ஶப்³தா³தே³வ ப்ரமித: ।

'நாஞ்ஜஸா மாநபே⁴தோ³(அ)ஸ்தி பரஸ்மிந்மாநவர்ஜிதே । பூ⁴தப⁴வ்யேஶிதா ஜீவே நாஞ்ஜஸீ தேந ஸம்ஶய:” ॥ கிமங்கு³ஷ்ட²மாத்ரஶ்ருத்யநுக்³ரஹாய ஜீவோபாஸநாபரமேதத்³வாக்யமஸ்து, தத³நுரோதே⁴ந சேஶாநஶ்ருதி: கத²ஞ்சித்³வ்யாக்²யாயதாம் , ஆஹோஸ்விதீ³ஶாநஶ்ருத்யநுக்³ரஹாய ப்³ரஹ்மபரமேதத³ஸ்து, தத³நுரோதே⁴நாங்கு³ஷ்ட²மாத்ரஶ்ருதி: கத²ஞ்சிந்நீயதாம் । தத்ராந்யதரஸ்யாந்யதராநுரோத⁴விஷயே ப்ரத²மாநுரோதோ⁴ ந்யாய்ய இத்யங்கு³ஷ்ட²ஶ்ருத்யநுரோதே⁴நேஶாநஶ்ருதிர்நேதவ்யா । அபிச யுக்தம் ஹ்ருத்புண்ட³ரீகத³ஹரஸ்தா²நத்வம் பரமாத்மாந:, ஸ்தா²நபே⁴த³நிர்தே³ஶாத் । தத்³தி⁴ தஸ்யோபலப்³தி⁴ஸ்தா²நம், ஶாலக்³ராம இவ கமலநாப⁴ஸ்ய ப⁴க³வத: । நச ததே²ஹாங்கு³ஷ்ட²மாத்ரஶ்ருத்யா ஸ்தா²நபே⁴தோ³ நிர்தி³ஷ்ட: பரிமாணமாத்ரநிர்தே³ஶாத் । நச “மத்⁴ய ஆத்மநி”(க.உ. 2-4-12) இத்யத்ர ஸ்தா²நபே⁴தோ³(அ)வக³ம்யதே । ஆத்மஶப்³தோ³ ஹ்யயம் ஸ்வபா⁴வவசநோ வா ஜீவவசநோ வா ப்³ரஹ்மவசநோ வா ஸ்யாத் । தத்ர ஸ்வபா⁴வஸ்ய ஸ்வப⁴வித்ரதீ⁴நநிரூபணதயா ஸ்வஸ்ய ச ப⁴விதுரநிர்தே³ஶாந்ந ஜ்ஞாயதே கஸ்ய மத்⁴ய இதி । நச ஜீவபரயோரஸ்தி மத்⁴யமஞ்ஜஸேதி நைஷ ஸ்தா²நநிர்தே³ஶோ விஸ்பஷ்ட: । ஸ்பஷ்டஸ்து பரிமாணநிர்தே³ஶ: । பரிமாணபே⁴த³ஶ்ச பரஸ்மிந்ந ஸம்ப⁴வதீதி ஜீவாத்மைவாங்கு³ஷ்ட²மாத்ர: । ஸ க²ல்வந்த:கரணாத்³யுபாதி⁴கல்பிதோ பா⁴க³: பரமாத்மந: । அந்த:கரணம் ச ப்ராயேண ஹ்ருத்கமலகோஶஸ்தா²நம், ஹ்ருத்கமலகோஶஶ்ச மநுஷ்யாணாமங்கு³ஷ்ட²மாத்ர இதி தத³வச்சி²ந்நோ ஜீவாத்மாப்யங்கு³ஷ்ட²மாத்ர:, நப⁴ இவ வம்ஶபர்வாவச்சி²ந்நமரத்நிமாத்ரம் । அபி ச ஜீவாத்மந: ஸ்பஷ்டமங்கு³ஷ்ட²மாத்ரத்வம் ஸ்மர்யதே - “அங்கு³ஷ்ட²மாத்ரம் புருஷம் நிஶ்சகர்ஷ யமோ ப³லாத்” இதி । நஹி ஸர்வேஶஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ யமேந ப³லாந்நிஷ்கர்ஷ: கல்பதே । யமோ ஹி ஜகௌ³ “ஹரிகு³ருவஶகோ³(அ)ஸ்மி ந ஸ்வதந்த்ர: ப்ரப⁴வதி ஸம்யமநே மமாபி விஷ்ணு:” (வி.பு. 3-7-15)இதி । தேநாங்கு³ஷ்ட²மாத்ரத்வஸ்ய ஜீவே நிஶ்சயாதா³பேக்ஷிகம் கிஞ்சித்³பூ⁴தப⁴வ்யம் ப்ரதி ஜீவஸ்யேஶாநத்வம் வ்யாக்²யேயம் ।

'ஏதத்³வை தத்”

இதி ச ப்ரத்யக்ஷஜீவரூபம் பராம்ருஶதி । தஸ்மாஜ்ஜீவாத்மைவாத்ரோபாஸ்ய இதி ப்ராப்தம் । ஏவம் ப்ராப்தே(அ)பி⁴தீ⁴யதே - “ப்ரஶ்நோத்தரத்வாதீ³ஶாநஶ்ரவணஸ்யாவிஶேஷத: । ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மரூபத்வப்ரத்யாயநபரம் வச:” ॥ இஹ ஹி பூ⁴தப⁴வ்யமாத்ரம் ப்ரதி நிரங்குஶமீஶாநத்வம் ப்ரதீயதே । ப்ராக் ப்ருஷ்டம் சாத்ர ப்³ரஹ்ம “அந்யத்ர த⁴ர்மாத³ந்யத்ராத⁴ர்மாத்” (க. உ. 1 । 2 । 14) இத்யாதி³நா । தத³நந்தரஸ்ய ஸந்த³ர்ப⁴ஸ்ய தத்ப்ரதிவசநதோசிதேதி “ஏதத்³வை தத்” (க. உ. 2 । 1 । 13) இதி ப்³ரஹ்மாபி⁴தா⁴நம் யுக்தம் । ததா² சாங்கு³ஷ்ட²மாத்ரதயா யத்³யபி ஜீவே(அ)வக³ம்யதே ததா²பி ந தத்பரமேதத்³வாக்யம், கிந்த்வங்கு³ஷ்ட²மாத்ரஸ்ய ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மரூபதாப்ரதிபாத³நபரம் । ஏவம் நிரங்குஶமீஶாநத்வம் ந ஸங்கோசயிதவ்யம் । நச ப்³ரஹ்மப்ரஶ்நோத்தரதா ஹாதவ்யா । தேந யதா² “தத்த்வமஸி”(சா². உ. 6 । 8 । 7) இதி விஜ்ஞாநாத்மநஸ்த்வம்பதா³ர்த²ஸ்ய ததி³தி பரமாத்மநைகத்வம் ப்ரதிபாத்³யதே, ததே²ஹாப்யங்கு³ஷ்ட²பரிமிதஸ்ய விஜ்ஞாநாத்மந ஈஶாநஶ்ருத்யா ப்³ரஹ்மபா⁴வ: ப்ரதிபாத்³ய இதி யுக்தம் ॥ 24 ॥

ஹ்ருத்³யபேக்ஷயா து மநுஷ்யாதி⁴காரத்வாத் ।

ஸர்வக³தஸ்யாபி பரப்³ரஹ்மணோ ஹ்ருத³யே(அ)வஸ்தா²நமபேக்ஷ்யேதி

ஜீவாபி⁴ப்ராயம் । ந சாந்ய: பரமாத்மாந இஹ க்³ரஹணமர்ஹதீதி ந ஜீவபரமேதத்³வாக்யமித்யர்த²: ।

மநுஷ்யாநேவேதி ।

த்ரைவர்ணிகாநேவ ।

அர்தி²த்வாதி³தி ।

அந்த:ஸம்ஜ்ஞாநாம் மோக்ஷமாணாநாம் ச காம்யேஷு கர்மஸ்வதி⁴காரம் நிஷேத⁴தி ।

ஶக்தத்வாதி³தி

திர்யக்³தே³வர்ஷீணாமஶக்தாநாமதி⁴காரம் நிவர்தயதி ।

உபநயநாதி³ஶாஸ்த்ராச்சேதி

ஶூத்³ராணாமநதி⁴காரிதாம் த³ர்ஶயதி ।

யத³ப்யுக்தம் பரிமாணோபதே³ஶாத்ஸ்ம்ருதேஶ்சேதி ।

யத்³யேதத்பரமாத்மபரம் கிமிதி தர்ஹி ஜீவ இஹோச்யதே । நநு பரமாத்மைவோச்யதாம் । உச்யதே ச ஜீவ:, தஸ்மாஜ்ஜீவபரமேவேதி பா⁴வ: ।

பரிஹரதி -

தத்ப்ரத்யுச்யத இதி ।

ஜீவஸ்ய ஹி தத்த்வம் பரமாத்மபா⁴வ:, தத்³வக்தவ்யம் , நச தஜ்ஜீவமநபி⁴தா⁴ய ஶக்யம் வக்துமிதி ஜீவ உச்யத இத்யர்த²: ॥ 25 ॥