श्रीमच्छङ्करभगवत्पूज्यपादविरचितम्

श्वेताश्वतरोपनिषत्

करतलकलिताद्वयात्मतत्त्वं क्षपितदुरन्तचिरन्तनप्रमोहम् ।
उपचितमुदितोदितैर्गुणौघैः उपनिषदामयमुज्जहार भाष्यम् ॥

పఞ్చమోఽధ్యాయః

ద్వే అక్షరే బ్రహ్మపరే త్వనన్తే
విద్యావిద్యే నిహితే యత్ర గూఢే ।
క్షరం త్వవిద్యా హ్యమృతం తు విద్యా
విద్యావిద్యే ఈశతే యస్తు సోఽన్యః ॥ ౧ ॥
యో యోనిం యోనిమధితిష్ఠత్యేకో
విశ్వాని రూపాణి యోనీశ్చ సర్వాః ।
ఋషిం ప్రసూతం కపిలం యస్తమగ్రే
జ్ఞానైర్బిభర్తి జాయమానం చ పశ్యేత్ ॥ ౨ ॥
ఎకైక జాలం బహుధా వికుర్వ -
న్నస్మిన్ క్షేత్రే సంహరత్యేష దేవః ।
భూయః సృష్ట్వా పతయస్తథేశః
సర్వాధిపత్యం కురుతే మహాత్మా ॥ ౩ ॥
సర్వా దిశ ఊర్ధ్వమధశ్చ తిర్యక్
ప్రకాశయన్ భ్రాజతే యద్వనడ్వాన్ ।
ఎవం స దేవో భగవాన్ వరేణ్యో
యోనిస్వభావానధితిష్ఠత్యేకః ॥ ౪ ॥
యచ్చ స్వభావం పచతి విశ్వయోనిః
పాచ్యాంశ్చ సర్వాన్ పరిణామయేద్ యః ।
సర్వమేతద్ విశ్వమధితిష్ఠత్యేకో
గుణాంశ్చ సర్వాన్ వినియోజయేద్ యః ॥ ౫ ॥
తద్ వేదగుహ్యోపనిషత్సు గూఢం
తద్ బ్రహ్మా వేదతే బ్రహ్మయోనిమ్ ।
యే పూర్వం దేవా ఋషయశ్చ తద్ విదు -
స్తే తన్మయా అమృతా వై బభూవుః ॥ ౬ ॥
గుణాన్వయో యః ఫలకర్మకర్తా
కృతస్య తస్యైవ స చోపభోక్తా ।
స విశ్వరూపస్త్రిగుణస్త్రివర్త్మా
ప్రాణాధిపః సఞ్చరతి స్వకర్మభిః ॥ ౭ ॥
ఆరాగ్రమాత్రో+హ్యవరోఽపి+దృష్టః
అఙ్గుష్ఠమాత్రో రవితుల్యరూపః
సఙ్కల్పాహఙ్కారసమన్వితో యః ।
బుద్ధేర్గుణేనాత్మగుణేన చైవ
ఆరాగ్రమాత్రోఽప్యపరోఽపి దృష్టః ॥ ౮ ॥
బాలాగ్రశతభాగస్య శతధా కల్పితస్య చ ।
భాగో జీవః స విజ్ఞేయః స చానన్త్యాయ కల్పతే ॥ ౯ ॥
నైవ స్త్రీ న పుమానేష న చైవాయం నపుంసకః ।
యద్యచ్ఛరీరమాదత్తే తేనే తేనే స యుజ్యతే ॥ ౧౦ ॥
సఙ్కల్పనస్పర్శనదృష్టిమోహై -
ర్గ్రాసామ్బువృష్ట్యాత్మవివృద్ధిజన్మ ।
కర్మానుగాన్యనుక్రమేణ దేహీ
స్థానేషు రూపాణ్యభిసమ్ప్రపద్యతే ॥ ౧౧ ॥
స్థూలాని సూక్ష్మాణి బహూని చైవ
రూపాణి దేహీ స్వగుణైర్వృణోతి ।
క్రియాగుణైరాత్మగుణైశ్చ తేషాం
సంయోగహేతురపరోఽపి దృష్టః ॥ ౧౨ ॥
అనాద్యనన్తం కలిలస్య మధ్యే
విశ్వస్య స్రష్ఠారమనేకరూపమ్ ।
విశ్వస్యైకం పరివేష్టితారం
జ్ఞాత్వా దేవం ముచ్యతే సర్వపాశైః ॥ ౧౩ ॥
భావగ్రాహ్యమనీడాఖ్యం భావాభావకరం శివమ్ ।
కలాసర్గకరం దేవం యే విదుస్తే జహుస్తనుమ్ ॥ ౧౪ ॥