பஞ்சபாதி³கா
வக்தவ்யகாஶிகா
 

நநு ப்³ரஹ்மவித்³யாமநர்த²ஹேதுநிப³ர்ஹணீம் ப்ரதிஜாநதா அவித்³யா அநர்த²ஹேது: ஸூசிதா, தத: ஸைவ கர்த்ருத்வாத்³யநர்த²பீ³ஜமுபத³ர்ஶநீயா, கிமித³மத்⁴யாஸ: ப்ரபஞ்ச்யதே ? இத்யாஶங்க்ய ஆஹ

தமேதமேவம்லக்ஷணமத்⁴யாஸம் பண்டி³தா:

ப்ரமாணகுஶலா:

அவித்³யே’தி மந்யந்தேதத்³விவேகேந வஸ்துஸ்வரூபாவதா⁴ரணம் வித்³யாமாஹு:

அத்⁴யஸ்தாதத்³ரூபஸர்பவிலயநம் குர்வத் வஸ்துஸ்வரூபம் ரஜ்ஜுரேவேத்யவதா⁴ரயத் விஜ்ஞாநம் வித்³யேதி ப்ரஸித்³த⁴மேவ லோகே ப்³ரஹ்மவிதோ³ வத³ந்தியத்³யேவம் அத்⁴யாஸ இதி ப்ரக்ரம்ய புநஸ்தஸ்யாவித்³யாபி⁴தா⁴நவ்யாக்²யாநே யத்நகௌ³ரவாத் வரமவித்³யேத்யேவோபக்ரம: க்ருத: ? நைதத் ஸாரம் ; அவித்³யேத்யேவோச்யமாந ஆச்சா²த³கத்வம் நாம யத் தஸ்யாஸ்தத்த்வம், ததே³வாபி⁴ஹிதம் ஸ்யாத் , அதத்³ரூபாவபா⁴ஸிதயா அநர்த²ஹேதுத்வம்அதோ(அ)தத்³ரூபாவபா⁴ஸித்வமத்⁴யாஸஶப்³தே³ந ப்ரக்ருதோபயோகி³தயா உபக்ஷிப்ய புநஸ்தயாவித்³யாஶப்³த³தயா வித்³யாமாத்ராபநோத³நார்ஹத்வம் த³ர்ஶநீயம்

ததே³ததா³ஹ

யத்ர யத³த்⁴யாஸ:, தத்க்ருதேந தோ³ஷேண கு³ணேந வா அணுமாத்ரேணாபி ஸம்ப³த்⁴யதே

இத்யவாஸ்தவமநர்த²ம் த³ர்ஶயதிவாஸ்தவத்வே ஹிஜ்ஞாநமாத்ராத் தத்³விக³ம:இதி ப்ரதிஜ்ஞா ஹீயேத

நநு ப்³ரஹ்மவித்³யாமநர்த²ஹேதுநிப³ர்ஹணீம் ப்ரதிஜாநதா அவித்³யா அநர்த²ஹேது: ஸூசிதா, தத: ஸைவ கர்த்ருத்வாத்³யநர்த²பீ³ஜமுபத³ர்ஶநீயா, கிமித³மத்⁴யாஸ: ப்ரபஞ்ச்யதே ? இத்யாஶங்க்ய ஆஹ

தமேதமேவம்லக்ஷணமத்⁴யாஸம் பண்டி³தா:

ப்ரமாணகுஶலா:

அவித்³யே’தி மந்யந்தேதத்³விவேகேந வஸ்துஸ்வரூபாவதா⁴ரணம் வித்³யாமாஹு:

அத்⁴யஸ்தாதத்³ரூபஸர்பவிலயநம் குர்வத் வஸ்துஸ்வரூபம் ரஜ்ஜுரேவேத்யவதா⁴ரயத் விஜ்ஞாநம் வித்³யேதி ப்ரஸித்³த⁴மேவ லோகே ப்³ரஹ்மவிதோ³ வத³ந்தியத்³யேவம் அத்⁴யாஸ இதி ப்ரக்ரம்ய புநஸ்தஸ்யாவித்³யாபி⁴தா⁴நவ்யாக்²யாநே யத்நகௌ³ரவாத் வரமவித்³யேத்யேவோபக்ரம: க்ருத: ? நைதத் ஸாரம் ; அவித்³யேத்யேவோச்யமாந ஆச்சா²த³கத்வம் நாம யத் தஸ்யாஸ்தத்த்வம், ததே³வாபி⁴ஹிதம் ஸ்யாத் , அதத்³ரூபாவபா⁴ஸிதயா அநர்த²ஹேதுத்வம்அதோ(அ)தத்³ரூபாவபா⁴ஸித்வமத்⁴யாஸஶப்³தே³ந ப்ரக்ருதோபயோகி³தயா உபக்ஷிப்ய புநஸ்தயாவித்³யாஶப்³த³தயா வித்³யாமாத்ராபநோத³நார்ஹத்வம் த³ர்ஶநீயம்

ததே³ததா³ஹ

யத்ர யத³த்⁴யாஸ:, தத்க்ருதேந தோ³ஷேண கு³ணேந வா அணுமாத்ரேணாபி ஸம்ப³த்⁴யதே

இத்யவாஸ்தவமநர்த²ம் த³ர்ஶயதிவாஸ்தவத்வே ஹிஜ்ஞாநமாத்ராத் தத்³விக³ம:இதி ப்ரதிஜ்ஞா ஹீயேத

ப்ரதிஜாநதேதி ।

அநர்த²ஹேதுநிவர்தகப்³ரஹ்மஜ்ஞாநாய விசார: கர்தவ்ய இதி ப்ரதிஜாநதேத்யர்த²: ।

அவித்³யேதி மந்யந்த இதி ।

அவித்³யாந்வயவ்யதிரேகாப்⁴யாமவித்³யாகார்யதயா அவித்³யேதி மந்யந்த இத்யர்த²: ।

ந கேவலமவித்³யாகார்யத்வாத் அவித்³யாத்வம் வித்³யாநிவர்த்யத்வாச்ச அவித்³யாத்வமத்⁴யாஸஸ்யேத்யாஹ -

தத்³விவேகேந சேதி ।

ஏதத்³பா⁴ஷ்யம் யோஜயதி -

அத்⁴யஸ்தாதத்³ரூபேதி ।

த்⁴யஸ்தத்வாதே³வாதத்³ரூப இத்யர்த²: ।

ஆஹுரித்யஸ்யார்த²மாஹ -

ப்ரஸித்³த⁴மேவ லோக இதி ।

கேஷாம் ப்ரஸித்³த⁴ப்ரஸித்³த⁴ இதிமித்யத ஆஹ -

ப்³ரஹ்மவிதோ³ வத³ந்தீதி ।

வித்³யாநிவர்த்யத்வாத³த்⁴யஸ்தாஹங்காராதே³ரவித்³யாத்வமாஹுரிதி பா⁴வ: ।

அஹங்காராதீ³நாமவித்³யாந்வயவ்யதிரேகாத் வித்³யாநிவர்த்யத்வாச்ச அவித்³யாத்வம் சேத் ஸூத்ரகாரேணாவித்³யாநிவர்தக ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநாய விசார: கர்தவ்ய இத்யேவமேவ வக்தவ்யம் । ந த்வநர்த²ம் ஹேத்வஹங்காராவித்³யாத்⁴யாஸநிவர்தகஜ்ஞாநாயேத்யாஶங்கதே -

யத்³யேவமிதி ।

ஸுஷுப்தே கேவலாவித்³யயா அநர்த²கரத்வாபா⁴வாத் । புருஷாகாங்க்ஷாயா: தந்நிவ்ருத்திவிஷயத்வாபா⁴வாத்³தே³ஹாத்³யத்⁴யாஸஸ்யாநர்த²கரத்வாதே³வ தந்நிவ்ருத்திவிஷயத்வாத³நர்த²ஹேத்வத்⁴யாஸநிவர்தகஜ்ஞாநாயேத்யுக்த்வா தஸ்ய ஜ்ஞாநநிவர்த்யத்வஸித்³த⁴யே(அ)வித்³யாத்வம் பஶ்சாது³பபாத³நீயமித்யாஹ –

நைதத்ஸாரமித்யாதி³நா ।

அவித்³யேத்யேவோச்யமாநே அவித்³யாநிவர்தகஜ்ஞாநாயேதி ஸூத்ரகாரேணோக்த இத்யர்த²: ।

ப்ரக்ருதோபயோகி³தயேதி ।

ப்ரவர்தகஸூத்ரத்வாத் ப்ரவர்தகத்வோபயோகி³தயாநர்த²ஹேத்வத்⁴யாஸநிவர்தகஜ்ஞாநாயேத்யுஜ்ஞாநேபேத்யுபக்ஷப்யேத்யர்த²:பக்ஷிப்யேத்யர்த²: ।

ததே³ததா³ஹேதி ।

அத்⁴யாஸஸ்யாவித்³யாத்வே தஸ்ய தஜ்ஜந்யாநர்த²ஸ்ய சாஸத்யதயா அதி⁴ஷ்டா²நஸ்பர்ஶாபா⁴வாத் ஜ்ஞாநேந நிவ்ருத்தி: ப²லதயா ஆக³ச்ச²தி தத்ப²லமாஹேத்யர்த²: । அத்ராதி⁴ஷ்டா²நேந ஸம்ப³ந்தா⁴பா⁴வ ஏவோச்யதே ।

அஸத்யத்வேந ஜ்ஞாநநிவர்த்யத்வாக்²யாவித்³யாத்வப²லம் நோச்யத இத்யாஶங்க்ய ஸம்ப³ந்தா⁴பா⁴வோக்த்யா தத³ப்யுக்தமித்யாஹ -

அவாஸ்தவமநர்த²ம் த³ர்ஶயதீதி ।

ப்ரதிஜ்ஞா ஹீயேதேதி ।

ஜ்ஞாநநிவர்த்யத்வம் யத் ஸூத்ரிதம் தத் ஹீயேதேத்யர்த²: ।