பஞ்சபாதி³கா
வக்தவ்யகாஶிகா
 

ததே³வ த³ர்ஶயதி

ததா²ஹி — ‘ப்³ராஹ்மணோ யஜேதே’த்யாதீ³நி ஶாஸ்த்ராண்யாத்மந்யதத³த்⁴யாஸமாஶ்ரித்ய ப்ரவர்தந்தேவர்ணவயோ(அ)த்⁴யாஸ:

அஷ்டவர்ஷம் ப்³ராஹ்மணமுபநயநீதே’த்யாதி³:ஆஶ்ரமாத்⁴யாஸ: — ‘ வை ஸ்நாத்வா பி⁴க்ஷேதே’திஅவஸ்தா²த்⁴யாஸ: — ‘யோ ஜ்யோகா³மயாவீ ஸ்யாத் ஏதாமிஷ்டிம் நிர்வபேதி³’திஆதி³ஶப்³தே³ந‘யாவஜ்ஜீவம் ஜுஹுயாதி³’தி ஜீவநாத்⁴யாஸ:

ஏவமத்⁴யாஸஸத்³பா⁴வம் ப்ரஸாத்⁴ய, ‘ஸ்ம்ருதிரூப:இத்யாதி³நாஸர்வதா²(அ)பி த்வந்யஸ்யாந்யத⁴ர்மாவபா⁴ஸதாம் வ்யபி⁴சரதிஇத்யந்தேந ஸர்வதா²(அ)பி லக்ஷிதம் நிருபசரிதமததா³ரோபம்

அத்⁴யாஸோ நாம அதஸ்மிம்ஸ்தத்³பு³த்³தி⁴ரித்யவோசாம்

இதி பராம்ருஶதி, கஸ்ய யுஷ்மத³ர்த²ஸ்ய கஸ்மிந்நஸ்மத³ர்தே² தத்³விபர்யயேண சாத்⁴யாஸ: இதி விவேகத: ப்ரத³ர்ஶயிதும்

அதஸ்மிந்

அயுஷ்மத³ர்தே² அநித³ஞ்சிதி

தத்³பு³த்³தி⁴:

யுஷ்மத³ர்தா²வபா⁴ஸ: இத்யர்த²:

ததா³ஹ

தத்³யதா² புத்ரபா⁴ர்யாதி³ஷ்வித்யாதி³

ததே³வ த³ர்ஶயதி

ததா²ஹி — ‘ப்³ராஹ்மணோ யஜேதே’த்யாதீ³நி ஶாஸ்த்ராண்யாத்மந்யதத³த்⁴யாஸமாஶ்ரித்ய ப்ரவர்தந்தேவர்ணவயோ(அ)த்⁴யாஸ:

அஷ்டவர்ஷம் ப்³ராஹ்மணமுபநயநீதே’த்யாதி³:ஆஶ்ரமாத்⁴யாஸ: — ‘ வை ஸ்நாத்வா பி⁴க்ஷேதே’திஅவஸ்தா²த்⁴யாஸ: — ‘யோ ஜ்யோகா³மயாவீ ஸ்யாத் ஏதாமிஷ்டிம் நிர்வபேதி³’திஆதி³ஶப்³தே³ந‘யாவஜ்ஜீவம் ஜுஹுயாதி³’தி ஜீவநாத்⁴யாஸ:

ஏவமத்⁴யாஸஸத்³பா⁴வம் ப்ரஸாத்⁴ய, ‘ஸ்ம்ருதிரூப:இத்யாதி³நாஸர்வதா²(அ)பி த்வந்யஸ்யாந்யத⁴ர்மாவபா⁴ஸதாம் வ்யபி⁴சரதிஇத்யந்தேந ஸர்வதா²(அ)பி லக்ஷிதம் நிருபசரிதமததா³ரோபம்

அத்⁴யாஸோ நாம அதஸ்மிம்ஸ்தத்³பு³த்³தி⁴ரித்யவோசாம்

இதி பராம்ருஶதி, கஸ்ய யுஷ்மத³ர்த²ஸ்ய கஸ்மிந்நஸ்மத³ர்தே² தத்³விபர்யயேண சாத்⁴யாஸ: இதி விவேகத: ப்ரத³ர்ஶயிதும்

அதஸ்மிந்

அயுஷ்மத³ர்தே² அநித³ஞ்சிதி

தத்³பு³த்³தி⁴:

யுஷ்மத³ர்தா²வபா⁴ஸ: இத்யர்த²:

ததா³ஹ

தத்³யதா² புத்ரபா⁴ர்யாதி³ஷ்வித்யாதி³

விதே⁴: போ³த்³தா⁴ரமதி⁴காரிணம் ப்³ராஹ்மணாதி³ஶப்³தை³ரநுவத³ந் ஆக³மோ(அ)பி சேதநாசேதநயோரைக்யாவபா⁴ஸம் த³ர்ஶயதீத்யாஹ -

ததே³வ த³ர்ஶயதீதி ।

ஸ்நாத்வேதி ।

க்³ருஹஸ்தோ² பூ⁴த்வேத்யர்த²: । ஜ்யோகா³மயாவீ உஜ்ஜ்வலாமயாவாநித்யர்த²: ।

லக்ஷணபா⁴ஷ்யே பரத்ராவபா⁴ஸ இத்யேகேந பரஶப்³தே³ந லக்ஷணமுக்தம் । அத்ர து அதஸ்மிம்ஸ்தத்³பு³த்³தி⁴ரித்யவோசாம இதி பரஶப்³த³த்³வயேந லக்ஷணமநூத்³யத இதி பூர்வாபரவிரோத⁴: ப்ராப்த இத்யாஶங்க்ய லக்ஷணபா⁴ஷ்யாந்தே பரஶப்³த³த்³வயேநோக்தம் லக்ஷணமநூத்³யத இதி த³ர்ஶயிதுமந்தக்³ரஹணம் கரோதி ।

ஸர்வதா²பி து இதி ।

ஸிம்ஹோ தே³வத³த்த இதிவத் கௌ³ணாவபா⁴ஸம் வ்யாவர்தயதி -

நிருபசரிதமிதி ।

லக்ஷணத யுஷ்மத³ர்தா²த் அந்த:கரணாத் ப்ரதீதிதோப்ரதீதிதேதி யுஷ்மத³ர்த²: புத்ராதி³ரிதி பே⁴தா³தா³ஹ -

கஸ்ய யுஷ்மத³ர்த²ஸ்யேதி ।

வஸ்துதோ(அ)ஸ்மத³ர்த²: சைதந்யம் , ப்ரதீதிதோ(அ)ஸ்மத³ர்த²: அந்த:கரணாதி³ரிதி பே⁴தா³தா³ஹபே⁴தா³நாஹ இதி -

கஸ்மிந்நஸ்மத³ர்த² இதி ।

பா⁴ஷ்யம் யோஜயதி -

அதஸ்மிந்நித்யாதி³நா ।

அயுஷ்மத³ர்த² இத்யுக்தே யுஷ்மத³ர்தா²பா⁴வம் ப்ராப்தம் வ்யாவர்தயதி -

அநித³ம் சிதி இதி ।

அநித³ம் சிதி தத்³பு³த்³தி⁴ரித்யுக்தே(அ)நித³ம் சித்யநித³ம் சித்³பு³த்³தி⁴ரத்⁴யாஸ இத்யுக்திம் வ்யாவர்தயதி ।

யுஷ்மத³ர்தா²வபா⁴ஸ இத்யர்த²: இதி ।

ததா³ஹேதி ।

ஆத்மாநாத்மநோரிதரேதராத்⁴யாஸம் புரஸ்க்ருத்யேத்யத்ர ஸாமாந்யேந உக்தாத்⁴யாஸஸ்ய விபா⁴க³மாஹேத்யர்த²: ।