தது³பர்யபி பா³த³ராயண: ஸம்ப⁴வாத் ।

தே³வர்ஷீணாம் ப்³ரஹ்மவிஜ்ஞாநாதி⁴காரசிந்தா ஸமந்வயலக்ஷணே(அ)ஸங்க³தேத்யஸ்யா: ப்ராஸங்கி³கீம் ஸங்க³திம் த³ர்ஶயிதும் ப்ரஸங்க³மாஹ -

அங்கு³ஷ்ட²மாத்ரஶ்ருதிரிதி ।

ஸ்யாதே³தத் । தே³வாதீ³நாம் விவித⁴விசித்ராநந்த³போ⁴க³போ⁴கி³நாம் வைராக்³யாபா⁴வாந்நார்தி²த்வம் ப்³ரஹ்மவித்³யாயாமித்யத ஆஹ -

தத்ரார்தி²த்வம் தாவந்மோக்ஷவிஷயமிதி ।

க்ஷயாதிஶயயோக்³யஸ்ய ஸ்வர்கா³த்³யுபபோ⁴கே³(அ)பி பா⁴வாத³ஸ்தி வைராக்³யமித்யர்த²: ।

நநு தே³வாதீ³நாம் விக்³ரஹாத்³யபா⁴வேநேந்த்³ரியார்த²ஸம்நிகர்ஷஜாயா: ப்ரமாணாதி³வ்ருத்தேரநுபபத்தேரவித்³வத்தயா ஸாமர்த்²யாபா⁴வேந நாதி⁴கார இத்யத ஆஹ -

ததா³ ஸாமர்த்²யமபி தேஷாமிதி ।

யதா² ச மந்த்ராதி³ப்⁴யஸ்தத³வக³மஸ்ததோ²பரிஷ்டாது³பபாத³யிஷ்யதே ।

நநு ஶூத்³ரவது³பநயநாஸம்ப⁴வேநாத்⁴யயநாபா⁴வாத்தேஷாமநதி⁴கார இத்யத ஆஹ -

ந சோபநயநஶாஸ்த்ரேணேதி ।

ந க²லு விதி⁴வத் கு³ருமுகா²த்³க்³ருஹ்யமாணோ வேத³: ப²லவத்கர்மப்³ரஹ்மாவபோ³த⁴ஹேது:, அபி த்வத்⁴யயநோத்தரகாலம் நிக³மநிருக்தவ்யாகரணாதி³விதி³தபத³தத³ர்த²ஸங்க³தேரதி⁴க³தஶாப்³த³ந்யாயதத்த்வஸ்ய பும்ஸ: ஸ்மர்யமாண: । ஸ ச மநுஷ்யாணாமிஹ ஜந்மநீவ தே³வதீ³நாம் ப்ராசி ப⁴வே விதி⁴வத³தீ⁴த ஆம்நாய இஹ ஜந்மநி ஸ்மர்யமாண: । அத ஏவ ஸ்வயம் ப்ரதிபா⁴தோ வேத³: ஸம்ப⁴வதீத்யர்த²: ।

ந ச கர்மாநதி⁴காரே ப்³ரஹ்மவித்³யாநதி⁴காரோ ப⁴வதீத்யாஹ -

யத³பி கர்மஸ்வநதி⁴காரகாரணமுக்தமிதி ।

வஸ்வாதீ³நாம் ஹி ந வஸ்வாத்³யந்தரமஸ்தி । நாபி ப்⁴ருக்³வாதீ³நாம் ப்⁴ருக்³வாத்³யந்தரமஸ்தி । ப்ராசாம் வஸுப்⁴ருகு³ப்ரப்⁴ருதீநாம் க்ஷீணாதி⁴காரத்வேநேதா³நீம் தே³வர்ஷித்வாபா⁴வாதி³த்யர்த²: ॥ 26 ॥

விரோத⁴: கர்மணீதி சேந்நாநேகப்ரதிபத்தேர்த³ர்ஶநாத் ।

மந்த்ராதி³பத³ஸமந்வயாத்ப்ரதீயமாநோ(அ)ர்த²: ப்ரமாணாந்தராவிரோதே⁴ ஸத்யுபேய: ந து விரோதே⁴ । ப்ரமாணாந்தரவிருத்³த⁴ம் சேத³ம் விக்³ரஹவத்த்வாதி³ தே³வதாயா: । தஸ்மாத் ‘யஜமாந: ப்ரஸ்தர:’ இத்யாதி³வது³பசரிதார்தோ² மந்த்ராதி³ர்வ்யாக்²யேய: । ததா²ச விக்³ரஹாத்³யபா⁴வாச்ச²ப்³தோ³பஹிதார்தோ²(அ)ர்தோ²பஹிதோ வா ஶப்³தோ³ தே³வதேத்யசேதநத்வாந்ந தஸ்யா: க்வசித³ப்யதி⁴கார இதி ஶங்கார்த²: ।

நிராகரோதி -

ந ।

கஸ்மாத் ।

அநேகரூபப்ரதிபத்தே: ।

ஸைவ குத இத்யத ஆஹ -

த³ர்ஶநாத்

ஶ்ருதிஷு ஸ்ம்ருதிஷு ச । ததா²ஹி - ஏகஸ்யாநேககாயநிர்மாணமத³ர்ஶநாத்³வா ந யுஜ்யதே, பா³த⁴த³ர்ஶநாத்³வா । தத்ராத³ர்ஶநமஸித்³த⁴ம், ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிப்⁴யாம் த³ர்ஶநாத் । நஹி லௌகிகேந ப்ரமாணேநாத்³ருஷ்டத்வாதா³க³மேந த்³ருஷ்டமத்³ருஷ்டம் ப⁴வதி, மா பூ⁴த்³யாகா³தீ³நாமபி ஸ்வர்கா³தி³ஸாத⁴நத்வமத்³ருஷ்டமிதி மநுஷ்யஶரீரஸ்ய மாதாபித்ருஸம்யோக³ஜத்வநியமாத³ஸதி பித்ரோ: ஸம்யோகே³ குத: ஸம்ப⁴வ:, ஸம்ப⁴வே வாநக்³நிதோ(அ)பி தூ⁴ம: ஸ்யாதி³தி பா³த⁴த³ர்ஶநமிதி சேத் । ஹந்த கிம் ஶரீரத்வேந ஹேதுநா தே³வாதி³ஶரீரமபி மாதாபித்ருஸம்யோக³ஜம் ஸிஷாத⁴யிஷஸி । ததா² சாநேகாந்தோ ஹேத்வாபா⁴ஸ:, ஸ்வேத³ஜோத்³பி⁴ஜ்ஜாநாம் ஶரீராணாமதத்³தே⁴துத்வாத் । இச்சா²மாத்ரநிர்மாணத்வம் தே³ஹாதீ³நாமத்³ருஷ்டசரமிதி சேத் , ந । பூ⁴தோபாதா³நத்வேநேச்சா²மாத்ரநிர்மாணத்வாஸித்³தே⁴: । பூ⁴தவஶிநாம் ஹி தே³வாதீ³நாம் நாநாகாயசிகீர்ஷாவஶாத்³பூ⁴தக்ரியோத்பத்தௌ பூ⁴தாநாம் பரஸ்பரஸம்யோகே³ந நாநாகாயஸமுத்பாதா³த் । த்³ருஷ்டா ச வஶிந இச்சா²வஶாத்³வஶ்யே க்ரியா, யதா² விஷவித்³யாவித³ இச்சா²மாத்ரேண விஷஶகலப்ரேரணம் । நச விஷவித்³யாவிதோ³ த³ர்ஶநேநாதி⁴ஷ்டா²நத³ர்ஶநாத்³வ்யவஹிதவிப்ரக்ருஷ்டபூ⁴தாத³ர்ஶநாத்³தே³வாதீ³நாம் கத²மதி⁴ஷ்டா²நமிதி வாச்யம் । காசாப்⁴ரபடலபிஹிதஸ்ய விப்ரக்ருஷ்டஸ்ய ச பௌ⁴மஶநைஶ்சராதே³ர்த³ர்ஶநேந வ்யபி⁴சாராத் । அஸக்தாஶ்ச த்³ருஷ்டயோ தே³வாதீ³நாம் காசாப்⁴ரபடலாதி³வந்மஹீமஹீத⁴ராதி³பி⁴ர்ந வ்யவதீ⁴யந்தே । ந சாஸ்மதா³தி³வத்தேஷாம் ஶரீரித்வேந வ்யவஹிதாவிப்ரக்ருஷ்டாதி³த³ர்ஶநாஸம்ப⁴வோ(அ)நுமீயத இதி வாச்யம் , ஆக³மவிரோதி⁴நோ(அ)நுமாநஸ்யோத்பாதா³யோகா³த் । அந்தர்தா⁴நம் சாஞ்ஜநாதி³நா மநுஜாநாமிவ தேஷாம் ப்ரப⁴வதாமுபபத்³யதே, தேந ஸம்நிஹிதாநாமபி ந க்ரதுதே³ஶே த³ர்ஶநம் ப⁴விஷ்யதி ।

தஸ்மாத்ஸூக்தம் - அநேகப்ரதிபத்தேரிதி -

ததா² ஹி கதி தே³வா இத்யுபக்ரம்யேதி ।

வைஶ்வதே³வஶஸ்த்ரஸ்ய ஹி நிவிதி³ ‘கதி தே³வா:’ இத்யுபக்ரம்ய நிவிதை³வோத்தரம் த³த்தம் ஶாகல்யாய யாஜ்ஞவல்க்யேந -

த்ரயஶ்ச த்ரீ ச ஶதா த்ரயஶ்ச த்ரீ ச ஸஹஸ்ரேதி ।

நிவிந்நாம ஶஸ்யமாநதே³வதாஸங்க்²யாவாசகாநி மந்த்ரபதா³நி । ஏதது³க்தம் ப⁴வதி - வைஶ்வதே³வஸ்ய நிவிதி³ கதி தே³வா: ஶஸ்யமாநா: ப்ரஸங்க்²யாதா இதி ஶாகல்யேந ப்ருஷ்டே யாஜ்ஞவல்க்யஸ்யோத்தரம் - “த்ரயஶ்ச த்ரீ ச ஶதா”(ப்³ரு. உ. 3 । 9 । 1) இத்யாதி³ । யாவத்ஸங்க்²யாகா வைஶ்வதே³வநிவிதி³ ஸங்க்²யாதா தே³வாஸ்த ஏதாவந்த இதி ।

புநஶ்ச ஶாகல்யேந “கதமே தே” (ப்³ரு. உ. 3 । 9 । 1) இதி ஸங்க்²யேயேஷு ப்ருஷ்டேஷு யாஜ்ஞவல்க்யஸ்யோத்தரம் -

மஹிமாந ஏவைஷாமேதே த்ரயஸ்த்ரிம்ஶத்த்வேவ தே³வா இதி ।

அஷ்டௌ வஸவ ஏகாத³ஶ ருத்³ரா த்³வாத³ஶாதி³த்யா இந்த்³ரஶ்ச ப்ரஜாபதிஶ்சேதி த்ரயஸ்த்ரிம்ஶத்³தே³வா: । தத்ராக்³நிஶ்ச ப்ருதி²வீ ச வாயுஶ்சாந்தரிக்ஷம் சாதி³த்யஶ்ச த்³யௌஶ்ச சந்த்³ரமாஶ்ச நக்ஷத்ராணி சேதி வஸவ: । ஏதே ஹி ப்ராணிநாம் கர்மப²லாஶ்ரயேண கார்யகாரணஸங்கா⁴தரூபேண பரிணமந்தோ ஜக³தி³த³ம் ஸர்வம் வாஸயந்தி, தஸ்மாத்³வஸவ: । கதமே ருத்³ரா இதி த³ஶேமே புருஷே ப்ராணா: பு³த்³தி⁴கர்மேந்த்³ரியாணி த³ஶ, ஏகாத³ஶம் ச மந இதி । ததே³தாநி ப்ராணா:, தத்³வ்ருத்தித்வாத் । தே ஹி ப்ராயணகால உத்க்ராமந்த: புருஷம் ரோத³யந்தீதி ருத்³ரா: । கதம ஆதி³த்யா இதி த்³வாத³ஶமாஸா: ஸம்வத்ஸரஸ்யாவயவா: புந: புந: பரிவர்தமாநா: ப்ராணப்⁴ருதாமாயூம்ஷி ச கர்மப²லோபபோ⁴க³ம் சாதா³பயந்தீத்யாதி³த்யா: । அஶநிரிந்த்³ர:, ஸா ஹி ப³லம், ஸா ஹீந்த்³ரஸ்ய பரமா ஈஶதா, தயா ஹி ஸர்வாந்ப்ராணிந: ப்ரமாபயதி, தேந ஸ்தநயித்நுரஶநிரிந்த்³ர: । யஜ்ஞ: ப்ரஜாபதிரிதி, யஜ்ஞஸாத⁴நம் ச யஜ்ஞரூபம் ச பஶவ: ப்ரஜாபதி: । ஏத ஏவ த்ரயஸ்த்ரிம்ஶத்³தே³வா: ஷண்ணாமக்³நிப்ருதி²வீவாய்வந்தரிக்ஷாதி³த்யதி³வாம் மஹிமாநோ ந ததோ பி⁴த்³யந்தே । ஷடே³வ து தே³வா: । தே து ஷட³க்³நிம் ப்ருதி²வீம் சைகீக்ருத்யாந்தரிக்ஷம் வாயும் சைகீக்ருத்ய தி³வம் சாதி³த்யம் சைகீக்ருத்ய த்ரயோ லோகாஸ்த்ரய ஏவ தே³வா ப⁴வந்தி । ஏத ஏவ ச த்ரயோ(அ)ந்நப்ராணயோரந்தர்ப⁴வந்தோ(அ)ந்நப்ராணௌ த்³வௌ தே³வௌ ப⁴வத: । தாவப்யத்⁴யர்தோ⁴ தே³வ ஏக: । கதமோ(அ)த்⁴யர்த⁴:, யோ(அ)யம் வாயு: பவதே । கத²மயமேக ஏவாத்⁴யர்த⁴:, யத³ஸ்மிந்ஸதி ஸர்வமித³மத்⁴யர்த⁴ம் வ்ருத்³தி⁴ம் ப்ராப்நோதி தேநாத்⁴யர்த⁴ இதி । கதம ஏக இதி, ஸ ஏவாத்⁴யர்த⁴: ப்ராண ஏகோ ப்³ரஹ்ம । ஸர்வதே³வாத்மத்வேந ப்³ருஹத்த்வாத்³ப்³ரஹ்ம ததே³வ ஸ்யாதி³த்யாசக்ஷதே பரோக்ஷாபி⁴தா⁴யகேந ஶப்³தே³ந । தஸ்மாதே³கஸ்யைவ தே³வஸ்ய மஹிமவஶாத்³யுக³பத³நேகதே³வரூபதாமாஹ ஶ்ருதி: । ஸ்ம்ருதிஶ்ச நிக³த³வ்யாக்²யாதா ।

அபி ச ப்ருத²க்³ஜநாநாமப்யுபாயாநுஷ்டா²நவஶாத்ப்ராப்தாணிமாத்³யைஶ்வர்யாணாம் யுக³பந்நாநாகாயநிர்மாணம் ஶ்ரூயதே, தத்ர கைவ கதா² தே³வாநாம் ஸ்வபா⁴வஸித்³தா⁴நாமித்யாஹ -

ப்ராப்தாணிமாத்³யைஶ்வர்யாணாம் யோகி³நாமிதி ।

அணிமா லகி⁴மா மஹிமா ப்ராப்தி: ப்ராகாம்யமீஶித்வம் வஶித்வம் யத்ரகாமாவஸாயிதேத்யைஶ்வர்யாணி ।

அபரா வ்யாக்²யேதி ।

அநேகத்ர கர்மணி யுக³பத³ங்க³பா⁴வப்ரதிபத்திரங்க³பா⁴வக³மநம், தஸ்ய த³ர்ஶநாத் ।

ததே³வ பரிஸ்பு²டம் த³ர்ஶயிதும் வ்யதிரேகம் தாவதா³ஹ -

க்வசிதே³க இதி ।

ந க²லு ப³ஹுஷு ஶ்ராத்³தே⁴ஷ்வேகோ ப்³ராஹ்மணோ யுக³பத³ங்க³பா⁴வம் க³ந்துமர்ஹதி ।

ஏகஸ்யாநேகத்ர யுக³பத³ங்க³பா⁴வமாஹ -

க்வசிச்சைக இதி ।

யதை²கம் ப்³ராஹ்மணமுத்³தி³ஶ்ய யுக³பந்நமஸ்கார: க்ரியதே ப³ஹுபி⁴ஸ்ததா² ஸ்வஸ்தா²நஸ்தி²தாமேகாம் தே³வதாமுத்³தி³ஶ்ய ப³ஹுபி⁴ர்யஜமாநைர்நாநாதே³ஶாவஸ்தி²தைர்யுக³பத்³த⁴விஸ்த்யஜ்யதே, தஸ்யாஶ்ச தத்ராஸம்நிஹிதாயா அப்யங்க³பா⁴வோ ப⁴வதி । அஸ்தி ஹி தஸ்யா யுக³பத்³விப்ரக்ருஷ்டாநேகார்தோ²பலம்ப⁴ஸாமர்த்²யமித்யுபபாதி³தம் ॥ 27 ॥

ஶப்³த³ இதி சேந்நாத: ப்ரப⁴வாத்ப்ரத்யக்ஷாநுமாநாப்⁴யாம் ।

கோ³த்வாதி³வத்பூர்வாவமர்ஶாபா⁴வாது³பாதே⁴ரப்யேகஸ்யாப்ரதீதே: பாசகாதி³வதா³காஶாதி³ஶப்³த³வத்³வ்யக்திவசநா ஏவ வஸ்வாதி³ஶப்³தா³: தஸ்யாஶ்ச நித்யத்வாத்தயா ஸஹ ஸம்ப³ந்தோ⁴ நித்யோ ப⁴வேத் । விக்³ரஹாதி³யோகே³ து ஸாவயவத்வேந வஸ்வாதீ³நாமநித்யத்வாத்தத: பூர்வம் வஸ்வாதி³ஶப்³தோ³ ந ஸ்வார்தே²ந ஸம்ப³த்³த⁴ ஆஸீத் , ஸ்வார்த²ஸ்யைவாபா⁴வாத் । ததஶ்சோத்பந்நே வஸ்வாதௌ³ வஸ்வாதி³ஶப்³த³ஸம்ப³ந்த⁴: ப்ராது³ர்ப⁴வந்தே³வத³த்தாதி³ஶப்³த³ஸம்ப³ந்த⁴வத்புருஷபு³த்³தி⁴ப்ரப⁴வ இதி தத்பூர்வகோ வாக்யார்த²ப்ரத்யயோ(அ)பி புருஷபு³த்³த்⁴யதீ⁴ந: ஸ்யாத் । புருஷபு³த்³தி⁴ஶ்ச மாநாந்தராதீ⁴நஜந்மேதி மாநாந்தராபேக்ஷயா ப்ராமாண்யம் வேத³ஸ்ய வ்யாஹந்யேதேதி ஶங்கார்த²: ।

உத்தரம் -

ந ।

அத: ப்ரப⁴வாத் ।

வஸுத்வாதி³ஜாதிவாசகாச்ச²ப்³தா³த்தஜ்ஜாதீயாம் வ்யக்திம் சிகீர்ஷிதாம் பு³த்³தி⁴வாலிக்²ய தஸ்யா: ப்ரப⁴வநம் । ததி³த³ம் தத்ப்ரப⁴வத்வம் । ஏதது³க்தம் ப⁴வதி - யத்³யபி ந ஶப்³த³ உபாதா³நகாரணம் வஸ்வாதீ³நாம் ப்³ரஹ்மோபாதா³நத்வாத் , ததா²பி நிமித்தகாரணமுக்தேந க்ரமேண ।

ந சைதாவதா ஶப்³தா³ர்த²ஸம்ப³ந்த⁴ஸ்யாநித்யத்வம், வஸ்வாதி³ஜாதேர்வா தது³பாதே⁴ர்வா யயா கயாசிதா³க்ருத்யாவச்சி²ந்நஸ்ய நித்யத்வாதி³தி । இமமேவார்த²மாக்ஷேபஸமாதா⁴நாப்⁴யாம் விப⁴ஜதே -

நநு ஜந்மாத்³யஸ்ய யத இதி ।

தே நிக³த³வ்யாக்²யாதே ।

தத்கிமிதா³நீம் ஸ்வயம்பு⁴வா வாங்நிர்மிதா காலிதா³ஸாதி³பி⁴ரிவ குமாரஸம்ப⁴வாதி³, ததா²ச ததே³வ ப்ரமாணாந்தராபேக்ஷவாக்யத்வாத³ப்ராமாண்யமாபதிதமித்யத ஆஹ -

உத்ஸர்கோ³(அ)ப்யயம் வாச: ஸம்ப்ரதா³யப்ரவர்தநாத்மக இதி ।

ஸம்ப்ரதா³யோ கு³ருஶிஷ்யபரம்பரயாத்⁴யயநம் । ஏதது³க்தம் ப⁴வதி - ஸ்வயம்பு⁴வோ வேத³கர்த்ருத்வே(அ)பி ந காலிதா³ஸாதி³வத்ஸ்வதந்த்ரத்வமபி து பூர்வஸ்ருஷ்ட்யநுஸாரேண । ஏதச்சாஸ்மாபி⁴ருபபாதி³தம் । உபபாத³யிஷ்யதி சாக்³ரே பா⁴ஷ்யகார: । அபி சாத்³யத்வே(அ)ப்யேதத்³த்³ருஶ்யதே ।

தத்³த³ர்ஶநாத்ப்ராசாமபி கர்த்ரூணாம் ததா²பா⁴வோ(அ)நுமீயத இத்யாஹ -

அபி ச சிகீர்ஷிதமிதி ।

ஆக்ஷிபதி -

கிமாத்மகம் புநரிதி ।

அயமபி⁴ஸந்தி⁴: - வாசகஶப்³த³ப்ரப⁴வத்வம் ஹி தே³வாநாமப்⁴யுபேதவ்யம், அவாசகேந தேஷாம் பு³த்³தா⁴வநாலேக²நாத் । தத்ர ந தாவத்³வஸ்வாதீ³நாம் வகாராத³யோ வர்ணா வாசகா:, தேஷாம் ப்ரத்யுச்சாரணமந்யத்வேநாஶக்யஸங்க³திக்³ரஹத்வாத் , அக்³ருஹீதஸங்க³தேஶ்ச வாசகத்வே(அ)திப்ரஸங்கா³த் । அபி சைதே ப்ரத்யேகம் வா வாக்யார்த²மபி⁴த³தீ⁴ரந் , மிலிதா வா । ந தாவத்ப்ரத்யேகம் , ஏகவர்ணோச்சாரணாநந்தரமர்த²ப்ரத்யயாத³ர்ஶநாத் , வர்ணாந்தரோச்சாரணாநர்த²க்யப்ரஸங்கா³ச்ச । நாபி மிலிதா:, தேஷாமேகவக்த்ருப்ரயுஜ்யமாநாநாம் ரூபதோ வ்யக்திதோ வா ப்ரதிக்ஷணமபவர்கி³ணாம் மித²: ஸாஹித்யஸம்ப⁴வாபா⁴வாத் । நச ப்ரத்யேகஸமுதா³யாப்⁴யாமந்ய: ப்ரகார: ஸம்ப⁴வதி । நச ஸ்வரூபஸாஹித்யாபா⁴வே(அ)பி வர்ணாநாமாக்³நேயாதீ³நாமிவ ஸம்ஸ்காரத்³வாரகமஸ்தி ஸாஹித்யமிதி ஸாம்ப்ரதம், விகல்பாஸஹத்வாத் । கோ நு க²ல்வயம் ஸம்ஸ்காரோ(அ)பி⁴மத:, கிமபூர்வமாக்³நேயாதி³ஜந்யமிவ, கிம்வா பா⁴வநாபரநாமா ஸ்ம்ருதிப்ரஸவபீ³ஜம் । ந தாவத்ப்ரத²ம: கல்ப: । நஹி ஶப்³த³: ஸ்வரூபதோ(அ)ங்க³தோ வா(அ)விதி³தோ(அ)விதி³தஸங்க³திரர்த²தீ⁴ஹேதுரிந்த்³ரியவத் । உச்சரிதஸ்ய ப³தி⁴ரேணாக்³ருஹீதஸ்ய க்³ருஹீதஸ்ய வா(அ)க்³ருஹீதஸங்க³தேரப்ரத்யாயகத்வாத் । தஸ்மாத்³விதி³தோ விதி³தஸங்க³திர்விதி³தஸமஸ்தஜ்ஞாபநாங்க³ஶ்ச ஶப்³தோ³ தூ⁴மாதி³வத்ப்ரத்யாயகோ(அ)ப்⁴யுபேய: । ததா²சாபூர்வாபி⁴தா⁴நோ(அ)ஸ்ய ஸம்ஸ்கார: ப்ரத்யாயநாங்க³மித்யர்த²ப்ரத்யயாத்ப்ராக³வக³ந்தவ்ய: । நச ததா³ தஸ்யாவக³மோபாயோ(அ)ஸ்தி । அர்த²ப்ரத்யயாத்து தத³வக³மம் ஸமர்த²யமாநோ து³ருத்தரமிதரேதராஶ்ரயமாவிஶதி, ஸம்ஸ்காராவஸாயாத³ர்த²ப்ரத்யய:, ததஶ்ச தத³வஸாய இதி । பா⁴வநாபி⁴தா⁴நஸ்து ஸம்ஸ்கார: ஸ்ம்ருதிப்ரஸவஸாமர்த்²யமாத்மந: । நச ததே³வார்த²ப்ரத்யயப்ரஸவஸாமர்த்²யமபி ப⁴விதுமர்ஹதி । நாபி தஸ்யைவ ஸாமர்த்²யஸ்ய ஸாமர்த்²யாந்தரம் । நஹி யைவ வஹ்நேர்த³ஹநஶக்தி: ஸைவ தஸ்ய ப்ரகாஶநஶக்தி: । நாபி த³ஹநஶக்தே: ப்ரகாஶநஶக்தி: அபிச வ்யுத்க்ரமேணோச்சரிதேப்⁴யோ வர்ணேப்⁴ய: ஸைவாஸ்தி ஸ்ம்ருதிபீ³ஜம் வாஸநேத்யர்த²ப்ரத்யய: ப்ரஸஜ்யேத । ந சாஸ்தி । தஸ்மாந்ந கத²ஞ்சித³பி வர்ணா அர்த²தீ⁴ஹேதவ: । நாபி தத³திரிக்த: ஸ்போ²டாத்மா । தஸ்யாநுப⁴வாநாரோஹாத் । அர்த²தி⁴யஸ்து கார்யாத்தத³வக³மே பரஸ்பராஶ்ரயப்ரஸங்க³ இத்யுக்தப்ராயம் । ஸத்தாமாத்ரேண து தஸ்ய நித்யஸ்யார்த²தீ⁴ஹேதுபா⁴வே ஸர்வதா³ர்த²ப்ரத்யயோத்பாத³ப்ரஸங்க³:, நிரபேக்ஷஸ்ய ஹேதோ: ஸதா³தநத்வாத் । தஸ்மாத்³வாசகாச்ச²ப்³தா³த்³வாச்யோத்பாத³ இத்யநுபபந்நமிதி ।

அத்ராசார்யதே³ஶீய ஆஹ -

ஸ்போ²டமித்யாஹேதி ।

ம்ருஷ்யாமஹே ந வர்ணா: ப்ரத்யாயகா இதி । ந ஸ்போ²ட இதி து ந ம்ருஷ்யாம: । தத³நுப⁴வாநந்தரம் விதி³தஸங்க³தேரர்த²தீ⁴ஸமுத்பாதா³த் । நச வர்ணாதிரிக்தஸ்ய தஸ்யாநுப⁴வோ நாஸ்தி । கௌ³ரித்யேகம் பத³ம், கா³மாநய ஶுக்லமித்யேகம் வாக்யமிதி நாநாவர்ணபதா³திரிக்தைகபத³வாக்யாவக³தே: ஸர்வஜநீநத்வாத் । ந சாயமஸதி பா³த⁴கே ஏகபத³வாக்யாநுப⁴வ: ஶக்யோ மித்²யேதி வக்தும் । நாப்யௌபாதி⁴க: । உபாதி⁴: க²ல்வேகதீ⁴க்³ராஹ்யதா வா ஸ்யாத் , ஏகார்த²தீ⁴ஹேதுதா வா । ந தாவதே³கதீ⁴கோ³சராணாம் த⁴வக²தி³ரபலாஶாநாமேகநிர்பா⁴ஸ: ப்ரத்யய: ஸமஸ்தி । ததா² ஸதி த⁴வக²தி³ரபலாஶா இதி ந ஜாது ஸ்யாத் । நாப்யேகார்த²தீ⁴ஹேதுதா । தத்³தே⁴துத்வஸ்ய வர்ணேஷு வ்யாஸேதா⁴த் । தத்³தே⁴துத்வேந து ஸாஹித்யகல்பநே(அ)ந்யோந்யாஶ்ரயப்ரஸங்க³: । ஸாஹித்யாத்தத்³தே⁴துத்வம் தத்³தே⁴துத்வாச்ச ஸாஹித்யமிதி । தஸ்மாத³யமபா³தி⁴தோ(அ)நுபாதி⁴ஶ்ச பத³வாக்யகோ³சர ஏகநிர்பா⁴ஸாநுப⁴வோ வர்ணாதிரிக்தம் வாசகமேகமவலம்ப³தே ஸ ஸ்போ²ட இதி தம் ச த்⁴வநய: ப்ரத்யேகம் வ்யஞ்ஜயந்தோ(அ)பி ந த்³ராகி³த்வேவ விஶத³யந்தி, யேந த்³ராக³ர்த²தீ⁴: ஸ்யாத் । அபி து ரத்நதத்த்வஜ்ஞாநவத்³யதா²ஸ்வம் த்³வித்ரிசதுஷ்பஞ்சஷட்³த³ர்ஶநஜநிதஸம்ஸ்காரபரிபாகஸசிவசேதோலப்³த⁴ஜந்மநி சரமே சேதஸி சகாஸ்தி விஶத³ம் பத³வாக்யதத்த்வமிதி ப்ராக³நுத்பந்நாயாஸ்தத³நந்தரமர்த²தி⁴ய உத³ய இதி நோத்தரேஷாமாநர்த²க்யம் த்⁴வநீநாம் । நாபி ப்ராசாம், தத³பா⁴வே தஜ்ஜநிதஸம்ஸ்காரதத்பரிபாகாபா⁴வேநாநுக்³ரஹாபா⁴வாத் । அந்த்யஸ்ய சேதஸ: கேவலஸ்யாஜநகத்வாத் । நச பத³ப்ரத்யயவத் , ப்ரத்யேகமவ்யக்தாமர்த²தி⁴யமாதா⁴ஸ்யந்தி ப்ராஞ்சோ வர்ணா:, சரமஸ்து தத்ஸசிவ: ஸ்பு²டதராமிதி யுக்தம் । வ்யக்தாவ்யக்தாவபா⁴ஸிதாயா: ப்ரத்யக்ஷஜ்ஞாநநியமாத் । ஸ்போ²டஜ்ஞாநஸ்ய ச ப்ரத்யக்ஷத்வாத் । அர்த²தி⁴யஸ்த்வப்ரத்யக்ஷாயா மாநாந்தரஜந்மநோ வ்யக்த ஏவோபஜநோ ந வா ஸ்யாந்ந புநரஸ்பு²ட இதி ந ஸம: ஸமாதி⁴: । தஸ்மாந்நித்ய: ஸ்போ²ட ஏவ வாசகோ ந வர்ணா இதி ।

ததே³ததா³சார்யதே³ஶீயமதம் ஸ்வமதமுபபாத³யந்நபாகரோதி -

வர்ணா ஏவ து ந ஶப்³த³ இதி ।

ஏவம் ஹி வர்ணாதிரிக்த: ஸ்போ²டோ(அ)ப்⁴யுபேயேத, யதி³ வர்ணாநாம் வாசகத்வம் ந ஸம்ப⁴வேத் , ஸ சாநுப⁴வபத்³த⁴திமத்⁴யாஸீத । த்³விதா⁴ ச வாசகத்வம் வர்ணாநாம், க்ஷணிகத்வேநாஶக்யஸங்க³திக்³ரஹத்வாத்³வா வ்யஸ்தஸமஸ்தப்ரகாரத்³வயாபா⁴வாத்³வா । ந தாவத்ப்ரத²ம: கல்ப: । வர்ணாநாம் க்ஷணிகத்வே மாநாபா⁴வாத் । நநு வர்ணாநாம் ப்ரத்யுச்சாரணமந்யத்வம் ஸர்வஜநப்ரஸித்³த⁴ம் । ந । ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயமாநத்வாத் । ந சாஸத்யப்யேகத்வே ஜ்வாலாதி³வத்ஸாத்³ருஶ்யநிப³ந்த⁴நமேதத் , ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநமிதி ஸாம்ப்ரதம் । ஸாத்³ருஶ்யநிப³ந்த⁴நத்வமஸ்ய ப³லவத்³பா³த⁴கோபநிபாதாத்³வாஸ்தீ²யேத, க்வசிஜ்ஜ்வாலாதௌ³ வ்யபி⁴சாரத³ர்ஶநாத்³வா । தத்ர க்வசித்³வ்யபி⁴சாரத³ர்ஶநேந தது³த்ப்ரேக்ஷாயாமுச்யதே வ்ருத்³தே⁴: ஸ்வத:ப்ராமாண்யவாதி³பி⁴: “உத்ப்ரேக்ஷேத ஹி யோ மோஹாத³ஜ்ஞாதமபி பா³த⁴நம் । ஸ ஸர்வவ்யவஹாரேஷு ஸம்ஶயாத்மா க்ஷயம் வ்ரஜேத்” ॥ இதி । ப்ரபஞ்சிதம் சைதத³ஸ்மாபி⁴ர்ந்யாயகணிகாயாம் । ந சேத³ம் ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநம் க³த்வாதி³ஜாதிவிஷயம் ந கா³தி³வ்யக்திவிஷயம், தாஸாம் ப்ரதிநரம் பே⁴தோ³பலம்பா⁴த³த ஏவ ஶப்³த³பே⁴தோ³பலம்பா⁴த்³வக்த்ருபே⁴த³ உந்நீயதே “ஸோமஶர்மாதீ⁴தே ந விஷ்ணுஶர்மா” இதி யுக்தம் । யதோ ப³ஹுஷு க³காரமுச்சாரயத்ஸு நிபுணமநுப⁴வ: பரீக்ஷ்யதாம் । யதா² காலாக்ஷீம் ச ஸ்வஸ்திமதீம் சேக்ஷமாணஸ்ய வ்யக்திபே⁴த³ப்ரதா²யாம் ஸத்யாமேவ தத³நுக³தமேகம் ஸாமாந்யம் ப்ரத²தே, ததா² கிம் க³காராதி³ஷு பே⁴தே³ந ப்ரத²மாநேஷ்வேவ க³த்வமேகம் தத³நுக³தம் சகாஸ்தி, கிம்வா யதா² கோ³த்வமாஜாநத ஏகம் பி⁴ந்நதே³ஶபரிமாணஸம்ஸ்தா²நவ்யக்த்யுபதா⁴நபே⁴தா³த்³பி⁴ந்நதே³ஶமிவால்பமிவ மஹதி³வ தீ³ர்க⁴மிவ வாமநமிவ ததா²க³வ்யக்திராஜாநத ஏகாபி வ்யஞ்ஜகபே⁴தா³த்தத்³த⁴ர்மாநுபாதிநீவ ப்ரத²த இதி ப⁴வந்த ஏவ விதா³ங்குர்வந்து । தத்ர க³வ்யக்திபே⁴த³மங்கீ³க்ருத்யாபி யோ க³த்வஸ்யைகஸ்ய பரோபதா⁴நபே⁴த³கல்பநாப்ரயாஸ: ஸ வரம் க³வ்யக்தாவேவாஸ்து கிமந்தர்க³டு³நா க³த்வேநாப்⁴யுபேதேந । யதா²ஹு: - “தேந யத்ப்ரார்த்²யதே ஜாதேஸ்தத்³வர்ணாதே³வ லப்ஸ்யதே । வ்யக்திலப்⁴யம் து நாதே³ப்⁴ய இதி க³த்வாதி³தீ⁴ர்வ்ருதா²” ॥ நச ஸ்வஸ்திமத்யாதி³வத் க³வ்யக்திபே⁴த³ப்ரத்யய: ஸ்பு²ட: ப்ரத்யுச்சாரணமஸ்தி । ததா² ஸதி த³ஶ க³காராநுத³சாரயச்சைத்ர இதி ஹி ப்ரத்யய: ஸ்யாத் । ந ஸ்யாத்³த³ஶக்ருத்வ உத³சாரயத்³க³காரமிதி । ந சைஷ ஜாத்யபி⁴ப்ராயோ(அ)ப்⁴யாஸோ யதா² ஶதக்ருத்வஸ்தித்திரீநுபாயுங்க்த தே³வத³த்த இதி । அத்ர ஹி ஸோரஸ்தாட³ம் க்ரந்த³தோ(அ)பி க³காராதி³வ்யக்தௌ லோகஸ்யோச்சாரணாப்⁴யாஸப்ரத்யயஸ்ய விநிர்வ்ருத்தி: ।

சோத³க: ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநபா³த⁴கமுத்தா²பயதி -

கத²ம் ஹ்யேகஸ்மிந்காலே ப³ஹூநாமுச்சாரயதாமிதி ।

யத் யுக³பத்³விருத்³த⁴த⁴ர்மஸம்ஸர்க³வத்தத் நாநா, யதா² க³வாஶ்வாதி³ர்த்³விஶபை²கஶப²கேஶரக³லகம்ப³லாதி³மாந் । யுக³பது³தா³த்தாநுதா³த்தாதி³விருத்³த⁴த⁴ர்மஸம்ஸர்க³வாம்ஶ்சாயம் வர்ண: । தஸ்மாந்நாநா ப⁴விதுமர்ஹதி । ந சோதா³த்தாத³யோ வ்யஞ்ஜகத⁴ர்மா:, ந வர்ணத⁴ர்மா இதி ஸாம்ப்ரதம் । வ்யஞ்ஜகா ஹ்யஸ்ய வாயவ: । தேஷாமஶ்ராவணத்வே கத²ம் தத்³த⁴ர்மா: ஶ்ராவணா: ஸ்யு: । இத³ம் தாவத³த்ர வக்தவ்யம் । நஹி கு³ணகோ³சரமிந்த்³ரியம் கு³ணிநமபி கோ³சரயதி, மா பூ⁴வந் க்⁴ராணரஸநஶ்ரோத்ராணாம் க³ந்த⁴ரஸஶப்³த³கோ³சராணாம் தத்³வந்த: ப்ருதி²வ்யுத³காகாஶா கோ³சரா: । ஏவம் ச மா நாம பூ⁴த்³வாயுகோ³சரம் ஶ்ரோத்ரம் , தத்³கு³ணாம்ஸ்தூதா³த்தாதீ³ந் கோ³சரயிஷ்யதி । தே ச ஶப்³த³ஸம்ஸர்கா³க்³ரஹாத் ஶப்³த³த⁴ர்மத்வேநாத்⁴யவஸீயந்தே ।

நச ஶப்³த³ஸ்ய ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநாவத்⁴ருதைகத்வஸ்ய ஸ்வரூபத உதா³த்தாத³யோ த⁴ர்மா: பரஸ்பரவிரோதி⁴நோ(அ)பர்யாயேண ஸம்ப⁴வந்தி । தஸ்மாத்³யதா² முக²ஸ்யைகஸ்ய மணிக்ருபாணத³ர்பணாத்³யுபதா⁴நவஶாந்நாநாதே³ஶபரிமாணஸம்ஸ்தா²நபே⁴த³விப்⁴ரம:, ஏவமேகஸ்யாபி வர்ணஸ்ய வ்யஞ்ஜகத்⁴வநிநிப³ந்த⁴நோ(அ)யம் விருத்³த⁴நாநாத⁴ர்மஸம்ஸர்க³விப்⁴ரம:, ந து பா⁴விகோ நாநாத⁴ர்மஸம்ஸர்க³ இதி ஸ்தி²தே(அ)ப்⁴யுபேத்ய பரிஹாரமாஹ பா⁴ஷ்யகார: -

அத²வா த்⁴வநிக்ருத இதி ।

அத²வேதி பூர்வபக்ஷம் வ்யாவர்தயதி । ப⁴வேதாம் நாம கு³ணகு³ணிநாவேகேந்த்³ரியக்³ராஹ்யௌ, ததா²ப்யதோ³ஷ: । த்⁴வநீநாமபி ஶப்³த³வச்ச்²ராவணத்வாத் ।

த்⁴வநிஸ்வரூபம் ப்ரஶ்நபூர்வகம் வர்ணேப்⁴யோ நிஷ்கர்ஷயதி -

க: புநரயமிதி ।

ந சாயமநிர்தா⁴ரிதவிஶேஷவர்ணத்வஸாமாந்யமாத்ரப்ரத்யயோ ந து வர்ணாதிரிக்ததத³பி⁴வ்யஞ்ஜகத்⁴வநிப்ரத்யய இதி ஸாம்ப்ரதம் । தஸ்யாநுநாஸிகத்வாதி³பே⁴த³பி⁴ந்நஸ்ய கா³தி³வ்யக்திவத்ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநாபா⁴வாத் , அப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயமாநஸ்ய சைகத்வாபா⁴வேந ஸாமாந்யபா⁴வாநுபபத்தே: । தஸ்மாத³வர்ணாத்மகோ வைஷ ஶப்³த³:, ஶப்³தா³திரிக்தோ வா த்⁴வநி:, ஶப்³த³வ்யஞ்ஜக: ஶ்ராவணோ(அ)ப்⁴யுபேய: உப⁴யதா²பி சாக்ஷு வ்யஞ்ஜநேஷு ச தத்தத்³த்⁴வநிபே⁴தோ³பதா⁴நேநாநுநாஸிகத்வாத³யோ(அ)வக³ம்யமாநாஸ்தத்³த⁴ர்மா ஏவ ஶப்³தே³ ப்ரதீயந்தே ந து ஸ்வத: ஶப்³த³ஸ்ய த⁴ர்மா: । ததா² ச யேஷாமநுநாஸிகத்வாத³யோ த⁴ர்மா: பரஸ்பரவிருத்³தா⁴ பா⁴ஸந்தே ப⁴வது தேஷாம் த்⁴வநீநாமநித்யதா । நஹி தேஷு ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநமஸ்தி । யேஷு து வர்ணேஷு ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநம் ந தேஷாமநுநாஸிகத்வாத³யோ த⁴ர்மா இதி நாநித்யா: ।

ஏவம் ச ஸதி ஸாலம்ப³நா இதி ।

யத்³யேஷ பரஸ்யாக்³ரஹோ த⁴ர்மிண்யக்³ருஹ்யமாணே தத்³த⁴ர்மா ந ஶக்யா க்³ரஹீதுமிதி, ஏவம் நாமாஸ்து ததா² துஷ்யது பர: । ததா²ப்யதோ³ஷ இத்யர்த²: । தத³நேந ப்ரப³ந்தே⁴ந க்ஷணிகத்வேந வர்ணாநாமஶக்யஸங்க³திக்³ரஹதயா யத³வாசகத்வமாபாதி³தம் வர்ணாநாம் தத³பாக்ருதம் ।

வ்யஸ்தஸமஸ்தப்ரகாரத்³வயாஸம்ப⁴வேந து யதா³ஸஞ்ஜிதம் தந்நிராசிகீர்ஷுராஹ -

வர்ணேப்⁴யஶ்சார்த²ப்ரதீதேரிதி ।

கல்பநாமம்ருஷ்யமாண ஏகதே³ஶ்யாஹ -

ந கல்பயாமீதி ।

நிராகரோதி -

ந ।

அஸ்யா அபி பு³த்³தே⁴ரிதி ।

நிரூபயது தாவத்³கௌ³ரித்யேகம் பத³மிதி தி⁴யமாயுஷ்மாந் । கிமியம் பூர்வாநுபூ⁴தாந்க³காராதீ³நேவ ஸாமஸ்த்யேநாவகா³ஹதே கிம்வா க³காராத்³யதிரிக்தம், க³வயமிவ வராஹாதி³ப்⁴யோ விலக்ஷணம் । யதி³ க³காராதி³விலக்ஷணமவபா⁴ஸயேத் , க³காராதி³ரூஷித: ப்ரத்யயோ ந ஸ்யாத் । நஹி வராஹதீ⁴ர்மஹிஷரூஷிதம் வராஹமவகா³ஹதே । பத³தத்த்வமேகம் ப்ரத்யேகமபி⁴வ்யஞ்ஜயந்தோ த்⁴வநய: ப்ரயத்நபே⁴த³பி⁴ந்நாஸ்துல்யஸ்தா²நகரணநிஷ்பாத்³யதயாந்யோந்யவிஸத்³ருஶதத்தத்பத³வ்யஞ்ஜகத்⁴வநிஸாத்³ருஶ்யேந ஸ்வவ்யஞ்ஜநீயஸ்யைகஸ்ய பத³தத்த்வஸ்ய மிதோ² விஸத்³ருஶாநேகபத³ஸாத்³ருஶ்யாந்யாபாத³யந்த: ஸாத்³ருஶ்யோபதா⁴நபே⁴தா³தே³கமப்யபா⁴க³மபி நாநேவ பா⁴க³வதி³வ பா⁴ஸயந்தி, முக்²யமிவைகம் நியதவர்ணபரிமாணஸ்தா²நஸம்ஸ்தா²நபே⁴த³மபி மணிக்ருபாணத³ர்பணாத³யோ(அ)நேகவர்ணபரிமாணஸம்ஸ்தா²நபே⁴த³ம் । ஏவம் ச கல்பிதா ஏவாஸ்ய பா⁴கா³ வர்ணா இதி சேத் , தத்கிமிதா³நீம் வர்ணபே⁴தா³நஸத்யபி பா³த⁴கே மித்²யேதி வக்துமத்⁴யவஸிதோ(அ)ஸி । ஏகதீ⁴ரேவ நாநாத்வஸ்ய ப³தி⁴கேதி சேத் , ஹந்தாஸ்யாம் நாநா வர்ணா: ப்ரத²ந்த இதி நாநாத்வாவபா⁴ஸ ஏகைகத்வம் கஸ்மாந்ந பா³த⁴தே । அத²வா வநஸேநாதி³பு³த்³தி⁴வதே³கத்வநாநாத்வே ந விருத்³தே⁴ । நோ க²லு ஸேநாவநபு³த்³தீ⁴ க³ஜபதா³திதுரகா³தீ³நாம் சம்பகாஶோககிம்ஶுகாதீ³நாம் ச பே⁴த³மபபா³த⁴மாநே உதீ³யேதே, அபி து பி⁴ந்நாநாமேவ ஸதாம் கேநசிதே³கேநோபாதி⁴நாவச்சி²ந்நாநாமேகத்வமாபாத³யத: । நச பரோபாதி⁴கேநைகத்வேந ஸ்வாபா⁴விகம் நாநாத்வம் விருத்⁴யதே । நஹ்யௌபசாரிகமக்³நித்வம் மாணவகஸ்ய ஸ்வாபா⁴விகநரத்வவிரோதி⁴ । தஸ்மாத்ப்ரத்யேகவர்ணாநுப⁴வஜநிதபா⁴வநாநிசயலப்³த⁴ஜந்மநி நிகி²லவர்ணாவகா³ஹிநி ஸ்ம்ருதிஜ்ஞாந ஏகஸ்மிந்பா⁴ஸமாநாநாம் வர்ணாநாம் ததே³கவிஜ்ஞாநவிஷயதயா வைகார்த²தீ⁴ஹேதுதயா வைகத்வமௌபசாரிகமவக³ந்தவ்யம் । ந சைகார்த²தீ⁴ஹேதுத்வேநைகத்வமேகத்வேந சைகார்த²தீ⁴ஹேதுபா⁴வ இதி பரஸ்பராஶ்ரயம் । நஹ்யர்த²ப்ரத்யயாத்பூர்வமேதாவந்தோ வர்ணா ஏகஸ்ம்ருதிஸமாரோஹிணோ ந ப்ரத²ந்தே । ந ச தத்ப்ரத²நாநந்தரம் வ்ருத்³த⁴ஸ்யார்த²தீ⁴ர்நோந்நீயதே, தது³ந்நயநாச்ச தேஷாமேகார்த²தி⁴யம் ப்ரதி காரகத்வமேகமவக³ம்யைகபத³த்வாத்⁴யவஸாநமிதி நாந்யோந்யாஶ்ரயம் । ந சைகஸ்ம்ருதிஸமாரோஹிணாம் க்ரமாக்ரமவிபரீதக்ரமப்ரயுக்தாநாமபே⁴தோ³ வர்ணாநாமிதி யதா²கத²ஞ்சித்ப்ரயுக்தேப்⁴ய ஏதேப்⁴யோ(அ)ர்த²ப்ரத்யயப்ரஸங்க³ இதி வாச்யம் । உக்தம் ஹி - “யாவந்தோ யாத்³ருஶா யே ச பதா³ர்த²ப்ரதிபாத³நே । வர்ணா: ப்ரஜ்ஞாதஸாமர்த்²யாஸ்தே ததை²வாவபோ³த⁴கா:” ॥ இதி । நநு பங்க்திபு³த்³தா⁴வேகஸ்யாமக்ரமாயாமபி வாஸ்தவீ ஶாலாதீ³நாமஸ்தி பங்க்திரிதி ததை²வ ப்ரதா² யுக்தா, நச ததே²ஹ வர்ணாநாம் நித்யாநாம் விபூ⁴நாம் சாஸ்தி வாஸ்தவ: க்ரம:, ப்ரத்யயோபாதி⁴ஸ்து ப⁴வேத் , ஸசைக இதி, குதஸ்த்ய: க்ரம ஏஷாமிதி சேத் , । ந ஏகஸ்யாமபி ஸ்ம்ருதௌ வர்ணரூபவத்க்ரமவத்பூர்வாநுபூ⁴ததாபராமர்ஶாத் । ததா²ஹி - ஜாராராஜேதி பத³யோ: ப்ரத²யந்த்யோ: ஸ்ம்ருதிதி⁴யோஸ்தத்த்வே(அ)பி வர்ணாநாம் க்ரமபே⁴தா³த்பத³பே⁴த³: ஸ்பு²டதரம் சகாஸ்தி । ததா²ச நாக்ரமவிபரீதக்ரமப்ரயுக்தாநாமவிஶேஷ: ஸ்ம்ருதிபு³த்³தா⁴வேகஸ்யாம் வர்ணாநாம் க்ரமப்ரயுக்தாநாம் । யதா²ஹு: - “பதா³வதா⁴ரணோபாயாந்ப³ஹூநிச்ச²ந்தி ஸூரய: । க்ரமந்யூநாதிரிக்தத்வஸ்வரவாக்யஶ்ருதிஸ்ம்ருதீ:” ॥ இதி । ஶேஷமதிரோஹிதார்த²ம் । தி³ங்மாத்ரமத்ர ஸூசிதம், விஸ்தரஸ்து தத்த்வபி³ந்தா³வவக³ந்தவ்ய இதி । அலம் வா நையாயிகைர்விவாதே³ந ।

ஸந்த்வநித்யா ஏவ வர்ணாஸ்ததா²பி க³த்வாத்³யவச்சே²தே³நைவ ஸங்க³திக்³ரஹோ(அ)நாதி³ஶ்ச வ்யவஹார: ஸேத்ஸ்யதீத்யாஹ -

அதா²பி நாமேதி ॥ 28 ॥

அத ஏவ ச நித்யத்வம் ।

நநு ப்ராச்யாமேவ மீமாம்ஸாயாம் வேத³ஸ்ய நித்யத்வம் ஸித்³த⁴ம் தத்கிம் புந: ஸாத்⁴யத இத்யத ஆஹ -

ஸ்வதந்த்ரஸ்ய கர்துரஸ்மரணாதே³வ ஹி ஸ்தி²தே வேத³ஸ்ய நித்யத்வ இதி ।

நஹ்யநித்யாஜ்ஜக³து³த்பத்துமர்ஹதி, தஸ்யாப்யுத்பத்திமத்த்வேந ஸாபேக்ஷத்வாத் । தஸ்மாந்நித்யோ வேத³: ஜக³து³த்பத்திஹேதுத்வாத் , ஈஶ்வரவதி³தி ஸித்³த⁴மேவ நித்யத்வமநேந த்³ருடீ⁴க்ருதம் । ஶேஷமதிரோஹிதார்த²ம் ॥ 29 ॥

ஸமாநநாமரூபத்வாச்சாவ்ருத்தாவப்யவிரோதோ⁴ த³ர்ஶநாத்ஸ்ம்ருதேஶ்ச ।

ஶங்காபதோ³த்தரத்வாத்ஸூத்ரஸ்ய ஶங்காபதா³நி பட²தி -

அதா²பி ஸ்யாதி³தி ।

அபி⁴தா⁴நாபி⁴தே⁴யாவிச்சே²தே³ ஹி ஸம்ப³ந்த⁴நித்யத்வம் ப⁴வேத் । ஏவமத்⁴யாபகாத்⁴யேத்ருபரம்பராவிச்சே²தே³ வேத³ஸ்ய நித்யத்வம் ஸ்யாத் । நிரந்வயஸ்ய து ஜக³த: ப்ரவிலயே(அ)த்யந்தாஸதஶ்சாபூர்வஸ்யோத்பாதே³(அ)பி⁴தா⁴நாபி⁴தே⁴யாவத்யந்தமுச்சி²ந்நாவிதி கிமாஶ்ரய: ஸம்ப³ந்த⁴: ஸ்யாத் । அத்⁴யாபகாத்⁴யேத்ருஸந்தாநவிச்சே²தே³ ச கிமாஶ்ரயோ வேத³: ஸ்யாத் । நச ஜீவாஸ்தத்³வாஸநாவாஸிதா: ஸந்தீதி வாச்யம் । அந்த:கரணாத்³யுபாதி⁴கல்பிதா ஹி தே தத்³விச்சே²தே³ ந ஸ்தா²துமர்ஹந்தி । நச ப்³ரஹ்மணஸ்தத்³வாஸநா, தஸ்ய வித்³யாத்மந: ஶுத்³த⁴ஸ்வபா⁴வஸ்ய தத³யோகா³த் । ப்³ரஹ்மணஶ்ச ஸ்ருஷ்ட்யாதா³வந்த:கரணாநி தத³வச்சி²ந்நாஶ்ச² ஜீவா: ப்ராது³ர்ப⁴வந்தோ ந பூர்வகர்மாவித்³யாவாஸநாவந்தோ ப⁴விதுமர்ஹந்தி, அபூர்வத்வாத் । தஸ்மாத்³விருத்³த⁴மித³ம் ஶப்³தா³ர்த²ஸம்ப³ந்த⁴வேத³நித்யத்வம் ஸ்ருஷ்டிப்ரலயாப்⁴யுபக³மேநேதி । அபி⁴தா⁴த்ருக்³ரஹணேநாத்⁴யாபகாத்⁴யேதாராவுக்தௌ ।

ஶங்காம் நிராகர்தும் ஸூத்ரமவதாரயதி -

தத்ரேத³மபி⁴தீ⁴யதே ஸமாநநாமரூபத்வாதி³தி ।

யத்³யபி மஹாப்ரலயஸமயே நாந்த:கரணாத³ய: ஸமுதா³சரத்³வ்ருத்தய: ஸந்தி ததா²பி ஸ்வகாரணே(அ)நிர்வாச்யாயாமவித்³யாயாம் லீநா: ஸூக்ஷ்மேண ஶக்திரூபேண கர்மவிக்ஷேபகாவித்³யாவாஸநாபி⁴: ஸஹாவதிஷ்ட²ந்த ஏவ । ததா² ச ஸ்ம்ருதி: - “ஆஸீதி³த³ம் தமோபூ⁴தமப்ரஜ்ஞாதமலக்ஷணம் । அப்ரதர்க்யமவிஜ்ஞேயம் ப்ரஸுப்தமிவ ஸர்வத: ॥”(ம.ஸ்ம்ரு. 1.5.) இதி । தே சாவதி⁴ம் ப்ராப்ய பரமேஶ்வரேச்சா²ப்ரசோதி³தா யதா² கூர்மதே³ஹே நிலீநாந்யங்கா³நி ததோ நி:ஸரந்தி, யதா² வா வர்ஷாபாயே ப்ராப்தம்ருத்³பா⁴வாநி மண்டூ³கஶரீராணி தத்³வாஸநாவாஸிததயா க⁴நக⁴நாக⁴நாஸாராவஸேகஸுஹிதாநி புநர்மண்டூ³கதே³ஹபா⁴வமநுப⁴வந்தி, ததா² பூர்வவாஸநாவஶாத்பூர்வஸமாநநாமரூபாண்யுத்பத்³யந்தே । ஏதது³க்தம் ப⁴வதி - யத்³யபீஶ்வராத்ப்ரப⁴வ: ஸம்ஸாரமண்ட³லஸ்ய, ததா²பீஶ்வர: ப்ராணப்⁴ருத்கர்மாவித்³யாஸஹகாரீ தத³நுரூபமேவ ஸ்ருஜதி । நச ஸர்க³ப்ரலயப்ரவாஹஸ்யாநாதி³தாமந்தரேணைதது³பபத்³யத இதி ஸர்க³ப்ரலயாப்⁴யயுபக³மே(அ)பி ஸம்ஸாராநாதி³தா ந விருத்⁴யத இதி ।

ததி³த³முக்தம் -

உபபத்³யதே சாப்யுபலப்⁴யதே ச ।

ஆக³மத இதி ।

ஸ்யாதே³தத் । ப⁴வத்வநாதி³தா ஸம்ஸாரஸ்ய, ததா²பி மஹாப்ரலயாந்தரிதே குத: ஸ்மரணம் வேதா³நாமித்யத ஆஹ -

அநாதௌ³ ச ஸம்ஸாரே யதா² ஸ்வாபப்ரபோ³த⁴யோரிதி ।

யத்³யபிப்ராணமாத்ராவஶேஷதாதந்நி:ஶேஷதே ஸுஷுப்தப்ரலயாவஸ்த²யோர்விஶேஷ:, ததா²பி கர்மவிக்ஷேபஸம்ஸ்காரஸஹிதலயலக்ஷணா வித்³யாவஶேஷதாஸாம்யேந ஸ்வாபப்ரலயாவஸ்த²யோரபே⁴த³ இதி த்³ரஷ்டவ்யம் । நநு நாபர்யாயேண ஸர்வேஷாம் ஸுஷுப்தாவஸ்தா², கேஷாஞ்சித்ததா³ ப்ரபோ³தா⁴த் , தேப்⁴யஶ்ச ஸுப்தோத்தி²தாநாம் க்³ரஹணஸம்ப⁴வாத் , ப்ராயணகாலவிப்ரகர்ஷயோஶ்ச வாஸநோச்சே²த³காரணயோரபா⁴வேந ஸத்யாம் வாஸநாயாம் ஸ்மரணோபபத்தே: ஶப்³தா³ர்த²ஸம்ப³ந்த⁴வேத³வ்யஹாராநுச்சே²தோ³ யுஜ்யதே ।

மஹாப்ரலயஸ்த்வபர்யாயேண ப்ராணப்⁴ருந்மாத்ரவர்தீ, ப்ராயணகாலவிப்ரகர்ஷௌ ச தத்ர ஸம்ஸ்காரமாத்ரோச்சே²த³ஹேதூ ஸ்த இதி குத: ஸுஷுப்தவத்பூர்வப்ரபோ³த⁴வ்யவஹாரவது³த்தரப்ரபோ³த⁴வ்யவஹார இதி சோத³யதி -

ஸ்யாதே³தத் । ஸ்வாப இதி ।

பரிஹரதி -

நைஷ தோ³ஷ: । ஸத்யபி வ்யவஹாரோச்சே²தி³நீதி ।

அயமபி⁴ஸந்தி⁴: - ந தாவத்ப்ராயணகாலவிப்ரகர்ஷௌ ஸர்வஸம்ஸ்காரோச்சே²த³கௌ, பூர்வாப்⁴யஸ்தஸ்ம்ருத்யநுப³ந்தா⁴ஜ்ஜாதஸ்ய ஹர்ஷப⁴யஶோகஸம்ப்ரதிபத்தேரநுபபத்தே: । மநுஷ்யஜந்மவாஸநாநாம் சாநேகஜாத்யந்தரஸஹஸ்ரவ்யவஹிதாநாம் புநர்மநுஷ்யஜாதிஸம்வர்தகேந கர்மணாபி⁴வ்யக்த்யபா⁴வப்ரஸங்கா³த் । தஸ்மாந்நிக்ருஷ்டதி⁴யாமபி யத்ர ஸத்யபி ப்ராயணகாலவிப்ரகர்ஷாதௌ³ பூர்வவாஸநாநுவ்ருத்தி:, தத்ர கைவ கதா² பரமேஶ்வராநுக்³ரஹேண த⁴ர்மஜ்ஞாநவைராக்³யைஶ்வர்யாதிஶயஸம்பந்நாநாம் ஹிரண்யக³ர்ப⁴ப்ரப்⁴ருதீநாம் மஹாதி⁴யாம் । யதா²வா ஆ ச மநுஷ்யேப்⁴ய ஆ ச க்ருமிப்⁴யோ ஜ்ஞாநாதீ³நாமநுபூ⁴யதே நிகர்ஷ:, ஏவமா மநுஷ்யேப்⁴ய ஏவ ஆ ச ப⁴க³வதோ ஹிரண்யக³ர்ப⁴ஜ்ஜ்ஞாநாதீ³நாம் ப்ரகர்ஷோே(அ)பி ஸம்பா⁴வ்யதே । ததா²ச தத³பி⁴வத³ந்தோ வேத³ஸ்ம்ருதிவாதா³: ப்ராமாண்யமப்ரத்யூஹமஶ்நுவதே । ஏவம் சாத்ரப⁴வதாம் ஹிரண்யக³ர்பா⁴தீ³நாம் பரமேஶ்வராநுக்³ருஹீதாநாமுபபத்³யதே கல்பாந்தரஸம்ப³ந்தி⁴நிகி²லவ்யவஹாராநுஸந்தா⁴நமிதி । ஸுக³மமந்யத் ।

ஸ்யாதே³தத் । அஸ்து கல்பாந்தரவ்யவஹாராநுஸந்தா⁴நம் தேஷாம் । அஸ்யாம் து ஸ்ருஷ்டாவந்ய ஏவ வேதா³:, அந்ய ஏவ சைஷாமர்தா²:, அந்ய ஏவ வர்ணாஶ்ரமா:, த⁴ர்மாச்சாநர்தோ²(அ)ர்த²ஶ்சாத⁴ர்மாத் , அநர்த²ஶ்சேப்ஸிதோ(அ)ர்த²ஶ்சாநீப்ஸித: அபூர்வத்வாத்ஸர்க³ஸ்ய । தஸ்மாத்க்ருதமத்ர கல்பாந்தரவ்யவஹாராநுஸந்தா⁴நேந, அகிஞ்சித்கரத்வாத் । ததா² ச பூர்வவ்யவஹாரோச்சே²தா³ச்ச²ப்³தா³ர்த²ஸம்ப³ந்த⁴ஶ்ச வேத³ஶ்சாநித்யௌ ப்ரஸஜ்யேயாதாமித்யத ஆஹ -

ப்ராணிநாம் ச ஸுக²ப்ராப்தய இதி ।

யதா²வஸ்துஸ்வபா⁴வஸாமர்த்²யம் ஹி ஸர்க³: ப்ரவர்ததே, நது ஸ்வபா⁴வஸாமர்த்²யமந்யத²யிதுமர்ஹதி । நஹி ஜாது ஸுக²ம் தத்த்வேந ஜிஹாஸ்யதே, து³:க²ம் சோபாதி³த்ஸ்யதே । நச ஜாது த⁴ர்மாத⁴ர்மயோ: ஸாமர்த்²யாவிபர்யயோ ப⁴வதி । நஹி ம்ருத்பிண்டா³த்பட:, க⁴டஶ்ச தந்துப்⁴யோ ஜாயதே । ததா² ஸதி வஸ்துஸாமர்த்²யநியமாபா⁴வாத்ஸர்வம் ஸர்வஸ்மாத்³ப⁴வேதி³தி பிபாஸுரபி த³ஹநமாஹ்ருத்ய பிபாஸாமுபஶமயேத் , ஶீதார்தோ வா தோயமாஹ்ருத்ய ஶீதார்திமிதி । தேந ஸ்ருஷ்ட்யந்தரே(அ)பி ப்³ரஹ்மஹத்யாதி³ரநர்த²ஹேதுரேவார்த²ஹேதுஶ்ச யாகா³தி³ரித்யாநுபூர்வ்யம் ஸித்³த⁴ம் । ஏவம் ய ஏவ வேதா³ அஸ்மிந்கல்பே த ஏவ கல்பாந்தரே, த ஏவ சைஷாமர்தா²: த ஏவ ச வர்ணாஶ்ரமா: । த்³ருஷ்டஸாத⁴ர்ம்யஸம்ப⁴வே தத்³வைத⁴ர்ம்யகல்பநமநுமாநாக³மவிருத்³த⁴ம் । “ஆக³மாஶ்சேஹ பூ⁴யாம்ஸோ பா⁴ஷ்யகாரேண த³ர்ஶிதா: । ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிபுராணாக்²யாஸ்தத்³வ்யாகோபோ(அ)ந்யதா² ப⁴வேத்” ॥

தஸ்மாத்ஸுஷ்டூ²க்தம் -

ஸமாநநாமரூபத்வாச்சாவ்ருத்தாவப்யவிரோத⁴ இதி ।

'அக்³நிர்வா அகாமயத” இதி பா⁴விநீம் வ்ருத்திமாஶ்ரித்ய யஜமாந ஏவாக்³நிருச்யதே । நஹ்யக்³நேர்தே³வதாந்தரமக்³நிரஸ்தி ॥ 30 ॥

மத்⁴வாதி³ஷ்வஸம்ப⁴வாத³நதி⁴காரம் ஜைமிநி: ।

ப்³ரஹ்மவித்³யாஸ்வதி⁴காரம் தே³வர்ஷீணாம் ப்³ருவாண: ப்ரஷ்டவ்யோ ஜாயதே, கிம் ஸர்வாஸு ப்³ரஹ்மவித்³யா ஸ்வவிஶேஷேண ஸர்வேஷாம் கிம்வா காஸுசிதே³வ கேஷாஞ்சித் । யத்³யவிஶேஷேண ஸர்வாஸு, ததோ மத்⁴வாதி³வித்³யாஸ்வஸம்ப⁴வ: ।

கத²ம் । அஸௌ வா ஆதி³த்யோ தே³வமத்⁴வித்யத்ர ஹி மநுஷ்யா ஆதி³த்யம் மத்⁴வத்⁴யாஸேநோபாஸீரந் ।

உபாஸ்யோபாஸகபா⁴வோ ஹி பே⁴தா³தி⁴ஷ்டா²நோ ந ஸ்வாத்மந்யாதி³த்யஸ்ய தே³வதாயா: ஸம்ப⁴வதி । ந சாதி³த்யாந்தரமஸ்தி । ப்ராசாமாதி³த்யாநாமஸ்மிந்கல்பே க்ஷீணாதி⁴காரத்வாத் ।

புநஶ்சாதி³த்யவ்யபாஶ்ரயாணி பஞ்ச ரோஹிதாதீ³ந்யுபக்ரம்யேதி ।

அயமர்த²: - “அஸௌ வா ஆதி³த்யோ தே³வமது⁴”(சா². உ. 3 । 1 । 1) இதி தே³வாநாம் மோத³ஹேதுத்வாந்மத்⁴விவ மது⁴ । ப்⁴ராமரமது⁴ஸாரூப்யமாஹாஸ்ய ஶ்ருதி: - “தஸ்ய மது⁴நோ த்³யௌரேவ திரஶ்சீநவம்ஶ:”(சா². உ. 3 । 1 । 1) । அந்தரிக்ஷம் மத்⁴வபூப: । ஆதி³த்யஸ்ய ஹி மது⁴நோ(அ)பூப: படலமந்தரிக்ஷமாகாஶம், தத்ராவஸ்தா²நாத் । யாநி ச ஸோமாஜ்யபய:ப்ரப்⁴ருதீந்யக்³நௌ ஹூயதே தாந்யாதி³த்யரஶ்மிபி⁴ரக்³நிஸம்வலிதைரூத்பந்நபாகாந்யம்ருதீபா⁴வமாபந்நாந்யாதி³த்யமண்ட³லம்ருங்மந்த்ரமது⁴பைர்நீயந்தே । யதா² ஹி ப்⁴ரமரா: புஷ்பேப்⁴ய ஆஹ்ருத்ய மகரந்த³ம் ஸ்வஸ்தா²நமாநயந்த்யேவம்ருங்மந்த்ரப்⁴ரமரா: ப்ரயோக³ஸமவேதார்த²ஸ்மாரணாதி³பி⁴ர்ருக்³வேத³விஹிதேப்⁴ய: கர்மகுஸுமேப்⁴ய ஆஹ்ருத்ய தந்நிஷ்பந்நம் மகரந்த³மாதி³த்யமண்ட³லம் லோஹிதாபி⁴ரஸ்ய ப்ராசீபீ⁴ ரஶ்மிநாடீ³பி⁴ராநயந்தி, தத³ம்ருதம் வஸவ உபஜீவந்தி । அதா²ஸ்யாதி³த்யமது⁴நோ த³க்ஷிணாபீ⁴ ரஶ்மிநாடீ³பி⁴: ஶுக்லாபி⁴ர்யஜுர்வேத³விஹிதகர்மகுஸுமேப்⁴ய ஆஹ்ருத்யாக்³நௌ ஹுதம் ஸோமாதி³ பூர்வவத³ம்ருதபா⁴வமாபந்நம் யஜுர்வேத³மந்த்ரப்⁴ரமரா ஆதி³த்யமண்ட³லமாநயந்தி, ததே³தத³ம்ருதம் ருத்³ரா உபஜீவந்தி । அதா²ஸ்யாதி³த்யமது⁴ந: ப்ரதீசீபீ⁴ ரஶ்மிநாடீ³பி⁴: க்ருஷ்ணாபி⁴: ஸாமவேத³விஹிதகர்மகுஸுமேப்⁴ய ஆஹ்ருத்யாக்³நௌ ஹுதம் ஸோமாதி³ பூர்வவத³ம்ருதபா⁴வமாபந்நம் ஸாமமந்த்ரஸ்தோத்ரப்⁴ரமரா ஆதி³த்யமண்ட³லமாநயந்தி, தத³ம்ருதமாதி³த்யா உபஜீவந்தி । அதா²ஸ்யாதி³த்யமது⁴ந உதீ³சிபி⁴ரதிக்ருஷ்ணாபீ⁴ ரஶ்மிநாடீ³பி⁴ரத²ர்வவேத³விஹிதேப்⁴ய: கர்மகுஸுமேப்⁴ய ஆஹ்ருத்யாக்³நௌ ஹுதம் ஸோமாதி³ பூர்வவத³ம்ருதபா⁴வமாபந்நமத²ர்வாங்கி³ரஸமந்த்ரப்⁴ரமரா:, ததா²ஶ்வமேத⁴வாச:ஸ்தோமகர்மகுஸுமாத் இதிஹாஸபுராணமந்த்ரப்⁴ரமரா ஆதி³த்யமண்ட³லமாநயந்தி । அஶ்வமேதே⁴ வாச:ஸ்தோமே ச பாரிப்லவம் ஶம்ஸந்தி இதி ஶ்ரவணாதி³திஹாஸபுராணமந்த்ராணாமப்யஸ்தி ப்ரயோக³: । தத³ம்ருதம் மருத உபஜீவந்தி । அதா²ஸ்ய யா ஆதி³த்யமது⁴ந ஊர்த்⁴வா ரஶ்மிநாட்³யோ கோ³ப்யாஸ்தாபி⁴ருபாஸநப்⁴ரமரா: ப்ரணவகுஸுமாதா³ஹ்ருத்யாதி³த்யமண்ட³லமாநயந்தி, தத³ம்ருதமுபஜீவந்தி ஸாத்⁴யா: । தா ஏதா ஆதி³த்யவ்யபாஶ்ரயா: பஞ்ச ரோஹிதாத³யோ ரஶ்மிநாட்³ய ருகா³தி³ஸம்ப³த்³தா⁴: க்ரமேணோபதி³ஶ்யேதி யோஜநா । ஏததே³வாம்ருதம் த்³ருஷ்ட்வோபலப்⁴ய யதா²ஸ்வம் ஸமஸ்தை: கரணைர்யஶஸ்தேஜ இந்த்³ரியஸாகல்யவீர்யாந்நாத்³யாந்யம்ருதம் தது³பலப்⁴யாதி³த்யே த்ருப்யதி । தேந க²ல்வம்ருதேந தே³வாநாம் வஸ்வாதீ³நாம் மோத³நம் வித³த⁴தா³தி³த்யோ மது⁴ । ஏதது³க்தம் ப⁴வதி - ந கேவலமுபாஸ்யோபாஸகபா⁴வ ஏகஸ்மிந்விருத்⁴யதே, அபி து ஜ்ஞாத்ருஜ்ஞேயபா⁴வஶ்ச ப்ராப்யப்ராபகபா⁴வஶ்சேதி ।

ததா²க்³நி: பாத³ இதி ।

அதி⁴தை³வதம் க²ல்வாகாஶே ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டிவிதா⁴நார்த²முக்தம் । ஆகாஶஸ்ய ஹி ஸர்வக³தத்வம் ரூபாதி³ஹீநத்வே ச ப்³ரஹ்மணா ஸாரூப்யம், தஸ்ய சைதஸ்யாகாஶஸ்ய ப்³ரஹ்மணஶ்சத்வார: பாதா³ அக்³ந்யாத³ய: “அக்³நி: பாத³:” இத்யாதி³நா த³ர்ஶிதா: । யதா² ஹி கோ³: பாதா³ ந க³வா வியுஜ்யந்த, ஏவமக்³ந்யாத³யோ(அ)பி நாகாஶேந ஸர்வக³தேநேத்யாகாஶஸ்ய பாதா³: ।

ததே³வமாகாஶஸ்ய சதுஷ்பதோ³ ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டிம் விதா⁴ய ஸ்வரூபேண வாயும் ஸம்வர்க³கு³ணகமுபாஸ்யம் விதா⁴தும் மஹீகரோதி -

வாயுர்வாவ ஸம்வர்க³: ।

ததா² ஸ்வரூபேணைவாதி³த்யம் ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்ட்யோபாஸ்யம் விதா⁴தும் மஹீகரோதி -

ஆதி³த்யோ ப்³ரஹ்மேத்யாதே³ஶ:

உபதே³ஶ: । அதிரோஹிதார்த²மந்யத் ॥ 31 ॥

யத்³யுச்யேத நாவிஶேஷேண ஸர்வேஷாம் தே³வர்ஷீணாம் ஸர்வாஸு ப்³ரஹ்மவித்³யாஸ்வதி⁴கார:, கிந்து யதா²ஸம்ப⁴வமிதி । தத்ரேத³முபதிஷ்ட²தே -

ஜ்யோதிஷி பா⁴வாச்ச ।

லௌகிகௌ ஹ்யாதி³த்யாதி³ஶப்³த³ப்ரயோக³ப்ரத்யயௌ ஜ்யோதிர்மண்ட³லாதி³ஷு த்³ருஷ்டௌ । ந சைதேஷாமஸ்தி சைதந்யம் । நஹ்யேதேஷு தே³வத³த்தாதி³வத்தத³நுரூபா த்³ருஶ்யந்தே சேஷ்டா: ।

ஸ்யாதே³தத் । மந்த்ரார்த²வாதே³திஹாஸபுராணலோகேப்⁴ய இதி ।

தத்ர “ஜக்³ருப்⁴மாதே த³க்ஷிணமிந்த்³ரஹஸ்தம்” இதி ச, “காஶிரிந்த்³ர இத்” இதி ச । காஶிர்முஷ்டி: । ததா² “துவிக்³ரீவோ வபோத³ர: ஸுபா³ஹுரந்த⁴ஸோ மதே³ । இந்த்³ரோ வ்ருத்ராணி ஜிக்⁴நதே”(ரு.ஸம். 8-7-17) இதி விக்³ரஹவத்த்வம் தே³வதாயா மந்த்ரார்த²வாதா³ அபி⁴வத³ந்தி । ததா² ஹவிர்போ⁴ஜநம் தே³வதாயா த³ர்ஶயந்தி - “அத்³தீ⁴ந்த்³ர பிப³ ச ப்ரஸ்தி²தஸ்ய”(ரு.ஸம். 10-116-7) இத்யாத³ய: । ததே²ஶநம் - “இந்த்³ரோ தி³வ இந்த்³ர ஈஶே ப்ருதி²வ்யா இந்த்³ரோ அபாமிந்த்³ர இத்பர்வதாநாம் । இந்த்³ரோ வ்ருதா⁴மிந்த்³ர இந்மேதி⁴ராணாமிந்த்³ர: க்ஷேமே யோகே³ ஹவ்ய இந்த்³ர:”(ரு.ஸம். 10-89-10) இதி, ததா² “ஈஶாநமஸ்ய ஜக³த: ஸ்வர்த்³ருஶமீஶாநமிந்த்³ர தஸ்து²ஷ:”(ரு.ஸம். 7-32-22) இதி । ததா² வரிவஸிதாரம் ப்ரதி தே³வதாயா: ப்ரஸாத³ம் ப்ரஸந்நாயாஶ்ச ப²லதா³நம் த³ர்ஶயதி “ஆஹுதிபி⁴ரேவ தே³வாந் ஹுதாத³: ப்ரீணாதி தஸ்மை ப்ரீதா இஷமூர்ஜம் ச யச்ச²ந்தி” இதி, “த்ருப்த ஏவைநமிந்த்³ர: ப்ரஜயா பஶுபி⁴ஸ்தர்பயதி” இதி ச । த⁴ர்மஶாஸ்த்ரகாரா அப்யாஹு: - “தே த்ருப்தாஸ்தர்பயந்த்யேநம் ஸர்வகாமப²லை: ஶுபை⁴:” । இதி புராணவசாம்ஸி ச பூ⁴யாம்ஸி தே³வதாவிக்³ரஹாதி³பஞ்சகப்ரபஞ்சமாபக்ஷதே । லௌகிகா அபி தே³வதாவிக்³ரஹாதி³பஞ்சகம் ஸ்மரந்தி சோபசரந்தி ச । ததா²ஹி - யமம் த³ண்ட³ஹஸ்தமாலிக²ந்தி, வருணம் பாஶஹஸ்தம் , இந்த்³ரம் வஜ்ரஹஸ்தம் । கத²யந்தி ச தே³வதா ஹவிர்பு⁴ஜ இதி । ததே²ஶநாமிமாமாஹு: - தே³வக்³ராமோ தே³வக்ஷேத்ரமிதி । ததா²ஸ்யா: ப்ரஸாத³ம் ச ப்ரஸந்நாயாஶ்ச ப²லதா³நமாஹு: - ப்ரஸந்நோ(அ)ஸ்ய பஶுபதி: புத்ரோ(அ)ஸ்ய ஜாத: । ப்ரஸந்நோ(அ)ஸ்ய த⁴நதோ³ த⁴நமநேந லப்³த⁴மிதி ।

ததே³தத்பூர்வபக்ஷீ தூ³ஷயதி -

நேத்யுச்யதே । நஹி தாவல்லோகோ நாமேதி ।

ந க²லுப்ரத்யக்ஷாதி³வ்யதிரிக்தோ லோகோ நாம ப்ரமாணாந்தரமஸ்தி, கிந்து ப்ரத்யக்ஷாதி³மூலா லோகப்ரஸித்³தி⁴: ஸத்யதாமஶ்நுதே, தத³பா⁴வே த்வந்த⁴பரம்பராவந்மூலாபா⁴வாத்³விபல்வதே । நச விக்³ரஹாதௌ³ ப்ரத்யக்ஷாதீ³நாமந்யதமமஸ்தி ப்ரமாணம் । ந சேதிஹாஸாதி³ மூலம் ப⁴விதுமர்ஹதி, தஸ்யாபி பௌருஷேயத்வேந ப்ரத்யக்ஷாத்³யபேக்ஷணாத் ।

ப்ரத்யக்ஷாதீ³நாம் சாத்ராபா⁴வாதி³த்யாஹ -

இதிஹாஸபுராணமபீதி ।

நநூக்தம் மந்த்ரார்த²வாதே³ப்⁴யோ விக்³ரஹாதி³பஞ்சகப்ரஸித்³தி⁴ரிதி, அத ஆஹ -

அர்த²வாதா³ அபீதி ।

வித்⁴யுத்³தே³ஶேநைகவாக்யதாமாபத்³யமாநா அர்த²வாதா³ விதி⁴விஷயப்ராஶஸ்த்யலக்ஷணாபரா ந ஸ்வார்தே² ப்ரமாணம் ப⁴விதுமர்ஹந்தி । “யத்பர: ஶப்³த³: ஸ ஶப்³தா³ர்த²:” இதி ஹி ஶாப்³த³ந்யாயவித³: । ப்ரமாணாந்தரேண து யத்ர ஸ்வார்தே²(அ)பி ஸமர்த்²யதே, யதா² வாயோ: க்ஷேபிஷ்ட²த்வம் , தத்ர ப்ரமாணாந்தரவஶாத்ஸோ(அ)ப்⁴யுபேயதே ந து ஶப்³த³ஸாமர்த்²யாத் । யத்ர து ந ப்ரமாணாந்தரமஸ்தி, யதா² விக்³ரஹாதி³பஞ்சகே, ஸோ(அ)ர்த²: ஶப்³தா³தே³வாவக³ந்தவ்ய: । அதத்பரஶ்ச ஶப்³தோ³ ந தத³வக³மயுதிமலமிதி । தத³வக³மபரஸ்ய தத்ராபி தாத்பர்யமப்⁴யுபேதவ்யம் । ந சைகம் வாக்யமுப⁴யபரம் ப⁴வதீதி வாக்யம் பி⁴த்³யேத । நச ஸம்ப⁴வத்யேகவாக்யத்வே வாக்யபே⁴தோ³ யுஜ்யதே । தஸ்மாத்ப்ரமாணாந்தராநதி⁴க³தா விக்³ரஹாதி³மத்தா அந்யபராச்ச²ப்³தா³த³வக³ந்தவ்யேதி மநோரத²மாத்ரமித்யர்த²: । மந்த்ராஶ்ச வ்ரீஹ்யாதி³வச்ச்²ருத்யாதி³பி⁴ஸ்தத்ர தத்ர விநியுஜ்யமாநா: ப்ரமாணபா⁴வாநநுப்ரவேஶிந: கத²முபயுஜ்யந்தாம் தேஷ தேஷு கர்மஸ்வித்யபேக்ஷாயாம் த்³ருஷ்டே ப்ரகாரே ஸம்ப⁴வதி நாத்³ருஷ்டகல்பநோசிதா । த்³ருஷ்டஶ்ச ப்ரகார: ப்ரயோக³ஸமவேதார்த²ஸ்மாரணம், ஸ்ம்ருத்யா சாநுதிஷ்ட²ந்தி க²ல்வநுஷ்டா²தார: பதா³ர்தா²ந் । ஔத்ஸர்கி³கீ சார்த²பரதா பதா³நாமித்யபேக்ஷிதப்ரயோக³ஸமவேதார்த²ஸ்மரணதாத்பர்யாணாம் மந்த்ராணாம் நாநதி⁴க³தே விக்³ரஹாதா³வபி தாத்பர்யம் யுஜ்யத இதி ந தேப்⁴யோ(அ)பி தத்ஸித்³தி⁴: । தஸ்மாத்³தே³வதாவிக்³ரஹவத்தாதி³பா⁴வக்³ராஹகப்ரமாணாபா⁴வாத் ப்ராப்தா ஷஷ்ட²ப்ரமாணகோ³சரதாஸ்யேதி ப்ராப்தம் ॥ 32 ॥

ஏவம் ப்ராப்தே(அ)பி⁴தீ⁴யதே -

பா⁴வம் து பா³த³ராயணோ(அ)ஸ்தி ஹி ।

துஶப்³த³: பூர்வபக்ஷம் வ்யாவர்தயதிஇத்யந்தம்

இத்யாதி³

பூ⁴ததா⁴தோராதி³த்யாதி³ஷ்வசேதநத்வமப்⁴யுபக³ம்யதே

இத்யந்தம் அதிரோஹிதார்த²ம் ।

மந்த்ரார்த²வாதா³தி³வ்யவஹாராதி³தி ।

ஆதி³க்³ரஹணேநேதிஹாஸபுராணத⁴ர்மஶாஸ்த்ராணி க்³ருஹ்யந்தே । மந்த்ராதீ³நாம் வ்யவஹார: ப்ரவ்ருத்திஸ்தஸ்ய த³ர்ஶநாதி³தி ।

பூர்வபக்ஷமநுபா⁴ஷதே -

யத³ப்யுக்தமிதி ।

ஏகதே³ஶிமதேந தாவத்பரிஹரதி -

அத்ர ப்³ரூம இதி ।

ததே³தத்பூர்வபக்ஷிணமுத்தா²ப்ய தூ³ஷயதி -

அத்ராஹ

பூர்வபக்ஷீ । ஶாப்³தீ³ க²ல்வியம் க³தி:, யத்தாத்பர்யாதீ⁴நவ்ருத்தித்வம் நாம । நஹ்யந்யபர: ஶப்³தோ³(அ)ந்யத்ர ப்ரமாணம் ப⁴விதுமர்ஹதி । நஹி ஶ்வித்ரிநிர்ணேஜநபரம் ஶ்வேதோ தா⁴வதீதி வாக்யமித: ஸாரமேயக³மநம் க³மயிதுமர்ஹதி । நச நஞ்வதி மஹாவாக்யே(அ)வாந்தரவாக்யார்தோ² விதி⁴ரூப: ஶக்யோ(அ)வக³ந்தும் । நச ப்ரத்யயமாத்ராத்ஸோ(அ)ப்யர்தோ²(அ)ஸ்ய ப⁴வதி, தத்ப்ரத்யயஸ்ய ப்⁴ராந்தித்வாத் । ந புந: ப்ரத்யக்ஷாதீ³நாமியம் க³தி: । நஹ்யுத³காஹரணார்தி²நா க⁴டத³ர்ஶநாயோந்மீலிதம் சக்ஷுர்க⁴டபடௌ வா படம் வா கேவலம் நோபலப⁴தே ।

ததே³வமேகதே³ஶிநி பூர்வபக்ஷிணா தூ³ஷிதே பரமஸித்³தா⁴ந்தவாத்³யாஹ -

அத்ரோச்யதே விஷம உபந்யாஸ இதி ।

அயமபி⁴ஸந்தி⁴: - லோகே விஶிஷ்டார்த²ப்ரத்யாயநாய பதா³நி ப்ரயுக்தாநி தத³ந்தரேண ந ஸ்வார்த²மாத்ரஸ்மாரணே பர்யவஸ்யந்தி । நஹி ஸ்வார்த²ஸ்மாரணமாத்ராய லோகே பதா³நாம் ப்ரயோகோ³ த்³ருஷ்டபூர்வ: । வாக்யார்தே² து த்³ருஶ்யதே । ந சைதாந்யஸ்மாரிதஸ்வார்தா²நி ஸாக்ஷாத்³வாக்யார்த²ம் ப்ரத்யாயயிதுமீஶதே இதி ஸ்வார்த²ஸ்மாரணம் வாக்யார்த²மிதயே(அ)வாந்தரவ்யாபார: கல்பித: பதா³நாம் । நச யத³ர்த²ம் யத்தத்தேந விநா பர்யவஸ்யதீதி ந ஸ்வார்த²மாத்ரபி⁴தா⁴நே பர்யவஸாநம் பதா³நாம் । நச நஞ்வதி வாக்யே விதா⁴நபர்யவஸாநம் । ததா² ஸதி நஞ்பத³மநர்த²கம் ஸ்யாத் । யதா²ஹு: - “ஸாக்ஷாத்³யத்³யபி குர்வந்தி பதா³ர்த²ப்ரதிபாத³நம் । வர்ணாஸ்ததா²பி நைதஸ்மிந்பர்யவஸ்யந்தி நிஷ்ப²லே ॥ வாக்யார்த²மிதயே தேஷாம் ப்ரவ்ருத்தௌ நாந்தரீயம் । பாகே ஜ்வாலேவ காஷ்டா²நாம் பதா³ர்த²ப்ரதிபாத³நம்” ॥ இதி । ஸேயமேகஸ்மிந்வாக்யே க³தி: । யத்ர து வாக்யஸ்யைகஸ்ய வாக்யாந்தரேண ஸம்ப³ந்த⁴ஸ்தத்ர லோகாநுஸாரதோ பூ⁴தார்த²வ்யுத்பத்தௌ ச ஸித்³தா⁴யாமேகைகஸ்ய வாக்யஸ்ய தத்தத்³விஶிஷ்டார்த²ப்ரத்யாயநேந பர்யவஸிதவ்ருத்திந: பஶ்சாத்குதஶ்சித்³தே⁴தோ: ப்ரயோஜநாந்தராபேக்ஷாயாமந்வய: கல்ப்யதே । யதா² “வாயுர்வை க்ஷேபிஷ்டா² தே³வதா வாயுமேவ ஸ்வேந பா⁴க³தே⁴யேநோபதா⁴வதி ஸ ஏவைநம் பூ⁴திம் க³மயதி வாயவ்யம் ஶ்வேதமாலபே⁴த”(க்ரு.ய. 2.1.1) இத்யத்ர । இஹ ஹி யதி³ ந ஸ்வாத்⁴யாயாத்⁴யயநவிதி⁴: ஸ்வாத்⁴யாயஶப்³த³வாச்யம் வேத³ராஶிம் புருஷார்த²தாமநேஷ்யத்ததோ பூ⁴தார்த²மாத்ரபர்யவஸிதா நார்த²வாதா³ வித்⁴யுத்³தே³ஶேநைகவாக்யதாமாக³மிஷ்யந் । தஸ்மாத் ஸ்வாத்⁴யாயவிதி⁴வஶாத்கைமர்த்²யாகாங்க்ஷாயாம் வ்ருத்தாந்தாதி³கோ³சரா: ஸந்தஸ்தத்ப்ரத்யாயநத்³வாரேண விதே⁴யப்ராஶஸ்த்யம் லக்ஷயந்தி, ந புநரவிவக்ஷிதஸ்வார்தா² ஏவ தல்லக்ஷணே ப்ரப⁴வந்தி, ததா² ஸதி லக்ஷணைவ ந ப⁴வேத் । அபி⁴தே⁴யாவிநாபா⁴வஸ்ய தத்³பீ³ஜஸ்யாபா⁴வாத் । அத ஏவ க³ங்கா³யாம் கோ⁴ஷ இத்யத்ர க³ங்கா³ஶப்³த³: ஸ்வார்த²ஸம்ப³த்³த⁴மேவ தீரம் லக்ஷயதி ந து ஸமுத்³ரதீரம், தத்கஸ்ய ஹேதோ:, ஸ்வார்த²ப்ரத்யாஸத்த்யபா⁴வாத் । ந சைதத்ஸர்வம் ஸ்வார்தா²விவக்ஷாயாம் கல்பதே । அத ஏவ யத்ர ப்ரமாணாந்தரவிருத்³தா⁴ர்தா² அர்த²வாதா³ த்³ருஶ்யந்தே, யதா² - ‘ஆதி³த்யோ வை யூப:’ ‘யஜமாந: ப்ரஸ்தர:’ இத்யேவமாத³ய:, தத்ர யதா² ப்ரமாணாந்தராவிரோத⁴:, யதா² ச ஸ்துத்யர்த²தா, தது³ப⁴யஸித்³த்⁴யர்த²ம் “கு³ணவாத³ஸ்து”(ஜை.ஸூ. 1।2।10 ) இதி ச “தத்ஸித்³தி⁴:” இதி சாஸூத்ரயஜ்ஜைமிநி: । தஸ்மாத்³யத்ர ஸோ(அ)ர்தோ²(அ)ர்த²வாதா³நாம் ப்ரமாணாந்தரவிருத்³த⁴ஸ்தத்ர கு³ணவாதே³ந ப்ராஶஸ்த்யலக்ஷணேதி லக்ஷிதலக்ஷணா । யத்ர து ப்ரமாணாந்தரஸம்வாத³ஸ்தத்ர ப்ரமாணாந்தராதி³வார்த²வாதா³த³பி ஸோ(அ)ர்த²: ப்ரஸித்⁴யதி, த்³வயோ: பரஸ்பராநபேக்ஷயோ: ப்ரத்யக்ஷாநுமாநயோரிவைகத்ரார்தே² ப்ரவ்ருத்தே: । ப்ரமாத்ரபேக்ஷயா த்வநுவாத³கத்வம் । ப்ரமாதா ஹ்யவ்யுத்பந்ந: ப்ரத²மம் யதா² ப்ரத்யக்ஷாதி³ப்⁴யோ(அ)ர்த²மவக³ச்ச²தி ந ததா²ம்நாயத:, தத்ர வ்யுத்பத்த்யாத்³யபேக்ஷத்வாத் । நது ப்ரமாணாபேக்ஷயா, த்³வயோ: ஸ்வார்தே²(அ)நபேக்ஷத்வாதி³த்யுக்தம் । நந்வேவம் மாநாந்தரவிரோதே⁴(அ)பி கஸ்மாத்³கு³ணவாதோ³ ப⁴வதி, யாவதா ஶப்³த³விரோதே⁴ மாநாந்தரமேவ கஸ்மாந்ந பா³த்⁴யதே, வேதா³ந்தைரிவாத்³வைதவிஷயை: ப்ரத்யக்ஷாத³ய: ப்ரபஞ்சகோ³சரா:, கஸ்மாத்³வா(அ)ர்த²வாத³வத்³வேதா³ந்தா அபி கு³ணவாதே³ந ந நீயந்தே । அத்ரோச்யதே - லோகாநுஸாரதோ த்³விவிதோ⁴ ஹி விஷய: ஶப்³தா³நாம் , த்³வாரதஶ்ச தாத்பர்யதஶ்ச । யதை²கஸ்மிந்வாக்யே பதா³நாம் பதா³ர்தா² த்³வாரதோ வாக்யார்த²ஶ்ச தாத்பர்யதோ விஷய: ஏவம் வாக்யத்³வயைகவாக்யதாயாமபி । யதே²யம் தே³வத³த்தீயா கௌ³: க்ரேதவ்யேத்யேகம் வாக்யம் , ஏஷா ப³ஹுக்ஷீரேத்யபரம் தத³ஸ்ய ப³ஹுக்ஷீரத்வப்ரதிபாத³நம் த்³வாரம் । தாத்பர்யம் து க்ரேதவ்யேதி வாக்யாந்தரார்தே² । தத்ர யத்³த்³வாரதஸ்தத்ப்ரமாணாந்தரவிரோதே⁴(அ)ந்யதா² நீயதே । யதா² விஷம் ப⁴க்ஷயேதி வாக்யம் மா அஸ்ய க்³ருஹே பு⁴ங்க்ஷ்வேதி வாக்யாந்தரார்த²பரம் ஸத் । யத்ர து தாத்பர்யம் தத்ர மாநாந்தரவிரோதே⁴ பௌருஷேயப்ரமாணமேவ ப⁴வதி । வேதா³ந்தாஸ்து பௌர்வாபர்யபர்யாலோசநயா நிரஸ்தஸமஸ்தபே⁴த³ப்ரபஞ்சப்³ரஹ்மப்ரதிபாத³நபரா அபௌருஷேயதா ஸ்வத:ஸித்³த⁴தாத்த்விகப்ரமாணபா⁴வா: ஸந்தஸ்த்தாத்த்விகப்ரமாணபா⁴வாத்ப்ரத்யக்ஷாதீ³நி ப்ரச்யாவ்ய ஸாம்வ்யவஹாரிகே தஸ்மிந்வ்யவஸ்தா²பயந்தி । ந ச ‘ஆதி³த்யோ வை யூப:’ இதி வாக்யமாதி³த்யஸ்ய யூபத்வப்ரதிபாத³நபரமபி து யூபஸ்துதிபரம் । தஸ்மாத்ப்ரமாணாந்தரவிரோதே⁴ த்³வாரீபூ⁴தோ விஷயோ கு³ணவாதே³ந நீயதே । யத்ர து ப்ரமாணாந்தரம் விரோத⁴கம் நாஸ்தி, யதா² தே³வதாவிக்³ரஹாதௌ³, தத்ர த்³வாரதோ(அ)பி விஷய: ப்ரதீயமாநோ ந ஶக்யஸ்த்யக்தும் । நச கு³ணவாதே³ந நேதும், கோ ஹி முக்²யே ஸம்ப⁴வதி கௌ³ணமாஶ்ரயேத³திப்ரஸங்கா³த் । ததா² ஸத்யநதி⁴க³தம் விக்³ரஹாதி³ ப்ரதிபாத³யத் வாக்யம் பி⁴த்³யேதேதி சேத் அத்³தா⁴ । பி⁴ந்நமேவைதத்³வாக்யம் । ததா² ஸதி தாத்பர்யபே⁴தோ³(அ)பீதி சேத் । ந । த்³வாரதோ(அ)பி தத³வக³தௌ தாத்பர்யாந்தரகல்பநா(அ)யோகா³த் । நச யஸ்ய யத்ர ந தாத்பர்யம் தஸ்ய தத்ராப்ராமாண்யம், ததா² ஸதி விஶிஷ்டபரம் வாக்யம் விஶேஷணேஷ்வப்ரமாணமிதி விஶிஷ்டபரமபி ந ஸ்யாத் , விஶேஷணாவிஷயத்வாத் । விஶிஷ்டவிஷயத்வேந து ததா³க்ஷேபே பரஸ்பராஶ்ரயத்வம் । ஆக்ஷேபாத்³விஶேஷணப்ரதிபத்தௌ ஸத்யாம் விஶிஷ்டவிஷயத்வம் விஶிஷ்டவிஷயத்வாச்ச ததா³க்ஷேப: । தஸ்மாத்³விஶிஷ்டப்ரத்யயபரேப்⁴யோ(அ)பி விஶேஷணாநி ப்ரதீயமாநாநி தஸ்யைவ வாக்யஸ்ய விஷயத்வேநாநிச்ச²தாப்யப்⁴யுபேயாநி யதா², தத்³யாந்யபரேப்⁴யோ(அ)ப்யர்த²வாத³வாக்யேப்⁴யோ தே³வதாவிக்³ரஹாத³ய: ப்ரதீயமாநா அஸதி ப்ரமாணாந்தரவிரோதே⁴ ந யுக்தாஸ்த்யக்தும் । நஹி முக்²யார்த²ஸம்ப⁴வே கு³ணவாதோ³ யுஜ்யதே । நச பூ⁴தார்த²மப்யபௌருஷேயம் வசோ மாநாந்தராபேக்ஷம் ஸ்வார்தே², யேந மாநாந்தராஸம்ப⁴வே ப⁴வேத³ப்ரமாணமித்யுக்தம் । ஸ்யாதே³தத் । தாத்பர்யைக்யே(அ)பி யதி³ வாக்யபே⁴த³:, கத²ம் தர்ஹ்யர்தை²கத்வாதே³கம் வாக்யம் । ந । தத்ர தத்ர யதா²ஸ்வம் தத்தத்பதா³ர்த²விஶிஷ்டைகபதா³ர்த²ப்ரதீதிபர்யவஸாநஸம்ப⁴வாத் । ஸ து பதா³ர்தா²ந்தரவிஶிஷ்ட: பதா³ர்த² ஏக: க்வசித்³த்³வாரபூ⁴த: க்வசித்³த்³வாரீத்யேதாவாந் விஶேஷ: । நந்வேவம் ஸதி ஓத³நம் பு⁴க்த்வா க்³ராமம் க³ச்ச²தீத்யத்ராபி வாக்யபே⁴த³ப்ரஸங்க³: । அந்யோ ஹி ஸம்ஸர்க³ ஓத³நம் பு⁴க்த்வேதி, அந்யஸ்து க்³ராமம் க³ச்ச²தீதி । ந । ஏகத்ர ப்ரதீதேரபர்யவஸாநாத் । பு⁴க்த்வேதி ஹி ஸமாநகர்த்ருகதா பூர்வகாலதா ச ப்ரதீயதே । ந சேயம் ப்ரதீதிரபரகாலக்ரியாந்தரப்ரத்யயமந்தரேண பர்யவஸ்யதி । தஸ்மாத்³யாவதி பத³ஸமூஹே பதா³ஹிதா: பதா³ர்த²ஸ்ம்ருதய: பர்யவஸந்தி தாவதே³கம் வாக்யம் । அர்த²வாத³வாக்யே சைதா: பர்யவஸ்யந்தி விநைவ விதி⁴வாக்யம் விஶிஷ்டார்த²ப்ரதீதே: । ந ச த்³வாப்⁴யாம் த்³வாப்⁴யாம் பதா³ப்⁴யாம் விஶிஷ்டார்த²ப்ரத்யயபர்யவஸாநாத் பஞ்சஷட்பத³வதி வாக்யே ஏகஸ்மிந்நாநாத்வப்ரஸங்க³: । நாநாத்வே(அ)பி விஶேஷணாநாம் விஶேஷ்யஸ்யைகத்வாத் , தஸ்ய ச ஸக்ருச்சச்²ருதஸ்ய ப்ரதா⁴நபூ⁴தஸ்ய கு³ணபூ⁴தவிஶேஷணாநுரோதே⁴நாவர்தநாயோகா³த் । ப்ரதா⁴நபே⁴தே³ து வாக்யபே⁴த³ ஏவ । தஸ்மாத்³விதி⁴வாக்யாத³ர்த²வாத³வாக்யமந்யதி³தி வாக்யயோரேவ ஸ்வஸ்வவாக்யார்த²ப்ரத்யயாவஸிதவ்யாபாரயோ: பஶ்சாத்குதஶ்சித³பேக்ஷாயாம் பரஸ்பராந்வய இதி ஸித்³த⁴ம் ।

அபி ச விதி⁴பி⁴ரேவேந்த்³ராதி³தை³வத்யாநீதி ।

தே³வதாமுத்³தி³ஶ்ய ஹவிரவம்ருஶ்ய ச தத்³விஷயஸ்வத்வத்யாக³ இதி யாக³ஶரீரம் । நச சேதஸ்யநாலிகி²தா தே³வதோத்³தே³ஷ்டும் ஶக்யா । நச ரூபரஹிதா சேதஸி ஶக்யத ஆலேகி²துமிதி யாக³விதி⁴நைவ தத்³ரூபாபேக்ஷிணா யாத்³ருஶமந்யபரேப்⁴யோ(அ)பி மந்த்ரார்த²வாதே³ப்⁴யஸ்தத்³ரூபமவக³தம் தத³ப்⁴யுபேயதே, ரூபாந்தரகல்பநாயாம் மாநாபா⁴வாத் । மந்த்ரார்த²வாத³யோரத்யந்தபரோக்ஷவ்ருத்திப்ரஸங்கா³ச்ச । யதா² ஹி “வ்ராத்யோ வ்ராத்யஸ்தோமேந யஜதே” இதி வ்ராத்யஸ்வரூபாபேக்ஷாயாம் யஸ்ய பிதா பிதாமஹோ வா ஸோமம் ந பிபே³த் ஸ வ்ராத்ய இதி வ்ராத்யஸ்வரூபமவக³தம் வ்ராத்யஸ்தோமவித்⁴யபேக்ஷிதம் ஸத்³விதி⁴ப்ரமாணகம் ப⁴வதி, யதா² வா ஸ்வர்க³ஸ்ய ரூபமலௌகிகம் ‘ஸ்வர்க³காமோ யஜேத’ இதி விதி⁴நாபேக்ஷிதம் ஸத³ர்த²வாத³தோ(அ)வக³ம்யமாநம் விதி⁴ப்ரமாணகம் , ததா² தே³வதாரூபமபி । நநூத்³தே³ஶோ ரூபஜ்ஞாநமபேக்ஷதே ந புநா ரூபஸத்தாமபி, தே³வதாயா: ஸமாரோபேணாபி ச ரூபஜ்ஞாநமுபபத்³யத இதி ஸமாரோபிதமேவ ரூபம் தே³வதாயா மந்த்ரார்த²வாதை³ருச்யதே । ஸத்யம், ரூபஜ்ஞாநமபேக்ஷதே । தச்சாந்யதோ(அ)ஸம்ப⁴வாந்மந்த்ரார்த²வாதே³ப்⁴ய ஏவ । தஸ்ய து ரூபஸ்யாஸதி பா³த⁴கே(அ)நுப⁴வாரூட⁴ம் ததா²பா⁴வம் பரித்யஜ்யாந்யதா²த்வமநநுபூ⁴யமாநமஸாம்ப்ரதம் கல்பயிதும் । தஸ்மாத்³வித்⁴யபேக்ஷிதமந்த்ரார்த²வாதை³ரந்யபரைரபி தே³வதாரூபம் பு³த்³தா⁴வுபநிதீ⁴யமாநம் விதி⁴ப்ரமாணகமேவேதி யுக்தம் ।

ஸ்யாதே³தத் । வித்⁴யபேக்ஷாயாமந்யபராத³பி வாக்யாத³வக³தோ(அ)ர்த²: ஸ்வீக்ரியதே, தத³பேக்ஷைவ து நாஸ்தி, ஶப்³த³ரூபஸ்ய தே³வதாபா⁴வாத் , தஸ்ய ச மாநாந்தரவேத்³யத்வாதி³த்யத ஆஹ -

ந ச ஶப்³த³மாத்ரமிதி ।

ந கேவலம் - மந்த்ரார்த²வாத³தோ விக்³ரஹாதி³ஸித்³தி⁴:, அபி து இதிஹாஸபுராணலோகஸ்மரணேப்⁴யோ மந்த்ரார்த²வாத³மூலேப்⁴யோ வா ப்ரத்யக்ஷாத³மூலேப்⁴யோ வேத்யாஹ -

இதிஹாஸேதி । ஶ்லிஷ்யதே

யுஜ்யதே । நிக³த³மாத்ரவ்யாக்²யாதமந்யத் । ததே³வம் மந்த்ரார்த²வாதா³தி³ஸித்³தே⁴ தே³வதாவிக்³ரஹாதௌ³ கு³ர்வாதி³பூஜாவத்³தே³வதாபூஜாத்மகோ யாகோ³ தே³வதாப்ரஸாதா³தி³த்³வாரேண ஸப²லோ(அ)வகல்பதே । அசேதநஸ்ய து பூஜாமப்ரதிபத்³யமாநஸ்ய தத³நுபபத்தி: । ந சைவம் யஜ்ஞகர்மணோ தே³வதாம் ப்ரதி கு³ணபா⁴வாத்³தே³வதாத: ப²லோத்பாதே³ யாக³பா⁴வநாயா: ஶ்ருதம் ப²லவத்த்வம் யாக³ஸ்ய ச தாம் ப்ரதி தத்ப²லாம்ஶம் வா ப்ரதி ஶ்ருதம் கரணத்வம் ஹாதவ்யம் । யாக³பா⁴வநாயா ஏவ ஹி ப²லவத்யா யாக³லக்ஷணஸ்வகரணாவாந்தரவ்யாபாரத்வாத்³தே³வதாபோ⁴ஜநப்ரஸாதா³தீ³நாம் , க்ருஷிகர்மண இவ தத்தத³வாந்தரவ்யாபாரஸ்ய ஸஸ்யாதி⁴க³மஸாத⁴நத்வம் । ஆக்³நேயாதீ³நாமிவோத்பத்திபரமாபூர்வாவாந்தரவ்யாபாராணாம் ப⁴வந்மதே ஸ்வர்க³ஸாத⁴நத்வம் । தஸ்மாத்கர்மணோ(அ)பூர்வாவாந்தரவ்யாபாரஸ்ய வா தே³வதாப்ரஸாதா³வாந்தரவ்யாபாரஸ்ய வா ப²லவத்த்வாத் ப்ரதா⁴நத்வமுப⁴யஸ்மிந்நபி பக்ஷே ஸமாநம், நது தே³வதாயா விக்³ரஹாதி³மத்யா: ப்ராதா⁴ந்யமிதி ந த⁴ர்மமீமாம்ஸாயா: ஸூத்ரம் - “அபி வா ஶப்³த³பூர்வத்வாத்³யஜ்ஞகர்ம ப்ரதா⁴நம் கு³ணத்வே தே³வதாஶ்ருதி:”(ஜை.ஸூ. 9.1.9) இதி விருத்⁴யதே । தஸ்மாத்ஸித்³தோ⁴ தே³வதாநாம் ப்ராயேண ப்³ரஹ்மவித்³யாஸ்வதி⁴கார இதி ॥ 33 ॥