கு³ஹாம் ப்ரவிஷ்டாவாத்மாநௌ ஹி தத்³த³ர்ஶநாத் ।

ஸம்ஶயமாஹ -

தத்ரேதி ।

பூர்வபக்ஷே ப்ரயோஜநமாஹ -

யதி³ பு³த்³தி⁴ஜீவாவிதி ।

ஸித்³தா⁴ந்தே ப்ரயோஜநமாஹ -

அத² ஜீவபரமாத்மாநாவிதி ।

ஔத்ஸர்கி³கஸ்ய முக்²யதாப³லாத்பூர்வஸித்³தா⁴ந்தபக்ஷாஸம்ப⁴வேந பக்ஷாந்தரம் கல்பயிஷ்யத இதி மந்வாந: ஸம்ஶயமாக்ஷிபதி -

அத்ராஹாக்ஷேப்தேதி ।

ருதம் ஸத்யம் । அவஶ்யம்பா⁴வீதி யாவத் ।

ஸமாத⁴த்தே -

அத்ரோச்யத இதி ।

அத்⁴யாத்மாதி⁴காராத³ந்யௌ தாவத்பாதாராவஶக்யௌ கல்பயிதும் । ததி³ஹ பு³த்³தே⁴ரசைதந்யேந பரமாத்மநஶ்ச போ⁴க்த்ருத்வநிஷேதே⁴ந ஜீவாத்மைவைக: பாதா பரிஶிஷ்யத இதி “ஸ்ருஷ்டீருபத³தா⁴தி” இதிவத் த்³விவசநாநுரோதா⁴த³பிப³த்ஸம்ஸ்ருஷ்டதாம் ஸ்வார்த²ஸ்ய பிப³ச்ச²ப்³தோ³ லக்ஷயந்ஸ்வார்த²மஜஹந்நிதரேதரயுக்தபிப³த³பிப³த்பரோ ப⁴வதீத்யர்த²: ।

அஸ்து வா முக்²ய ஏவ, ததா²பி ந தோ³ஷ இத்யாஹ -

யத்³வேதி ।

ஸ்வாதந்த்ர்யலக்ஷணம் ஹி கர்த்ருத்வம் தச்ச பாதுரிவ பாயயிதுரப்யஸ்தீதி ஸோ(அ)பி கர்தா । அத ஏவ சாஹு: - “ய: காரயதி ஸ கரோத்யேவ” இதி । ஏவம் கரணஸ்யாபி ஸ்வாதந்த்ர்யவிவக்ஷயா கத²ஞ்சித்கர்த்ருத்வம், யதா² காஷ்டா²நி பசந்தீதி । தஸ்மாந்முக்²யத்வே(அ)ப்யவிரோத⁴ இதி ।

ததே³வம் ஸம்ஶயம் ஸமாதா⁴ய பூர்வபக்ஷம் க்³ருஹ்ணாதி -

பு³த்³தி⁴க்ஷேத்ரஜ்ஞாவிதி ।

'நியதாதா⁴ரதா பு³த்³தி⁴ஜீவஸம்ப⁴விநீ நஹி । க்லேஶாத்கல்பயிதும் யுக்தா ஸர்வகே³ பரமாத்மநி” ॥ நச பிப³ந்தாவிதிவத்ப்ரவிஷ்டபத³மபி லாக்ஷணிகம் யுக்தம், ஸதி முக்²யார்த²த்வே லாக்ஷணிகார்த²த்வாயோகா³த் , பு³த்³தி⁴ஜீவயோஶ்ச கு³ஹாப்ரவேஶோபபத்தே: । அபிச “ஸுக்ருதஸ்ய லோகே” (க. உ. 1 । 3 । 1) இதி ஸுக்ருதலோகவ்யவஸ்தா²நேந கர்மகோ³சராநதிக்ரம உக்த: । பு³த்³தி⁴ஜீவௌ ச கர்மகோ³சரமநதிக்ராந்தௌ । ஜீவோ ஹி போ⁴க்த்ருதயா பு³த்³தி⁴ஶ்ச போ⁴க³ஸாத⁴நதயா த⁴ர்மஸ்ய கோ³சரே ஸ்தி²தௌ, ந து ப்³ரஹ்ம, தஸ்ய ததா³யத்தத்வாத் । கிஞ்ச சா²யாதபாவிதி தம:ப்ரகாஶாவுக்தௌ । நச ஜீவ: பரமாத்மநோ(அ)பி⁴ந்நஸ்தம:, ப்ரகாஶரூபத்வாத் । பு³த்³தி⁴ஸ்து ஜட³தயா தம இதி ஶக்யோபதே³ஷ்டும் । தஸ்மாத்³பு³த்³தி⁴ஜீவாவத்ர கத்²யேதே இதி தத்ராபி ப்ரேதே விசிகித்ஸாபநுத்தயே பு³த்³தே⁴ர்பே⁴தே³ந பரலோகீ ஜீவோ த³ர்ஶநீய இதி பு³த்³தி⁴ருச்யதே । ஏவம்ப்ராப்தேபி⁴தீ⁴யதே - “ருதபாநேந ஜீவாத்மா நிஶ்சிதோ(அ)ஸ்ய த்³விதீயதா । ப்³ரஹ்மணைவ ஸரூபேண ந து பு³த்³த்⁴யா விரூபயா ॥ 1 ॥ ப்ரத²மம் ஸத்³விதீயத்வே ப்³ரஹ்மணாவக³தே ஸதி । கு³ஹ்யாஶ்ரயத்வம் சரமம் வ்யாக்²யேயமவிரோத⁴த:” ॥ 2 ॥ கௌ³: ஸத்³விதீயேத்யுக்தே ஸஜாதீயேநைவ க³வாந்தரேணாவக³ம்யதே, ந து விஜாதீயேநாஶ்வாதி³நா । ததி³ஹ சேதநோ ஜீவ: ஸரூபேண சேதநாந்தரேணைவ ப்³ரஹ்மணா ஸத்³விதீய: ப்ரதீயதே, ந த்வசேதநயா விரூபயா பு³த்³த்⁴யா । ததே³வம் “ருதம் பிப³ந்தௌ” (க. உ. 1 । 3 । 1) இத்யத்ர ப்ரத²மமவக³தே ப்³ரஹ்மணி தத³நுரோதே⁴ந சரமம் கு³ஹாஶ்ரயத்வம் ஶாலக்³ராமே ஹரிரிதிவத்³வ்யாக்²யேயம் । ப³ஹுலம் ஹி கு³ஹாஶ்ரயத்வம் ப்³ரஹ்மண: ஶ்ருதய ஆஹு: ।

ததி³த³முக்தம் -

தத்³த³ர்ஶநாதி³தி ।

தஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ கு³ஹாஶ்ரயத்வஸ்ய ஶ்ருதிஷு த³ர்ஶநாதி³தி । ஏவம்ச ப்ரத²மாவக³தப்³ரஹ்மாநுரோதே⁴ந ஸுக்ருதலோகவர்தித்வமபி தஸ்ய லக்ஷணயா ச²த்ரிந்யாயேந க³மயிதவ்யம் । சா²யாதபத்வமபி ஜீவஸ்யாவித்³யாஶ்ரயதயா ப்³ரஹ்மணஶ்ச ஶுத்³த⁴ப்ரகாஶஸ்வபா⁴வஸ்ய தத³நாஶ்ரயதயா மந்தவ்யம் ॥ 11 ॥

இமமேவ ந்யாயம் “த்³வா ஸுபர்ணா” (மு. உ. 3 । 1 । 1) இத்யத்ராப்யுதா³ஹரணே க்ருத்வாசிந்தயா யோஜயதி -

ஏஷ ஏவ ந்யாய இதி ।

அத்ராபி கிம் பு³த்³தி⁴ஜீவௌ உத ஜீவபரமாத்மாநாவிதி ஸம்ஶய்ய கரணரூபாயா அபி பு³த்³தே⁴ரேதா⁴ம்ஸி பசந்தீதிவத்கர்த்ருத்வோபசாராத்³பு³த்³தி⁴ஜீவாவிஹ பூர்வபக்ஷயித்வா ஸித்³தா⁴ந்தயிதவ்யம் । ஸித்³தா⁴ந்தஶ்ச பா⁴ஷ்யக்ருதா ஸ்போ²ரித: । தத்³த³ர்ஶநாதி³தி ச “ஸமாநே வ்ருக்ஷே புருஷோ நிமக்³ந:”(மு. உ. 3 । 1 । 2) இத்யத்ர மந்த்ரே ।

ந க²லு முக்²யே கர்த்ருத்வே ஸம்ப⁴வதி கரணே கர்த்ருத்வோபசாரோ யுக்த இதி க்ருத்வாசிந்தாமுத்³தா⁴டயதி -

அபர ஆஹ ।

ஸத்த்வம் பு³த்³தி⁴: ।

ஶங்கதே -

ஸத்த்வஶப்³த³ இதி ।

ஸித்³தா⁴ந்தார்த²ம் ப்³ராஹ்மணம் வ்யாசஷ்ட இத்யர்த²: ।

நிராகரோதி -

தந்நேதி ।

யேந ஸ்வப்நம் பஶ்யதீதி ।

யேநேதி கரணமுபதி³ஶதி । ததஶ்ச பி⁴ந்நம் கர்தாரம் க்ஷேத்ரஜ்ஞம் ।

யோ(அ)யம் ஶாரீர உபத்³ரஷ்டேதி ।

அஸ்து தர்ஹ்யஸ்யாதி⁴கரணஸ்ய பூர்வபக்ஷே ஏவ ப்³ராஹ்மணார்த²:,

வசநவிரோதே⁴ ந்யாயஸ்யாபா⁴ஸத்வாதி³த்யத ஆஹ -

நாப்யஸ்யாதி⁴கரணஸ்ய பூர்வபக்ஷம் ப⁴ஜத இதி ।

ஏவம் ஹி பூர்வபக்ஷமஸ்ய ப⁴ஜேத, யதி³ ஹி க்ஷேத்ரஜ்ஞே ஸம்ஸாரிணி பர்யவஸ்யேத । தஸ்ய து ப்³ரஹ்மரூபதாயாம் பர்யவஸ்யந்ந பூர்வபக்ஷமபி ஸ்வீகரோதீத்யர்த²: ।

அபிச ।

தாவேதௌ ஸத்த்வக்ஷேத்ரஜ்ஞௌ ந ஹ வா ஏவம்விதி³ கிஞ்சந ரஜ ஆத்⁴வம்ஸத இதி ।

ரஜோ(அ)வித்³யா நாத்⁴வம்ஸநம் ஸம்ஶ்லேஷமேவம்விதி³ கரோதீதி ।

ஏதாவதைவ வித்³யோபஸம்ஹாராஜ்ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மாத்மதாபரதாஸ்ய லக்ஷ்யத இத்யாஹ -

தாவதா சேதி ।

சோத³யதி -

கத²ம் புநரிதி ।

நிராகரோதி -

உச்யதே - நேயம் ஶ்ருதிரிதி ।

அநஶ்நந் ஜீவோ ப்³ரஹ்மாபி⁴சாகஶீதீத்யுக்தே ஶங்கேத, யதி³ ஜீவோ ப்³ரஹ்மாத்மா நாஶ்நாதி, கத²ம் தர்ஹ்யஸ்மிந்போ⁴க்த்ருத்வாவக³ம:, சைதந்யஸமாநாதி⁴கரணம் ஹி போ⁴க்த்ருத்வமவபா⁴ஸத இதி । தந்நிராஸாயாஹ ஶ்ருதி: - “தயோரந்ய: பிப்பலம் ஸ்வாத்³வத்தி”(மு. உ. 3 । 1 । 1) இதி । ஏதது³க்தம் ப⁴வதி - நேத³ம் போ⁴க்த்ருத்வம் ஜீவஸ்ய தத்த்வத:, அபிது பு³த்³தி⁴ஸத்த்வம் ஸுகா²தி³ரூபபரிணதம் சிதிச்சா²யாபத்த்யோபபந்நசைதந்யமிவ பு⁴ங்க்தே, நது தத்த்வதோ ஜீவ: பரமாத்மா பு⁴ங்க்தே । ததே³தத³த்⁴யாஸாபா⁴ஷ்யே க்ருதவ்யாக்²யாநம் । தத³நேந க்ருத்வாசிந்தோத்³தா⁴டிதா ॥ 12 ॥