नातिचरेण विशेषात् ॥२३॥ आकाशादिसादृश्यचिराचिरत्वविचारणात्संगतिः ।

स्यादेतत् - अतो वै खलु दुर्निष्प्रपततरमिति दुरुपसर्गतरप् प्रत्ययाभ्यां व्रीह्यादिप्राप्तिनिर्गमनस्यैव विलम्बितत्वप्रतीत्यन्यथानुपपत्त्याऽऽकाशादेर्वेगान्निष्क्रमणं प्रतीयते , ततः कथं तत्रापि चिरावस्थानेन पूर्वपक्षोऽत आह –

दुर्निष्प्रपतरमिति ।

दुःशब्दो ह्येकदेशलक्षणया दुःखं वक्ति , न तुव्यवधानात् विलम्बमित्यर्थः । उत्तराधिकरणेऽनुशयिनां दुःखनिषेधान्मन्यते इत्युक्तम् ।

एतदेव विवृण्वन् सिद्धान्तयति –

विनेति ।

न चैवमस्यानारम्भः ; अनुशयिनामाकाशादिप्रवर्षणान्तसादृश्यं चिरभावि अनुशयिसादृश्यरूपत्वाद् ब्रीह्यादिसादृश्यवदित्यनुमानस्य प्रागुक्तश्रुतार्थापत्त्या बाधार्थमधिकरणान्तरारम्भोपपत्तेरिति ॥२३॥

इति पञ्चमं नातिचिराधिकरणम् ॥