அத்³ருஶ்யத்வாதி³கு³ணகோ த⁴ர்மோக்தே: ।
அத² பரா யயா தத³க்ஷரமதி⁴க³ம்யதே ।
யத்தத³த்³ரேஶ்யம் பு³த்³தீ⁴ந்த்³ரியாவிஷய: । அக்³ராஹ்யம் கர்மேந்த்³ரியாகோ³சர: । அகோ³த்ரம் காரணரஹிதம் । அவர்ணம் ப்³ராஹ்மணத்வாதி³ஹீநம் । ந கேவலமிந்த்³ரியாணாமவிஷய: ।
இந்த்³ரியாண்யப்யஸ்ய ந ஸந்தீத்யாஹ -
அசக்ஷு:க்ஷோத்ரமிதி ।
பு³த்³தீ⁴ந்த்³ரியாண்யுபலக்ஷயதி । அபாணிபாத³மிதி கர்மேந்த்³ரியாணி । நித்யம், விபு⁴ம், ஸர்வக³தம் ஸுஸூக்ஷ்மம் து³ர்விஜ்ஞாநத்வாத் ।
ஸ்யாதே³தத் । நித்யம் ஸத்கிம் பரிணாமி நித்யம், நேத்யாஹ -
அவ்யயம் ।
கூடஸ்த²நித்யமித்யர்த²: । “பரிணாமோ விவர்தோ வா ஸரூபஸ்யோபலப்⁴யதே । சிதா³த்மநா து ஸாரூப்யம் ஜடா³நாம் நோபபத்³யதே ॥ 1 ॥ ஜட³ம் ப்ரதா⁴நமேவாதோ ஜக³த்³யோநி: ப்ரதீயதாம் । யோநிஶப்³தோ³ நிமித்தம் சேத்குதோ ஜீவநிராக்ரியா” ॥ 2 ॥ பரிணமமாநஸரூபா ஏவ பரிணாமா த்³ருஷ்டா: । யதோ²ர்ணநாபி⁴லாலாபரிணாமா லூதாதந்தவஸ்தத்ஸரூபா:, ததா² விவர்தா அபி வர்தமாநஸரூபா ஏவ ந விரூபா: । யதா² ரஜ்ஜுவிவர்தா தா⁴ரோரகா³த³யோ ரஜ்ஜுஸரூபா: । ந ஜாது ரஜ்ஜ்வாம் குஞ்ஜர இதி விபர்யஸ்யந்தி । நச ஹேமபிண்ட³பரிணாமோ ப⁴வதி லூதாதந்து: । தத்கஸ்ய ஹேதோ:, அத்யந்தவைரூப்யாத் । தஸ்மாத்ப்ரதா⁴நமேவ ஜட³ம் ஜட³ஸ்ய ஜக³தோ யோநிரிதி யுஜ்யதே । ஸ்வவிகாராநஶ்ருத இதி தத³க்ஷரம் । “ய: ஸர்வஜ்ஞ: ஸர்வவித்”(மு. உ. 1 । 1 । 9) இதி சாக்ஷராத்பராத்பரஸ்யாக்²யாநம், “அக்ஷராத்பரத: பர:” (மு. உ. 2 । 1 । 2) இதி ஶ்ருதே: । நஹி பரஸ்மாதா³த்மநோர்(அ)வாக்³விகரஜாதஸ்ய ச பரஸ்தாத்ப்ரதா⁴நாத்³ருதே(அ)ந்யத³க்ஷரம் ஸம்ப⁴வதி । அதோ ய: ப்ரதா⁴நாத்பர: பரமாத்மா ஸ ஸர்வவித் । பூ⁴தயோநிஸ்த்வக்ஷரம் ப்ரதா⁴நமேவ, தச்ச ஸாங்க்²யாபி⁴மதமேவாஸ்து । அத² தஸ்யாப்ராமாணிகத்வாந்ந தத்ர பரிதுஷ்யதி, அஸ்து தர்ஹி நாமரூபபீ³ஜஶக்திபூ⁴தமவ்யாக்ருதம் பூ⁴தஸூக்ஷ்மம், ப்ரதீ⁴யதே ஹி தேந விகாரஜாதமிதி ப்ரதா⁴நம், தத்க²லு ஜட³மநிர்வாச்யமநிர்வாச்யஸ்ய ஜட³ஸ்ய ப்ரபஞ்சஸ்யோபாதா³நம் யுஜ்யதே, ஸாரூப்யாத் । நநு சிதா³த்மாநிர்வாச்ய:, விரூபோ ஹி ஸ: । அசேதநாநாமிதி பா⁴ஷ்யம் ஸாரூப்யப்ரதிபாத³நபரம் ।
ஸ்யாதே³தத் । ஸ்மார்தப்ரதா⁴நநிராகரணேநைவைதத³பி நிராக்ருதப்ராயம், தத்குதோ(அ)ஸ்ய ஶங்கேத்யத ஆஹ -
அபிச பூர்வத்ராத்³ருஷ்டத்வாதீ³தி ।
ஸதி பா³த⁴கே(அ)ஸ்யாநாஶ்ரயணம், இஹ து பா³த⁴கம் நாஸ்தீத்யர்த²: । தேந “ததை³க்ஷத”(சா². உ. 6 । 2 । 3) இத்யாதா³வுபசர்யதாம் ப்³ரஹ்மணோ ஜக³த்³யோநிதா(அ)வித்³யாஶக்த்யாஶ்ரயத்வேந । இஹ த்வவித்³யாஶக்தேரேவ ஜக³த்³யோநித்வஸம்ப⁴வே ந த்³வாராத்³வாரிபா⁴வோ யுக்த இதி ப்ரதா⁴நமேவாத்ர வாக்யே ஜக³த்³யோநிருச்யத இதி பூர்வ: பக்ஷ: । அத² யோநிஶப்³தோ³ நிமித்தகாரணபரஸ்ததா²பி ப்³ரஹ்மைவ நிமித்தம் ந து ஜீவாத்மேதி விநிக³மநாயாம் ந ஹேதுரஸ்தீதி ஸம்ஶயேந பூர்வ: பக்ஷ: । அத்ரோச்யதே - “அக்ஷரஸ்ய ஜக³த்³யோநிபா⁴வமுக்த்வா ஹ்யநந்தரம் । ய: ஸர்வஜ்ஞ இதி ஶ்ருத்யா ஸர்வஜ்ஞஸ்ய ஸ உச்யதே ॥ 1 ॥ தேந நிர்தே³ஶஸாமாந்யாத்ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநத: ஸ்பு²டம் । அக்ஷரம் ஸர்வவித்³விஶ்வயோநிர்நாசேதநம் ப⁴வேத் ॥ 2 ॥ அக்ஷராத்பரத இதி ஶ்ருதிஸ்த்வவ்யாக்ருதே மதா । அஶ்நுதே யத்ஸ்வகார்யாணி ததோ(அ)வ்யாக்ருதமக்ஷரம்” ॥ 3 ॥ நேஹ திரோஹிதமிவாஸ்தி கிஞ்சித் । யத்து ஸாரூப்யாபா⁴வாந்ந சிதா³த்மந: பரிணாம: ப்ரபஞ்ச இதி । அத்³தா⁴ । “விவர்தஸ்து ப்ரபஞ்சோ(அ)யம் ப்³ரஹ்மணோபரிணாமிந: । அநாதி³வாஸநோத்³பூ⁴தோ ந ஸாரூப்யமபேக்ஷதே” ॥ 1 ॥ ந க²லு பா³ஹ்யஸாரூப்யநிப³ந்த⁴ந ஏவ ஸர்வோ விப்⁴ரம இதி நியமநிமித்தமஸ்தி । ஆந்தராத³பி காமக்ரோத⁴ப⁴யோந்மாத³ஸ்வப்நாதே³ர்மாநஸாத³பராதா⁴த்ஸாரூப்யாநபேக்ஷாத்தஸ்ய தஸ்ய விப்⁴ரமஸ்ய த³ர்ஶநாத் । அபிச ஹேதுமிதி விப்⁴ரமே தத³பா⁴வாத³நுயோகோ³ யுஜ்யதே । அநாத்³யவித்³யாதத்³வாஸநாப்ரவாஹபதிதஸ்து நாநுயோக³மர்ஹதி । தஸ்மாத்பரமாத்மவிவர்ததயா ப்ரபஞ்சஸ்தத்³யோநி:, பு⁴ஜங்க³ இவ ரஜ்ஜுவிவர்ததயா தத்³யோநி:, ந து தத்பரிணாமதயா । தஸ்மாத்தத்³த⁴ர்மஸர்வவித்த்வோக்தேர்லிங்கா³த் “யத்தத³த்³ரேஶ்யம்” (மு. உ. 1 । 1 । 6) இத்யத்ர ப்³ரஹ்மைவோபதி³ஶ்யதே ஜ்ஞேயத்வேந, நது ப்ரதா⁴நம் ஜீவாத்மா வோபாஸ்யத்வேநேதி ஸித்³த⁴ம் ।
ந கேவலம் லிங்கா³த³பி து ‘பரா வித்³யா’ இதி ஸமாக்²யாநாத³ப்யேததே³வ ப்ரதிபத்தவ்யமித்யாஹ -
அபிச த்³வே வித்³யே இதி ।
லிங்கா³ந்தரமாஹ -
கஸ்மிந்நு ப⁴வத இதி ।
போ⁴கா³ போ⁴க்³யாஸ்தேப்⁴யோ வ்யதிரிக்தே போ⁴க்தரி । அவச்சி²ந்நோ ஹி ஜீவாத்மா போ⁴க்³யேப்⁴யோ விஷயேப்⁴யோ வ்யதிரிக்த இதி தஜ்ஜ்ஞாநேந ந ஸர்வம் ஜ்ஞாதம் ப⁴வதி ।
ஸமாக்²யாந்தரமாஹ -
அபிச ஸ ப்³ரஹ்மவித்³யாம் ஸர்வவித்³யாப்ரதிஷ்டா²மிதி ।
ப்லவா ஹ்யேதே அத்³ருடா⁴ யஜ்ஞரூபா அஷ்டாத³ஶேதி ।
ப்லவந்தே க³ச்ச²ந்தி அஸ்தா²யிந இதி ப்லவா: । அத ஏவாத்³ருடா⁴: । கே தே யஜ்ஞரூபா: । ரூப்யந்தே(அ)நேநேதி ரூபம், யஜ்ஞோ ரூபமுபாதி⁴ர்யேஷாம் தே யஜ்ஞரூபா: । தே து ஷோட³ஶர்த்விஜ: । ருதுயஜநேநோபாதி⁴நா ருத்விக்ஶப்³த³: ப்ரவ்ருத்த இதி யஜ்ஞோபாத⁴ய ருத்விஜ: । ஏவம் யஜமாநோ(அ)பி யஜ்ஞோபாதி⁴ரேவ । ஏவம் பத்நீ, “பத்யுர்நோ யஜ்ஞஸம்யோகே³”(பா.ஸூ.4-1-33) இதி ஸ்மரணாத் । த ஏதே(அ)ஷ்டாத³ஶ யஜ்ஞரூபா:, யேஷ்வ்ருத்விகா³தி³ஷூக்தம் கர்ம யஜ்ஞ: । யதா³ஶ்ரயோ யஜ்ஞ இத்யர்த²: । தச்ச கர்மாவரம் ஸ்வர்கா³த்³யவரப²லத்வாத் । அபியந்தி ப்ராப்நுவந்தி ।
நஹி த்³ருஷ்டாந்ததா³ர்ஷ்டாந்திகயோ:
இத்யுக்தாபி⁴ப்ராயம் ॥ 21 ॥
விஶேஷணபே⁴த³வ்யபதே³ஶாப்⁴யாம் ச நேதரௌ ।
விஶேஷணம் ஹேதும் வ்யாசஷ்டே -
விஶிநஷ்டி ஹீதி ।
ஶாரீராதி³த்யுபலக்ஷணம் , ப்ரதா⁴நாதி³த்யபி த்³ரஷ்டவ்யம் ।
பே⁴த³வ்யபதே³ஶம் வ்யாசஷ்டே -
ததா² ப்ரதா⁴நாத³பீதி ।
ஸ்யாதே³தத் । கிமாக³மிகம் ஸாங்க்²யாபி⁴மதம் ப்ரதா⁴நம், ததா²ச ப³ஹுஸமஞ்ஜஸம் ஸ்யாதி³த்யத ஆஹ -
நாத்ர ப்ரதா⁴நம் நாம கிஞ்சிதி³தி ॥ 22 ॥
ரூபோபந்யாஸாச்ச ।
ததே³தத்பரமதேநாக்ஷேபஸமாதா⁴நாப்⁴யாம் வ்யாக்²யாய ஸ்வமதேந வ்யாசஷ்டே -
அந்யே புநர்மந்யந்த இதி ।
புந:ஶப்³தோ³(அ)பி பூர்வஸ்மாத்³விஶேஷம் த்³யோதயந்நஸ்யேஷ்டதாம் ஸூசயதி । ஜாயமாநவர்க³மத்⁴யபதிதஸ்யாக்³நிமூர்தா⁴தி³ரூபவத: ஸதி ஜாயமாநத்வஸம்ப⁴வே நாகஸ்மாஜ்ஜநகத்வகல்பநம் யுக்தம் । ப்ரகரணம் க²ல்வேதத்³விஶ்வயோநே:, ஸம்நிதி⁴ஶ்ச ஜாயமாநாநாம் । ஸம்நிதே⁴ஶ்ச ப்ரகரணம் ப³லீய இதி ஜாயமாநபரித்யாகே³ந விஶ்வயோநேரேவ ப்ரகரணிநோ ரூபாபி⁴தா⁴நமிதி சேத் ந, ப்ரகரணிந: ஶரீரேந்த்³ரியாதி³ரஹிதஸ்ய விக்³ரஹவத்த்வவிரோதா⁴த் । ந சைதாவதா மூர்தா⁴தி³ஶ்ருதய: ப்ரகரணவிரோதா⁴த்ஸ்வார்த²த்யாகே³ந ஸர்வாத்மதாமாத்ரபரா இதி யுக்தம் , ஶ்ருதேரத்யந்தவிப்ரக்ருஷ்டார்தா²த்ப்ரகரணாத்³ப³லீயஸ்த்வாத் । ஸித்³தே⁴ ச ப்ரகரணிநாஸம்ப³ந்தே⁴ ஜாயமாநமத்⁴யபாதித்வம் ஜாயமாநக்³ரஹணே காரணமுபந்யஸ்தம் பா⁴ஷ்யக்ருதா । தஸ்மாத்³தி⁴ரண்யக³ர்ப⁴ ஏவ ப⁴க³வாந் ப்ராணாத்மநா ஸர்வபூ⁴தாந்தர: கார்யோ நிர்தி³ஶ்யத இதி ஸாம்ப்ரதம் ।
தத்கிமிதா³நீம் ஸூத்ரமநவதே⁴யமேவ, நேத்யாஹ -
அஸ்மிந்பக்ஷ இதி ।
ப்ரகரணாத் ॥ 23 ॥
அத்³ருஶ்யத்வாதி³கு³ணகோ த⁴ர்மோக்தே:॥21॥ அத்³ருஶ்யத்வாதி³ஸாதா⁴ரணத⁴ர்மத³ர்ஶநாத்ஸம்ஶய: । பூர்வத்ர த்³ரஷ்ட்ருத்வாதி³ஶ்ரவணாந்ந ப்ரதா⁴நமந்தர்யாமீத்யுக்தமிஹ தத³ஶ்ரவணாத³க்ஷரம் ப்ரதா⁴நமிதி பா⁴ஷ்யோக்தைவ ஸங்க³தி: । பூர்வபக்ஷமாஹ —
பரிணாம இதி ।
யோநிஶப்³தோ³ நிமித்தம் சேதி³தி ।
ப்³ரூயாதி³த்யத்⁴யாஹார: । ந விலக்ஷணத்வாதி³த்யத்ர பரிணாமமதம் க்ருத்வாசிந்தயா பரிணாமஸாரூப்யயோர்வ்யாப்திர்நிராகரிஷ்யதே, அத்ர து விவர்தஸாத்³ருஶ்யயோ: । பரிணாமஸ்து தத்ரத்ய இஹாநூதி³த: । பூ⁴தயோநிர்ஜட³: பரிணமமாநத்வாத்³விவர்தமாநத்வாத்³வா ஸம்மதவதி³த்யர்த²: ।
நநு பரிணாமிந: கத²மக்ஷரஶப்³த³வாச்யத்வமத ஆஹ —
ஸ்வவிகாராநிதி ।
அநுமாநயோர்பா³த⁴மாஶங்க்யாஹ —
ய இதி ।
அக்ஷராத்பர இதி ஸாமாநாதி⁴கரண்யம் ।
நாமரூபேதி ।
ஶப்³தா³ர்த²யோர்பீ³ஜமதி⁴ஷ்டா²நமாத்மா தத்³விஷயதயா தஸ்யாதி⁴ஷ்டா²நத்வே ஸஹகாரித்வேந ஶக்திபூ⁴தம் பூ⁴தாநாம் ஸூக்ஷ்மம் காரணம் தஸ்மிந், ஸம்தே³ஹபா⁴ஷ்யஸ்த²ப்ரதா⁴நஶப்³த³ம் வர்தயதி —
ப்ரதீ⁴யத இதி ।
க்ரியத இத்யர்த²: ।
அசேதநாநாமிதி பா⁴ஷ்யம் ந ப்ராயத³ர்ஶநமாத்ரபரமித்யாஹ —
ஸாரூப்யாதி³தி ।
நநு ந ச ஸ்மார்தமிதி ப்ராச்யதி⁴கரணே ப்ரதா⁴நம் தூ³ஷிதம், த்³ரஷ்ட்ருத்வாத்³யஸம்ப⁴வந்யாயஸாம்யாத³சேதநமவ்யாக்ருதம் தூ³ஷிதப்ராயமிதி தச்ச²ங்கா ந யுக்தா; ப்ரதா⁴நே த்வப்ராமாணிகத்வமதி⁴கமிதி ஶங்கதே —
ஸ்யாதே³ததி³தி ।
பா³த⁴கம் த்³ரஷ்ட்ருத்வாதி³ ।
ஈக்ஷத்யாதி³சிந்தயாப்யபுநருக்திமாஹ —
தேநேதி ।
உபசர்யதாம் ப்³ரஹ்மணோ ஜக³த்³யோநித்வமித்யுக்தம் ।
உபசாரே நிமித்தமாஹ —
அவித்³யேதி ।
அவித்³யாஶக்த்யா விஷயீக்ருதத்வேந ததா³ஶ்ரய இதி ததோ²க்தம் ।
த்³விதீயஶ்லோகஸ்ய த்³விதீயார்த⁴ம் வ்யாசஷ்டே —
அதே²தி ।
ஸதி சேதநபரத்வே வாக்யஸ்ய ப்³ரஹ்மபரத்வம் து³ர்நிவாரமிதி பூர்வபக்ஷாபா⁴வமாஶங்க்யாஹ —
ப்³ரஹ்மைவேதி ।
யது³க்தம் அக்ஷராத்பரஸ்ய ஸர்வஜ்ஞத்வமக்ஷரம் து ப்ரதா⁴நமிதி, தந்நேத்யாஹ —
அக்ஷரஸ்யேதி ।
யத்³பூ⁴தயோநிமித்யக்ஷரஸ்ய ஜக³த்³யோநிபா⁴வமுக்த்வா ய: ஸர்வஜ்ஞ இத்யுபக்ரம்ய தஸ்மாந்நாமரூபாதி³ ஜாயத இதி ஜக³த்³யோநிபா⁴வ உச்யதே । உபாதா³நப்ராயபாடா²ச்ச பஞ்சம்யா ந நிமித்தார்த²த்வம் தத்ர உபாதா³நத்வப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாலிங்கே³நைகவாக்யத்வே ஸதி வாக்யப்ரமாணாத் ஸர்வஜ்ஞ ஏவ பூ⁴தயோநிரித்யர்த²: । விஶ்வயோநிர்யத³க்ஷரம் தத்ஸர்வவித்³ப⁴வேதி³தி விதீ⁴யதே ।
யத்³யக்ஷரஶப்³த³வாச்யபூ⁴தயோநே: ஸர்வஜ்ஞத்வம், கத²ம் தர்ஹி ஸர்வஜ்ஞஸ்யாக்ஷராத்பரத்வமுக்தம்? தத்ராஹ —
அக்ஷராதி³தி ।
யத்³ யஸ்மாத³ர்தே² । ந ச — அக்ஷரஶப்³த³ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநாத்³ பூ⁴தயோநிரேவாக்ஷராதி³தி நிர்தி³ஷ்டேதி — வாச்யம்; ப்ரத²மஶ்ருதே ய: ஸர்வஜ்ஞ இதி வாக்யே ஸர்வஜ்ஞஸ்ய ஜக³து³பாதா³நத்வப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞயா(அ)ஸ்ய பா³த்⁴யத்வாத், யேநாக்ஷரம் புருஷம் வேத³ ஸத்யமிதி புருஷஸ்யாக்ஷரஶப்³தே³ந நிர்தே³க்ஷ்யமாணத்வாச்ச ।
விவர்தஸ்த்விதி ஶ்லோகஸ்ய த்³விதீயார்த⁴ம் வ்யாசஷ்டே —
அபி சேதி ।
ப்ரயோஜநமாஹ —
ஜ்ஞேயத்வேநேதி ।
போ⁴க்³யவ்யதிரிக்த இதி பா⁴ஷ்யஸ்ய வ்யாக்²யா —
போ⁴கா³ இதி ।
நநு ருதுஷு யஜந்தீதி கர்தரி க்விபி ஸம்ப்ரஸாரேண ருத்விக் ஶப்³த³: । யஜ்ஞஸம்யோகே³ க³ம்யமாநே பதிஶப்³த³ப்ராதிபதி³கஸ்ய நகாராதே³ஶ:, ஸ இகாரஸ்யாந்த்யஸ்ய, ததோ ஙீபி க்ருதே பத்நீ ।
உக்தாபி⁴ப்ராயமிதி ।
விவர்தத்வேந ஸாரூப்யாநபேக்ஷேத்யுக்தோ(அ)பி⁴ப்ராய: ॥21॥
ப்ரதா⁴நாதி³த்யபீதி ।
யத்³யபி பா⁴ஷ்யே ஶாரீரப்ரதா⁴நநிராகரணதயா ஹேதுத்³வயம் க்ரமேண வ்யாக்²யாதம்; ததா²பி புருஷஶப்³த³ஸ்ய ப்ரதா⁴நவ்யாவர்தகத்வாதா³த்³யஹேதுரபி ப்ரதா⁴நவாரணார்த² இதி । அக்ஷரமவ்யாக்ருதமித்யாதி³பா⁴ஷ்யஸ்யாயமர்த²: । ஶப்³தா³ர்த²யோர்பீ³ஜமதி⁴ஷ்டா²நம் தஸ்ய ஶக்தி: ஸஹகாரித்வாத் । ஸா சேஶ்வரமாஶ்ரயதே விஷயீகரோதீதி ஈஶ்வராஶ்ரயா । தஸ்யாதி⁴ஷ்டா²நத்வே உபாதி⁴பூ⁴தாவச்சே²தி³கா, ஶுக்தேரிவ தத்³விஷயமஜ்ஞாநம் । அவிகார இதி ச்சே²த³:, தஸ்மாத்³வாசஸ்பதிமதம் பா⁴ஷ்யவிருத்³த⁴மிதி கைஶ்சித³யுக்தமுக்தம் । கிம்ச — அஜ்ஞத்வப்⁴ராந்ததாதோ³ஷாத³ரக்ஷத்பரமேஶ்வரம் । ஏதத்³பா⁴ஷ்யார்த²தத்த்வஜ்ஞோ வாசஸ்பதிரகா³த⁴தீ⁴:॥ ப்ரதா⁴நஸ்யாக³மிகத்வே ப்ரக்ருதிவிகார ஸாரூப்யாதி³ ப³ஹு ஸமஞ்ஜஸம் ஸ்யாதி³த்யர்த²: । அஸமஞ்ஜஸமிதி பாடே² சேதநஸ்ய ஜக³து³பாதா³நத்வாதி³ அஸமம்ஜஸம் ஸ்யாதி³த்யர்த²:॥22॥ ரூபோபந்யாஸாச்ச । நேதராவித்யநுஷங்க³: । பா⁴ஷ்யே — அத்³ருஶ்யத்வாதி³த⁴ர்மகஸ்ய ந விக்³ரஹ இத்யாக்ஷேப: । ஸர்வாத்மத்வவிவக்ஷயேதி ஸமாதா⁴நம் ।
ஜாயமாநஸந்நிதி⁴லக்ஷணஸ்தா²நஸ்ய ப்ரகரணேந பா³த⁴மாஶங்க்ய விக்³ரஹவத்த்வலிங்கே³ந ப்ரகரணபா³த⁴மாஹ —
நேதி ।
ஈஶ்வரஸ்யாபி ஹிரண்யஶ்மஶ்ருத்வாதி³வத்³ மூர்தா⁴தி³ஸம்ப⁴வ இதி கஶ்சித் । தந்ந ; அபாணிபாத³மிதி நிர்விஶேஷஸ்ய ஜ்ஞேயத்வேந ப்ரக்ரமாத்³தி⁴ரண்மயஸ்யோபாஸ்யத்வேந விக்³ரஹாத்³யவிரோதா⁴த் । ப்ராக்ருதபாண்யாதி³நிஷேத⁴ ஏஷ இதி சேந்ந; ப்ரத²மஸ்ய சரமேணாஸம்கோசாதி³தி ।
லிங்க³ம் ஸார்வாத்ம்யபரம் ந ஶரீராதி³மத்வபரமித்யாஶங்க்ய ததா² ஸதி மூர்தா⁴தி³ப³ஹுஶ்ருதீநாம் பா³த⁴: ஸ்யாத், தாஸ்து ப்ரகரணாத்³ப³லீயஸ்ய இத்யாஹ —
ந சைதாவதேதி ।
ப்ரகரணமாத்ரேணேத்யர்த²: । ஏவம்ச ஹ்ருத³யம் விஶ்வமஸ்ய ஏஷ ஸர்வபூ⁴தாந்தராத்மேதி சாத்ரத்யே ஸர்வநாமநீ ஸந்நிஹிததரம் விக்³ரஹவந்தம் க்³ருஹ்ணீதோ ந பூ⁴தயோநிமிதி ।
லிங்க³நிருத்³தே⁴ ப்ரகரணே ஸந்நிதி⁴ர்விஜயதே இத்யாஹ —
ஸித்³தே⁴ சேதி ।
புருஷ ஏவேத³மித்யாதி³ஸர்வரூபத்வோபந்யாஸோ(அ)பி த்³யுமூர்தா⁴தி³கஸ்யைவாஸ்து தஸ்ய ஸந்நிஹிததரத்வாத³த ஆஹ —
ப்ரகரணாதி³தி ।
ஸந்நிதே⁴: ப்ரகரணஸ்ய ப³லீயஸ்த்வாத்பூர்வவத்³பா³த⁴கலிங்கா³பா⁴வாச்சேத்யர்த²:॥ ஊர்ணநாபி⁴ர்லூதாகீடஸ்தந்தூந் ஸ்ருஜதே ஸம்ஹரதி ச । ஸதோ ஜீவத: । யேந ஜ்ஞாநேந அக்ஷரம் புருஷம் வேத³ தாம் ப்³ரஹ்மவித்³யாமுபஸந்நாய ப்ரோவாச ப்ரப்³ரூயாத் । ஸர்வவித்³யாவேத்³யவஸ்த்வதி⁴ஷ்டா²நவிஷயத்வாத்ஸர்வவித்³யாப்ரதிஷ்டா² । கர்மநிர்மிதாந்பரீக்ஷ்ய ப்³ராஹ்மணோ நிர்வேத³மாயாத்குர்யாதி³த்யர்த²: । க³ச்சே²தி³தி வாக்யஶேஷாத்³வைராக்³யஹேதுமாஹ — இஹ ஸம்ஸாரே(அ)க்ருதோ லோகோ நாஸ்தி, கிம் க்ருதேந கர்மணேத்யத்⁴யாஹார: । அதோ(அ)க்ருதஜ்ஞாநார்த²ம் தி³வி ஸ்வாத்மநி ப்ரகாஶரூபே ப⁴வோ தி³வ்யோ பா³ஹ்யாப்⁴யந்தரஸஹித: ஸர்வாத்மேதி யாவத் । க்ரியாவிஜ்ஞாநஶக்திமந்மந: ப்ராணரஹித: । பா³ஹ்யேந்த்³ரியநிஷேதோ⁴(அ)ப்யுபலக்ஷித: । அத ஏவ ஶுப்⁴ர ஶுத்³த⁴:; அக்³நித்³யௌ:, அஸௌ வாவ லோகோ கௌ³தமாக்³நிரிதி ஶ்ருதே:, ஸ மூர்தா⁴ அஸ்யேதி ஸர்வத்ர ஸம்ப³ந்த⁴: । யஸ்யேத்யர்தே² அஸ்யஶப்³த³: । விவ்ருதா உத்³கா⁴டிதா: ப்ரஸித்³தா⁴: வேதா³: யஸ்ய, வாக் வாயுர்யஸ்ய, ப்ராண: விஶ்வம் யஸ்ய, ஹ்ருத³யம் மநஸ்தந்மநஸா ஸ்ருஷ்டத்வாத்³ விஶ்வஸ்ய, பாத³ரூபேண ப்ருதி²வீ யஸ்ய ஜாதா, ஏஷ ஸர்வபூ⁴தக³தப்ராணாநாம் ஸமஷ்டிதயா ஸர்வபூ⁴தாந்தராத்மா । ஏதஸ்மாஜ்ஜாயதே இத்யநுஷங்க³: । தஸ்மாத்பரமாத்மநோ(அ)க்³நிர்த்³யுலோகோ ஜாயதே யஸ்ய ஸூர்ய: ஸமித⁴:; அஸௌ வாவ லோகோ(அ)க்³நிஸ்தஸ்யாதி³த்ய ஏவ ஸமிதி³தி ஶ்ருதே: । ஸ த³தா⁴ர த³தா⁴ர । கஸ்மை ப்³ரஹ்மணே॥ இதி ஷஷ்ட²மத்³ருஶ்யத்வாதி⁴கரணம்॥