पञ्चपादिका
वक्तव्यकाशिका
 

ननु एवमपि व्युत्पत्त्यनुसरणेन भवत्येवमात्मके वस्तुनि प्रतीतिः, पुनरेतावता तस्य सिद्धिः, पदमात्रस्याप्रमाणत्वात् , सत्यमेवम् ; अत एव जिज्ञासा धर्मस्येव लोकाख्यप्रमाणाभाससिद्धस्यइदमपरं ब्रह्मशब्दार्थस्य सिद्धत्वे कारणमुच्यते साध्यत्वसिध्यर्थम्

सर्वस्यात्मत्वाच्च ब्रह्मास्तित्वप्रसिद्धिरिति

तदेव दर्शयति

सर्वो ह्यात्मास्तित्वं प्रत्येति, नाहमस्मीति

प्रतीतत्वेऽपि प्रमाणेनासिद्धत्वात् न वाक्यार्थान्वयितया तन्निर्णयहेतुत्वं ब्रह्मण इति चोदयति -

नन्वेवमपि व्युत्पत्त्यनुसरणेनेति ।

अवयवार्थनिरतिशयमहत्वयुक्तवस्तुनि ब्रह्मशब्दस्य वृत्त्यनुसारणेनेतिसरणेनेत्यर्थः ।

एवमात्मकएवमात्मकमिति इति ।

वाक्यार्थान्वययोग्ये प्रमाणान्तरेणासिद्धे निरतिशयपुरुषार्थवस्तुनीत्यर्थः ।

जिज्ञासापदस्य सन्निहितस्यानिर्णीतजिज्ञास्यवस्तुसापेक्षत्वात् तदपेक्षितार्थसमर्पकस्य ब्रह्मशब्दस्यानिर्णीतप्रतिपन्नवस्तुमात्रसमर्पणेन वाक्यार्थनिर्णयहेतुत्वं न विरुध्यत इति परिहरति -

सत्यमेवम् , अत एव जिज्ञासेति ।

साध्यत्वसिद्ध्यर्थं प्रतिपाद्यत्वयोग्यत्वाख्यसम्बन्धसिध्यर्थमित्यर्थः ।

सर्वस्यात्मत्वाच्चेति ।

सर्वस्याहंप्रत्ययेनाहमिति प्रतीयमानात्मत्वात् ब्रह्मण इत्यर्थः ।

प्रत्येतीति ।

अहंप्रत्ययेनाहमिति प्रत्येतीत्यर्थः ।

न नाहमस्मीति ।

अहं नास्मीत्यसत्वं न प्रत्येतीत्यर्थः ।