అసౌ వా ఆదిత్యో దేవమధు తస్య ద్యౌరేవ తిరశ్చీనవꣳశోఽన్తరిక్షమపూపో మరీచయః పుత్రాః ॥ ౧ ॥

తస్య యే ప్రాఞ్చో రశ్మయస్తా ఎవాస్య ప్రాచ్యో మధునాడ్యః । ఋచ ఎవ మధుకృత ఋగ్వేద ఎవ పుష్పం తా అమృతా ఆపస్తా వా ఎతా ఋచః ॥ ౨ ॥

ఎతమృగ్వేదమభ్యతపꣳస్తస్యాభితప్తస్య యశస్తేజ ఇన్ద్రియం వీర్యమన్నాద్యం రసోఽజాయత ॥ ౩ ॥

తద్వ్యక్షరత్తదాదిత్యమభితోఽశ్రయత్తద్వా ఎతద్యదేతదాదిత్యస్య రోహితꣳ రూపమ్ ॥ ౪ ॥

అథ యేఽస్య దక్షిణా రశ్మయస్తా ఎవాస్య దక్షిణా మధునాడ్యో యజూꣳష్యేవ మధుకృతో యజుర్వేద ఎవ పుష్పం తా అమృతా ఆపః ॥ ౧ ॥

తద్వ్యక్షరత్తదాదిత్యమభితోఽశ్రయత్తద్వా ఎతద్యదేతదాదిత్యస్య శుక్లꣳ రూపమ్ ॥ ౩ ॥

తద్వ్యక్షరత్తదాదిత్యమభితోఽశ్రయత్తద్వా ఎతద్యదేతదాదిత్యస్య కృష్ణꣳ రూపమ్ ॥ ౩ ॥

తద్వ్యక్షరత్తదాదిత్యమభితోఽశ్రయత్తద్వా ఎతద్యదేతదాదిత్యస్య పరం కృష్ణꣳ రూపమ్ ॥ ౩ ॥

తద్వ్యక్షరత్తదాదిత్యమభితోఽశ్రయత్తద్వా ఎతద్యదేతదాదిత్యస్య మధ్యే క్షోభత ఇవ ॥ ౩ ॥

తే వా ఎతే రసానాꣳ రసా వేదా హి రసాస్తేషామేతే రసాస్తాని వా ఎతాన్యమృతానామమృతాని వేదా హ్యమృతాస్తేషామేతాన్యమృతాని ॥ ౪ ॥

తద్యత్ప్రథమమమృతం తద్వసవ ఉపజీవన్త్యగ్నినా ముఖేన న వై దేవా అశ్నన్తి న పిబన్త్యేతదేవామృతం దృష్ట్వా తృప్యన్తి ॥ ౧ ॥

త ఎతదేవ రూపమభిసంవిశన్త్యేతస్మాద్రూపాదుద్యన్తి ॥ ౨ ॥

స య ఎతదేవమమృతం వేద వసూనామేవైకో భూత్వాగ్నినైవ ముఖేనైతదేవామృతం దృష్ట్వా తృప్యతి స ఎతదేవ రూపమభిసంవిశత్యేతస్మాద్రూపాదుదేతి ॥ ౩ ॥

స యావదాదిత్యః పురస్తాదుదేతా పశ్చాదస్తమేతా వసూనామేవ తావదాధిపత్యꣳ స్వారాజ్యం పర్యేతా ॥ ౪ ॥

స య ఎతదేవమమృతం వేద రుద్రాణామేవైకో భూత్వేన్ద్రేణైవ ముఖేనైతదేవామృతం దృష్ట్వా తృప్యతి స ఎతదేవ రూపమభిసంవిశత్యేతస్మాద్రూపాదుదేతి ॥ ౩ ॥

స యావదాదిత్యః పురస్తాదుదేతా పశ్చాదస్తమేతా ద్విస్తావద్దక్షిణత ఉదేతోత్తరతోఽస్తమేతా రుద్రాణామేవ తావదాధిపత్యꣳ స్వారాజ్యం పర్యేతా ॥ ౪ ॥

స యావాదాదిత్యో దక్షిణత ఉదేతోత్తరతోఽస్తమేతా ద్విస్తావత్పశ్చాదుదేతా పురస్తాదస్తమేతాదిత్యానామేవ తావదాధిపత్యం స్వారాజ్యꣳ పర్యేతా ॥ ౪ ॥

అథ తత ఊర్ధ్వ ఉదేత్య నైవోదేతా నాస్తమేతైకల ఎవ మధ్యే స్థాతా తదేష శ్లోకః ॥ ౧ ॥

న వై తత్ర న నింలోచ నోదియాయ కదాచన । దేవాస్తేనాహꣳ సత్యేన మా విరాధిషి బ్రహ్మణేతి ॥ ౨ ॥

న హ వా అస్మా ఉదేతి న నింలోచతి సకృద్దివా హైవాస్మై భవతి య ఎతామేవం బ్రహ్మోపనిషదం వేద ॥ ౩ ॥

తద్ధైతద్బ్రహ్మా ప్రజాపతయ ఉవాచ ప్రజాపతిర్మనవే మనుః ప్రజాభ్యస్తద్ధైతదుద్దాలకాయారుణయే జ్యేష్ఠాయ పుత్రాయ పితా బ్రహ్మ ప్రోవాచ ॥ ౪ ॥

ఇదం వావ తజ్జ్యేష్ఠాయ పుత్రాయ పితా బ్రహ్మ ప్రబ్రూయాత్ప్రణాయ్యాయ వాన్తేవాసినే ॥ ౫ ॥

నాన్యస్మై కస్మైచన యద్యప్యస్మా ఇమామద్భిః పరిగృహీతాం ధనస్య పూర్ణాం దద్యాదేతదేవ తతో భూయ ఇత్యేతదేవ తతో భూయ ఇతి ॥ ౬ ॥

గాయత్రీ వా ఇదం సర్వం భూతం యదిదం కిఞ్చ వాగ్వై గాయత్రీ వాగ్వా ఇదం సర్వం భూతం గాయతి చ త్రాయతే చ ॥ ౧ ॥

యా వై సా గాయత్రీయం వావ సా యేయం పృథివ్యస్యాꣳ హీదꣳ సర్వం భూతం ప్రతిష్ఠితమేతామేవ నాతిశీయతే ॥ ౨ ॥

యా వై సా పృథివీయం వావ సా యదిదమస్మిన్పురుషే శరీరమస్మిన్హీమే ప్రాణాః ప్రతిష్ఠితా ఎతదేవ నాతిశీయన్తే ॥ ౩ ॥

యద్వై తత్పురుషే శరీరమిదం వావ తద్యదిదమస్మిన్నన్తః పురుషే హృదయమస్మిన్హీమే ప్రాణాః ప్రతిష్ఠితా ఎతదేవ నాతిశీయన్తే ॥ ౪ ॥

సైషా చతుష్పదా షడ్‌విధా గాయత్రీ తదేతదృచాభ్యనూక్తమ్ ॥ ౫ ॥

తావానస్య మహిమా తతో జ్యాయంశ్చ పూరుషః । పాదోఽస్య సర్వా భూతాని త్రిపాదస్యామృతం దివీతి ॥ ౬ ॥

యద్వై తద్బ్రహ్మేతీదం వావ తద్యోయం బహిర్ధా పురుషాదాకాశో యో వై స బహిర్ధా పురుషాదాకాశః ॥ ౭ ॥

అయం వావ స యోఽయమన్తః పురుష ఆకాశో యో వై సోఽన్తః పురుష ఆకాశః ॥ ౮ ॥

అయం వావ స యోఽయమన్తర్హృదయ ఆకాశస్తదేతత్పూర్ణమప్రవర్తి పూర్ణామప్రవర్తినీం శ్రియం లభతే య ఎవం వేద ॥ ౯ ॥

తస్య హ వా ఎతస్య హృదయస్య పఞ్చ దేవసుషయః స యోఽస్య ప్రాఙ్సుషిః స ప్రాణస్తచ్చక్షుః స ఆదిత్యస్తదేతత్తేజోఽన్నాద్యమిత్యుపాసీత తేజస్వ్యన్నాదో భవతి య ఎవం వేద ॥ ౧ ॥

అథ యోఽస్య దక్షిణః సుషిః స వ్యానస్తచ్ఛ్రోత్రꣳ స చన్ద్రమాస్తదేతచ్ఛ్రీశ్చ యశశ్చేత్యుపాసీత శ్రీమాన్యశస్వీ భవతి య ఎవం వేద ॥ ౨ ॥

అథ యోఽస్య ప్రత్యఙ్సుషిః సోఽపానః సా వాక్యోఽగ్నిస్తదేతద్బ్రహ్మవర్చసమన్నాద్యమిత్యుపాసీత బ్రహ్మవర్చస్యన్నాదో భవతి య ఎవం వేద ॥ ౩ ॥

అథ యోఽస్యోదఙ్సుషిః స సమానస్తన్మనః స పర్జన్యస్తదేతత్కీర్తిశ్చ వ్యుష్టిశ్చేత్యుపాసీత కీర్తిమాన్వ్యుష్టిమాన్భవతి య ఎవం వేద ॥ ౪ ॥

అథ యోఽస్యోర్ధ్వః సుషిః స ఉదానః స వాయుః స ఆకాశస్తదేతదోజశ్చ మహశ్చేత్యుపాసీతౌజస్వీ మహస్వాన్భవతి య ఎవం వేద ॥ ౫ ॥

తే వా ఎతే పఞ్చ బ్రహ్మపురుషాః స్వర్గస్య లోకస్య ద్వారపాః స య ఎతానేవం పఞ్చ బ్రహ్మపురుషాన్స్వర్గస్య లోకస్య ద్వారపాన్వేదాస్య కులే వీరో జాయతే ప్రతిపద్యతే స్వర్గం లోకం య ఎతానేవం పఞ్చ బ్రహ్మపురుషాన్స్వర్గస్య లోకస్య ద్వారపాన్వేద ॥ ౬ ॥

అథ యదతః పరో దివో జ్యోతిర్దీప్యతే విశ్వతః పృష్ఠేషు సర్వతః పృష్ఠేష్వనుత్తమేషూత్తమేషు లోకేష్విదం వావ తద్యదిదమస్మిన్నన్తః పురుషే జ్యోతిః ॥ ౭ ॥

తస్యైషా దృష్టిర్యత్రైతదస్మిఞ్ఛరీరే సꣳస్పర్శేనోష్ణిమానం విజానాతి తస్యైషా శ్రుతిర్యత్రైతత్కర్ణావపిగృహ్య నినదమివ నదథురివాగ్నేరివ జ్వలత ఉపశృణోతి తదేతద్దృష్టం చ శ్రుతం చేత్యుపాసీత చక్షుష్యః శ్రుతో భవతి య ఎవం వేద య ఎవం వేద ॥ ౮ ॥

సర్వం ఖల్విదం బ్రహ్మ తజ్జలానితి శాన్త ఉపాసీత । అథ ఖలు క్రతుమయః పురుషో యథాక్రతురస్మింల్లోకే పురుషో భవతి తథేతః ప్రేత్య భవతి స క్రతుం కుర్వీత ॥ ౧ ॥

మనోమయః ప్రాణశరీరో భారూపః సత్యసఙ్కల్ప ఆకాశాత్మా సర్వకర్మా సర్వకామః సర్వగన్ధః సర్వరసః సర్వమిదమభ్యాత్తోఽవాక్యనాదరః ॥ ౨ ॥

ఎష మ ఆత్మాన్తర్హృదయేఽణీయాన్వ్రీహేర్వా యవాద్వా సర్షపాద్వా శ్యామాకాద్వా శ్యామాకతణ్డులాద్వైష మ ఆత్మాన్తర్హృదయే జ్యాయాన్పృథివ్యా జ్యాయానన్తరిక్షాజ్జ్యాయాన్దివో జ్యాయానేభ్యో లోకేభ్యః ॥ ౩ ॥

సర్వకర్మా సర్వకామః సర్వగన్ధః సర్వరసః సర్వమిదమభ్యాత్తోఽవాక్యనాదర ఎష మ ఆత్మాన్తర్హృదయ ఎతద్బ్రహ్మైతమితః ప్రేత్యాభిసమ్భవితాస్మీతి యస్య స్యాదద్ధా న విచికిత్సాస్తీతి హ స్మాహ శాణ్డిల్యః శాణ్డిల్యః ॥ ౪ ॥

అన్తరిక్షోదరః కోశో భూమిబుధ్నో న జీర్యతి దీశో హ్యస్య స్రక్తయో ద్యౌరస్యోత్తరం బిలꣳ స ఎష కోశో వసుధానస్తస్మిన్విశ్వమిదꣳ శ్రితమ్ ॥ ౧ ॥

తస్య ప్రాచీ దిగ్జుహూర్నామ సహమానా నామ దక్షిణా రాజ్ఞీ నామ ప్రతీచీ సుభూతా నామోదీచీ తాసాం వాయుర్వత్సః స య ఎతమేవం వాయుం దిశాం వత్సం వేద న పుత్రరోదం రోదితి సోఽహమేతమేవం వాయుం దిశాం వత్సం వేద మా పుత్రరోదం రుదమ్ ॥ ౨ ॥

అరిష్టం కోశం ప్రపద్యేఽమునామునామునా ప్రాణం ప్రపద్యేఽమునామునామునా భూః ప్రపద్యేఽమునామునామునా భువః ప్రపద్యేఽమునామునామునా స్వః ప్రపద్యేఽమునామునామునా ॥ ౩ ॥

స యదవోచం ప్రాణం ప్రపద్య ఇతి ప్రాణో వా ఇదꣳ సర్వం భూతం యదిదం కిఞ్చ తమేవ తత్ప్రాపత్సి ॥ ౪ ॥

అథ యదవోచం భూః ప్రపద్య ఇతి పృథివీం ప్రపద్యేఽన్తరిక్షం ప్రపద్యే దివం ప్రపద్య ఇత్యేవ తదవోచమ్ ॥ ౫ ॥

అథ యదవోచం భువః ప్రపద్య ఇత్యగ్నిం ప్రపద్యే వాయుం ప్రపద్య ఆదిత్యం ప్రపద్య ఇత్యేవ తదవోచమ్ ॥ ౬ ॥

అథ యదవోచం స్వః ప్రపద్య ఇత్యృగ్వేదం ప్రపద్యే యజుర్వేదం ప్రపద్యే సామవేదం ప్రపద్య ఇత్యేవ తదవోచం తదవోచమ్ ॥ ౭ ॥

పురుషో వావ యజ్ఞస్తస్య యాని చతుర్వింశతి వర్షాణి తత్ప్రాతఃసవనం చతుర్వింశత్యక్షరా గాయత్రీ గాయత్రం ప్రాతఃసవనం తదస్య వసవోఽన్వాయత్తాః ప్రాణా వావ వసవ ఎతే హీదం సర్వం వాసయన్తి ॥ ౧ ॥

తం చేదేతస్మిన్వయసి కిఞ్చిదుపతపేత్స బ్రూయాత్ప్రా వసవ ఇదం మే ప్రాతఃసవనం మాధ్యంన్దినꣳ సవనమనుసన్తనుతేతి మాహం ప్రాణానాం వసూనాం మధ్యే యజ్ఞో విలోప్సీయేత్యుద్ధైవ తత ఎత్యగదో హ భవతి ॥ ౨ ॥

అథ యాని చతుశ్చత్వారింశద్వర్షాణి తన్మాధ్యన్దినం సవనం చతుశ్చత్వారింశదక్షరా త్రిష్టుప్త్రైష్టుభం మాధ్యంన్దినꣳ సవనం తదస్య రుద్రా అన్వాయత్తాః ప్రాణా వావ రుద్రా ఎతే హీదం సర్వꣳ రోదయన్తి ॥ ౩ ॥

తం చేదస్మిన్వయసి కిఞ్చిదుపతపేత్స బ్రూయాత్ప్రాణా ఆదిత్యా ఇదం మే తృతీయసవనమాయురనుసన్తనుతేతి మాహం ప్రాణానామాదిత్యానాం మధ్యే యజ్ఞో విలోప్సీయేత్యుద్ధైవ తత ఎత్యగదో హైవ భవతి ॥ ౬ ॥

ఎతద్ధ స్మ వై తద్విద్వానాహ మహిదాస ఐతరేయః స కిం మ ఎతదుపతపసి యోఽహమనేన న ప్రేష్యామీతి స హ షోడశం వర్షశతమజీవత్ప్ర హ షోడశం వర్షశతం జీవతి య ఎవం వేద ॥ ౭ ॥

స యదశిశిషతి యత్పిపాసతి యన్న రమతే తా అస్య దీక్షాః ॥ ౧ ॥

అథ యదశ్నాతి యత్పిబతి యద్రమతే తదుపసదైరేతి ॥ ౨ ॥

అథ యద్ధసతి యజ్జక్షతి యన్మైథునం చరతి స్తుతశస్త్రైరేవ తదేతి ॥ ౩ ॥

అథ యత్తపో దానమార్జవమహింసా సత్యవచనమితి తా అస్య దక్షిణాః ॥ ౪ ॥

తస్మాదాహుః సోష్యత్యసోష్టేతి పునరుత్పాదనమేవాస్య తన్మరణమేవావభృథః ॥ ౫ ॥

తద్ధైతద్ఘోర ఆఙ్గిరసః కృష్ణాయ దేవకీపుత్రాయోక్త్వోవాచాపిపాస ఎవ స బభూవ సోఽన్తవేలాయామేతత్త్రయం ప్రతిపద్యేతాక్షితమస్యచ్యుతమసి ప్రాణసం శితమసీతి తత్రైతే ద్వే ఋచౌ భవతః ॥ ౬ ॥

ఆదిత్ప్రత్నస్య రేతసః । ఉద్వయం తమసస్పరి జ్యోతిః పశ్యన్త ఉత్తరꣳస్వః పశ్యన్తి ఉత్తరం దేవం దేవత్రా సూర్యమగన్మ జ్యోతిరుత్తమమితి జ్యోతిరుత్తమమితి ॥ ౭ ॥

మనో బ్రహ్మేత్యుపసీతేత్యధ్యాత్మమథాధిదైవతమాకాశో బ్రహ్మేత్యుభయమాదిష్టం భవత్యధ్యాత్మం చాధిదైవతం చ ॥ ౧ ॥

తదేతచ్చతుష్పాద్బ్రహ్మ వాక్పాదః ప్రాణః పాదశ్చక్షుః పాదః శ్రోత్రం పాద ఇత్యధ్యాత్మమథాధిదైవతమగ్నిః పాదో వాయుః పాద ఆదిత్యః పాదో దిశః పాద ఇత్యుభయమేవాదిష్టం భవత్యధ్యాత్మం చైవాధిదైవతం చ ॥ ౨ ॥

వాగేవ బ్రహ్మణశ్చతుర్థః పాదః సోఽగ్నినా జ్యోతిషా భాతి చ తపతి చ భాతి చ తపతి చ కీర్త్యా యశసా బ్రహ్మవర్చసేన య ఎవం వేద ॥ ౩ ॥

శ్రోత్రమేవ బ్రహ్మణశ్చతుర్థః పాదః స దిగ్భిర్జ్యోతిషా భాతి చ తపతి చ భాతి చ తపతి చ కీర్త్యా యశసా బ్రహ్మవర్చసేన య ఎవం వేద య ఎవం వేద ॥ ౬ ॥

ఆదిత్యో బ్రహ్మేత్యాదేశస్తస్యోపవ్యాఖ్యానమసదేవేదమగ్ర ఆసీత్ । తత్సదాసీత్తత్సమభవత్తదాణ్డం నిరవర్తత తత్సంవత్సరస్య మాత్రామశయత తన్నిరభిద్యత తే ఆణ్డకపాలే రజతం చ సువర్ణం చాభవతామ్ ॥ ౧ ॥

తద్యద్రజతం సేయం పృథివీ యత్సువర్ణం సా ద్యౌర్యజ్జరాయు తే పర్వతా యదుల్బం సమేఘో నీహారో యా ధమనయస్తా నద్యో యద్వాస్తేయముదకం స సముద్రః ॥ ౨ ॥

అథ యత్తదజాయత సోఽసావాదిత్యస్తం జాయమానం ఘోషా ఉలూలవోఽనూదతిష్ఠన్సర్వాణి చ భూతాని సర్వే చ కామాస్తస్మాత్తస్యోదయం ప్రతి ప్రత్యాయనం ప్రతి ఘోషా ఉలూలవోఽనూత్తిష్ఠన్తి సర్వాణి చ భూతాని సర్వే చ కామాః ॥ ౩ ॥

స య ఎతమేవం విద్వానాదిత్యం బ్రహ్మేత్యుపాస్తేఽభ్యాశో హ యదేనం సాధవో ఘోషా ఆ చ గచ్ఛేయురుప చ నిమ్రేడేరన్నిమ్రేజేరన్ ॥ ౪ ॥