நநு ப்ரணவ ஏவ விஸ்வர: ; ந ஹி புத்ராதீ³நாம் வைகல்யம் ஸாகல்யம் வா ஆத்மநி முக்²யமத்⁴யஸ்யதி, முக்²யோ ஹ்யததா³ரோபோ த³ர்ஶயிதும் ப்ராரப்³த⁴:, ஸத்யம் ; ஸ ஏவ நித³ர்ஶ்யதே । கத²ம் ? தத்³யதா² பா³லகே ப்ராதிவேஶ்யமாத்ரஸம்ப³ந்தி⁴நா கேநசித் வஸ்த்ராலங்காராதி³நா பூஜிதே நிருபசரிதமாத்மாநமேவ பூஜிதம் மந்யதே பிதா । பூஜயிதாபி பிதரமேவாபூபுஜமிதி மந்யதே । யதோ ந பா³லகஸ்ய பூஜிதத்வாபி⁴மாந: ; அவ்யக்தத்வாத் , ததை²வ ராஜாநமுபஹந்துகாமோ(அ)நந்தரோ விஜிகீ³ஷு: தத்³ராஷ்ட்ரே க்³ராமமாத்ரமப்யுபஹத்ய தமேவோபக்⁴நந்தமாத்மாநம் மந்யதே, ஸோ(அ)ப்யுபஹதோ(அ)ஸ்மீதி ஸந்தப்யதே । ததே³வம் ப்ரஸித்³த⁴வ்யதிரேகஸ்யாத்மநி முக்²ய ஏவாத்⁴யாஸோ த்³ருஷ்ட:, கிமு வக்தவ்யம், க்ருஶஸ்தூ²லாத்³யபி⁴மாநஸ்ய முக்²யத்வமிதி கத²யிதுமாஹ —
அஹமேவ விகல: ஸகலோ வேதி பா³ஹ்யத⁴ர்மாநாத்மந்யத்⁴யஸ்யதீதி ॥
பா³ஹ்யேஷு புத்ராதி³ஷு பூஜாதே³: த⁴ர்மமாத்ரஸ்யைவ யுஷ்மத³ர்த²ஸ்யாத்⁴யாஸ: ॥ அஸ்மத³ர்த²ஶ்சாஹம்ப்ரத்யயிஸம்பி⁴ந்ந ஏவாநித³ஞ்சித³ம்ஶோ விஷய:, ந புந: ஶுத்³த⁴ ஏவாஹம்ப்ரத்யயிந இவாத்⁴யாஸே அத்⁴யாஸாந்தராநாஸ்கந்தி³த: ।
ததா² தே³ஹத⁴ர்மாந் க்ருஶத்வாதீ³நிதி ॥
த⁴ர்மிணோ(அ)பி ; த⁴ர்மஶப்³த³ஸ்து மநுஷ்யத்வாதி³த⁴ர்மஸமவாயிந ஏவாத்⁴யாஸ:, ந ‘தே³ஹோ(அ)ஹமி’தி கத²யிதும் । தந்நிமித்தஶ்ச ஶாஸ்த்ரேணேதஶ்சேதஶ்ச நியம: க்ரியதே ।
ததே²ந்த்³ரியத⁴ர்மாந் மூகத்வாதீ³நிதி
த⁴ர்மமாத்ரம் ।
ததா² அந்த:கரணத⁴ர்மாந் காமாதீ³நிதி
த⁴ர்மக்³ரஹணம் । அந்த:கரணமித்யஹம்ப்ரத்யயிநோ விஜ்ஞாநஶக்திபா⁴கோ³(அ)பி⁴தீ⁴யதே । தஸ்ய த⁴ர்மா: காமாத³ய: ।
ஏவமஹம்ப்ரத்யயிநமிதி
த⁴ர்மிக்³ரஹணம் । ப்ரத்யயா: காமாத³யோ(அ)ஸ்யேதி ப்ரத்யயீ, அஹம் சாஸௌ ப்ரத்யயீ சேத்யஹம்ப்ரத்யயீ ॥
தம்
அஶேஷஸ்வப்ரசாரஸாக்ஷிணி ப்ரத்யகா³த்மந்யத்⁴யஸ்யேதி ॥
ஸ்வஶப்³தே³ந அஹங்காரக்³ரந்தி²: ஸம்ஸாரந்ருத்யஶாலாமூலஸ்தம்போ⁴(அ)பி⁴தீ⁴யதே । தஸ்ய ப்ரசார: காமஸ்ஸங்கல்பகர்த்ருத்வாதி³ரநேகவித⁴: பரிணாம:, யந்நிமித்தம் ப்³ரஹ்மாதி³ஸ்தா²வராந்தேஷு ப்ரதீ³ப்தஶிரா இவ பரவஶோ ஜந்துர்ப³ம்ப்⁴ரமீதி । தம் ப்ரசாரமஶேஷமஸங்கி³தயா அவிகாரித்வேந ச ஹாநோபாதா³நஶூந்ய: ஸாக்ஷாத³வ்யவதா⁴நமவபா⁴ஸயதி சிதிதா⁴து: । ஸ ஏவ தே³ஹாதி³ஷ்வித³ந்தயா ப³ஹிர்பா⁴வமாபத்³யமாநேஷு ப்ராதிலோம்யேநாஞ்சதீவோபலக்ஷ்யதே, இதி ப்ரத்யகு³ச்யதே, ஆத்மா ச ; நிருபசரிதஸ்வரூபத்வாத் தத்ராத்⁴யஸ்ய ।
தம் ச ப்ரத்யகா³த்மாநமிதி ॥
புத்ராதீ³நாம் ஹஸ்தாத்³யங்கே³ஷு சி²ந்நேஷு நாஸ்தி சி²ந்நஹஸ்தோ(அ)ஹமிதி ப்ரதீதி: । அதோ ந முக்²ய இத்யாஹ –
கத²மிதி ।
சி²ந்நஹஸ்தோ(அ)ஸ்மீதி ப்ரதீத்யபா⁴வே(அ)பி பா³ஹ்யபுத்ராதி³க³த த⁴ர்மாந்தரஸ்ய முக்²யாத்⁴யாஸோ ப⁴வத்யேவேத்யாஹ -
தத்³யதா² பா³லக இத்யாதி³நா ।
மாதுலாதி³நா புத்ரே பூஜிதே அஹமேவ த்வயா பூஜித இதி ரீத்யா ஆஶங்க்யாஹ -
வஸ்த்ராலங்காராதி³நா இதி ।
புருஷாந்தரேண புத்ரஸ்ய உபநயநாதௌ³ க்ருதே யதா² அஹமுபநீத இத்யபி⁴மாநாபா⁴வ: தத்³வத் ந பூஜிதத்வாபி⁴மாந: - இத்யாஶங்க்ய புருஷாந்தரஸ்ய பிதரம் ப்ரதி உபநேதாஹமஸ்மீத்யபி⁴மாநாபா⁴வாத் அஸ்யாப்யுபநீதோ(அ)ஸ்மீதி அபி⁴மாநாபா⁴வ: । அத்ர பூஜயிதுரபி பிதரமேவாபுஜமித்யபி⁴மாநாத் பிது: பூஜிதத்வாபி⁴மாந இத்யாஹ –
பூஜயிதாபீதி ।
அவ்யக்தத்வாதி³தி ।
சித்தபரிபாகாபரிபாகோபாக இதிபா⁴வாதி³த்யர்த²: । அநந்தர: ஸ்வராஷ்ட்ரஸமீபதே³ஶாபி⁴மாநீத்யர்த²: ।
பா³ஹ்யஶப்³தா³பி⁴ப்ராயமாஹ –
ப்ரஸித்³த⁴வ்யதிரேகஸ்யேதி ।
பா⁴ஷ்யக்³ரந்த²த: உத்தரோத்தராத்⁴யாஸோபஹித: ப்ரத்யகா³த்மா பூர்வபூர்வாத்⁴யாஸாதி⁴ஷ்டா²நமித்யபி⁴ப்ரேத்ய ஆத்மந்யத்⁴யஸ்யதீத்யத்ர ஆத்மஶப்³தா³ர்த²மாஹ –
அஸ்மத³ர்த²ஶ்சேதி ।
ஆத்மஶப்³தா³ர்த²ஶ்சேத்யர்த²: விஷய இத்யதி⁴ஷ்டா²நமுச்யதே । விஷயபூ⁴தோ(அ)ஸ்மத³ர்த²ஶ்சாஹம் ப்ரத்யயிஸம்பி⁴ந்ந ஏவாநித³ம் சித³ம்ஶ இத்யந்வய: । அஹங்காரஸ்ய ஸம்ஸ்காராவச்சி²ந்ந: ப்ரத்யகா³த்மாதி⁴ஷ்டா²நம் தஸ்ய ச ஸம்ஸ்காரஸ்ய பூர்வாஹங்காராவச்சி²ந்ந அதி⁴ஷ்டா²நமதோ(அ)ஹங்காரம் ப்ரதி ஸ்தூ²லகார்யரூபாத்⁴யாஸாந்தராநாஸ்கந்தி³தஸ்யாதி⁴ஷ்டா²நத்வாத் , ஶுத்³த⁴ப்ரத்யகா³த்மநோ(அ)நதி⁴ஷ்டா²நத்வமுச்யத இதி த்³ரஷ்டவ்யம் । த⁴ர்மிணோ(அ)பீத்யத்ர க்³ரஹணமித்யத்⁴யாஹார: ।
‘ப்³ராஹ்மணோ யஜேத’ ‘க்ருஷ்ணகேஶோ(அ)க்³நீநாத³தீ⁴த’ இத்யாதி³ஶாஸ்த்ரேண ச த⁴ர்மமூலத்வேந கர்மவிதா⁴நாச்ச த⁴ர்மப்ராதா⁴ந்யாத் த⁴ர்மக்³ரஹணமித்யாஹ –
தந்நிமித்தஶ்சேதி ।
தே³ஹத⁴ர்மாநித்யத்ர த⁴ர்மஶப்³த³ஸ்ய த⁴ர்ம்யுபலக்ஷகத்வவத் இந்த்³ரியத⁴ர்மாநித்யத்ர த⁴ர்ம்யுபலக்ஷகத்வம் ப்ராப்தம் வ்யாவர்தயதி -
த⁴ர்மமாத்ரமிதி ।
க்³ருஹ்யத இத்யத்⁴யாஹார: ।
அந்த:கரணாஹம்ப்ரத்யயிநோரேகத்வாத் புநருக்தி: ஸ்யாதி³தி ஶங்காம் வ்யுத³ஸ்யதி -
அந்த:கரணமித்யஹம்ப்ரத்யயிந இதி ।
காமாதீ³நாமஹம் காமீத்யாதி³ஸம்ப³தி⁴த்வேநைவாத்⁴யாஸ:, ந து அஹம் காம இத்யாதி³தாதா³த்ம்யேநாத்⁴யாஸ இதி பா⁴வ: ।
ஸ்வஶப்³த³ஸ்யாத்மவாசித்வம் வ்யாவர்தயதி -
ஸ்வஶப்³தே³நேதி ।
ப்ரசார:, சரணம் சார: இதி வ்யுத்பத்த்யா பரிணாமோ(அ)பி⁴தீ⁴யதநிதீ⁴யத இதி இத்யாஹ -
காமஸங்கல்பகர்த்ருத்வாதி³: பரிணாம இதி ।
ஸ்வப்ரசார இத்யத்ர ப்ரேத்யுபஸர்கா³ர்த²மாஹ -
அநேகவித⁴ இதி ।
ப்ரவிப⁴க்தேஷு ப்³ரஹ்மாதி³ஸ்தா²வராந்தேஷு யோநிபே⁴தே³ஷு யந்நிமித்தம் யைர்நிமித்தபூ⁴தை: காமாத்³யைஶ்சரதி இதி வ்யுத்பத்த்யா ப்ரசாரஶப்³த³ஸ்ய காமாதி³ரர்த² இத்யாஹ –
யந்நிமித்தமிதி ।
ஸாக்ஷாதீ³க்ஷத இதி ஸாக்ஷீதி ஸாக்ஷிஶப்³த³ஸ்ய அவ்யவதா⁴நமர்த² இத்யாஹ –
ஸாக்ஷாத³வ்யவதா⁴நமவபா⁴ஸயதீதி ।
அஹங்காரஸ்யைவ பரிணாமவ்யவதா⁴நேந கஸ்மாத் ந ஸாத⁴கத்வமித்யாஶங்க்ய சித்வாதே³வ பரிணாமஹீநாவஸ்தா²ம் விஹாய பரிணாமாவஸ்தா²ப்ராப்திர்நாஸ்தீத்யாஹ -
ஹாநோபாதா³நஶூந்ய இதி ।
ஹாநோபாதா³நஶூந்யத்வம் குத இதி அயோக்³யத்வாதி³த்யாஹ –
அவிகாரித்வேநேதி ।
குதோ(அ)யோக்³யத்வமிதி கேநாபி ஸம்ஸர்கா³பா⁴வாதி³த்யாஹ –
அஸங்கி³தயேதி ।
கத²ம் புந: ஸர்வாந்தரஸ்யாத்மந: ப்ரத்யஞ்சநப்ரத்யக³ஞ்ச நமித்யாஶங்கேதிமித்யாஶங்க்ய பா³ஹ்யதே³ஹாதி³ஷு விப்ரஸ்ருதசைதந்யஸ்ய க்ரமேண தே³ஹாதி³ப்⁴யோ நிஷ்க்ருஷ்ய அநுஸந்தா⁴நாவஸ்தா²யாமந்தரந்தரநுப்ரவேஶ ப்⁴ரமாபேக்ஷயா இத்யாஹ -
ஸ ஏவ தே³ஹாதி³ஷ்விதி ।
ப³ஹிர்பா⁴வமாபத்³யமாநேஷ்விதி ।
பூர்வமஹந்தயா ப்ரதிபந்நேஷு பஶ்சாத்³விவேகாநுஸந்தா⁴நஸமயே ஆத்மந: ஸகாஶாத் ப³ஹிர்பா⁴வமாபத்³யமாநேஷ்வித்யர்த²: ।
க⁴டஸ்யாபி ஸ்வரூபத்வமஸ்தீத்யாஶங்க்ய ஸ்வரூபமாபா⁴ஸஸ்தஸ்ய, நிருபசரிதஸ்வரூபஸ்த்வாத்மேத்யாஹ -
நிருபசரித இதி ।