ఆగమప్రకరణమ్
ఓమిత్యేతదక్షరమిదం సర్వం తస్యోపవ్యాఖ్యానం భూతం భవద్భవిష్యదితి సర్వమోఙ్కార ఎవ । యచ్చాన్యత్త్రికాలాతీతం తదప్యోఙ్కార ఎవ ॥ ౧ ॥
సర్వం హ్యేతద్బ్రహ్మాయమాత్మా బ్రహ్మ సోఽయమాత్మా చతుష్పాత్ ॥ ౨ ॥
జాగరితస్థానో బహిఃప్రజ్ఞః సప్తాఙ్గ ఎకోనవింశతిముఖః స్థూలభుగ్వైశ్వానరః ప్రథమః పాదః ॥ ౩ ॥
స్వప్నస్థానోఽన్తఃప్రజ్ఞః సప్తాఙ్గ ఎకోనవింశతిముఖః ప్రవివిక్తభుక్తైజసో ద్వితీయః పాదః ॥ ౪ ॥
యత్ర సుప్తో న కఞ్చన కామం కామయతే న కఞ్చన స్వప్నం పశ్యతి తత్సుషుప్తమ్ । సుషుప్తస్థాన ఎకీభూతః ప్రజ్ఞానఘన ఎవానన్దమయో హ్యానన్దభుక్చేతోముఖః ప్రాజ్ఞస్తృతీయః పాదః ॥ ౫ ॥
ఎష సర్వేశ్వర ఎష సర్వజ్ఞ ఎషోఽన్తర్యామ్యేష యోనిః సర్వస్య ప్రభవాప్యయౌ హి భూతానామ్ ॥ ౬ ॥
బహిఃప్రజ్ఞో విభుర్విశ్వో హ్యన్తఃప్రజ్ఞస్తు తైజసః ।
ఘనప్రజ్ఞస్తథా ప్రాజ్ఞ ఎక ఎవ త్రిధా స్థితః ॥ ౧ ॥
దక్షిణాక్షిముఖే విశ్వో మనస్యన్తస్తు తైజసః ।
ఆకాశే చ హృది ప్రాజ్ఞస్త్రిధా దేహే వ్యవస్థితః ॥ ౨ ॥
విశ్వో హి స్థూలభుఙ్ నిత్యం తైజసః ప్రవివిక్తభుక్ ।
ఆనన్దభుక్తథా ప్రాజ్ఞస్త్రిధా భోగం నిబోధత ॥ ౩ ॥
స్థూలం తర్పయతే విశ్వం ప్రవివిక్తం తు తైజసమ్ ।
ఆనన్దశ్చ తథా ప్రాజ్ఞం త్రిధా తృప్తిం నిబోధత ॥ ౪ ॥
త్రిషు ధామసు యద్భోజ్యం భోక్తా యశ్చ ప్రకీర్తితః ।
వేదైతదుభయం యస్తు స భుఞ్జానో న లిప్యతే ॥ ౫ ॥
ప్రభవః సర్వభావానాం సతామితి వినిశ్చయః ।
సర్వం జనయతి ప్రాణశ్చేతోంశూన్పురుషః పృథక్ ॥ ౬ ॥
విభూతిం ప్రసవం త్వన్యే మన్యన్తే సృష్టిచిన్తకాః ।
స్వప్నమాయాసరూపేతి సృష్టిరన్యైర్వికల్పితా ॥ ౭ ॥
ఇచ్ఛామాత్రం ప్రభోః సృష్టిరితి సృష్టౌ వినిశ్చితాః ।
కాలాత్ప్రసూతిం భూతానాం మన్యన్తే కాలచిన్తకాః ॥ ౮ ॥
భోగార్థం సృష్టిరిత్యన్యే క్రీడార్థమితి చాపరే ।
దేవస్యైష స్వభావోఽయమాప్తకామస్య కా స్పృహా ॥ ౯ ॥
నాన్తఃప్రజ్ఞం నబహిఃప్రజ్ఞం నోభయతఃప్రజ్ఞం నప్రజ్ఞానఘనం నప్రజ్ఞం నాప్రజ్ఞమ్ । అదృశ్యమవ్యవహార్యమగ్రాహ్యమలక్షణమచిన్త్యమవ్యపదేశ్యమేకాత్మప్రత్యయసారం ప్రపఞ్చోపశమం శాన్తం శివమద్వైతం చతుర్థం మన్యన్తే స ఆత్మా స విజ్ఞేయః ॥ ౭ ॥
నివృత్తేః సర్వదుఃఖానామీశానః ప్రభురవ్యయః ।
అద్వైతః సర్వభావానాం దేవస్తుర్యో విభుః స్మృతః ॥ ౧౦ ॥
కార్యకారణబద్ధౌ తావిష్యేతే విశ్వతైజసౌ ।
ప్రాజ్ఞః కారణబద్ధస్తు ద్వౌ తౌ తుర్యే న సిధ్యతః ॥ ౧౧ ॥
నాత్మానం న పరం చైవ న సత్యం నాపి చానృతమ్ ।
ప్రాజ్ఞః కిఞ్చన సంవేత్తి తుర్యం తత్సర్వదృక్సదా ॥ ౧౨ ॥
ద్వైతస్యాగ్రహణం తుల్యముభయోః ప్రాజ్ఞతుర్యయోః ।
బీజనిద్రాయుతః ప్రాజ్ఞః సా చ తుర్యే న విద్యతే ॥ ౧౩ ॥
స్వప్ననిద్రాయుతావాద్యౌ ప్రాజ్ఞస్త్వస్వప్ననిద్రయా ।
న నిద్రాం నైవ చ స్వప్నం తుర్యే పశ్యన్తి నిశ్చితాః ॥ ౧౪ ॥
అన్యథా గృహ్ణతః స్వప్నో నిద్రా తత్త్వమజానతః ।
విపర్యాసే తయోః క్షీణే తురీయం పదమశ్నుతే ॥ ౧౫ ॥
అనాదిమాయయా సుప్తో యదా జీవః ప్రబుధ్యతే ।
అజమనిద్రమస్వప్నమద్వైతం బుధ్యతే తదా ॥ ౧౬ ॥
ప్రపఞ్చో యది విద్యేత నివర్తేత న సంశయః ।
మాయామాత్రమిదం ద్వైతమద్వైతం పరమార్థతః ॥ ౧౭ ॥
వికల్పో వినివర్తేత కల్పితో యది కేనచిత్ ।
ఉపదేశాదయం వాదో జ్ఞాతే ద్వైతం న విద్యతే ॥ ౧౮ ॥
సోఽయమాత్మాధ్యక్షరమోఙ్కారోఽధిమాత్రం పాదా మాత్రా మాత్రాశ్చ పాదా అకార ఉకారో మకార ఇతి ॥ ౮ ॥
జాగరితస్థానో వైశ్వానరోఽకారః ప్రథమా మాత్రాప్తేరాదిమత్త్వాద్వాప్నోతి హ వై సర్వాన్కామానాదిశ్చ భవతి య ఎవం వేద ॥ ౯ ॥
స్వప్నస్థానస్తైజస ఉకారో ద్వితీయా మాత్రోత్కర్షాదుభయత్వాద్వోత్కర్షతి హ వై జ్ఞానసన్తతిం సమానశ్చ భవతి నాస్యాబ్రహ్మవిత్కులే భవతి య ఎవం వేద ॥ ౧౦ ॥
సుషుప్తస్థానః ప్రాజ్ఞో మకారస్తృతీయా మాత్రా మితేరపీతేర్వా మినోతి హ వా ఇదం సర్వమపీతిశ్చ భవతి య ఎవం వేద ॥ ౧౧ ॥
విశ్వస్యాత్వవివక్షాయామాదిసామాన్యముత్కటమ్ ।
మాత్రాసమ్ప్రతిపత్తౌ స్యాదాప్తిసామాన్యమేవ చ ॥ ౧౯ ॥
తైజసస్యోత్వవిజ్ఞాన ఉత్కర్షో దృశ్యతే స్ఫుటమ్ ।
మాత్రాసమ్ప్రతిపత్తౌ స్యాదుభయత్వం తథావిధమ్ ॥ ౨౦ ॥
మకారభావే ప్రాజ్ఞస్య మానసామాన్యముత్కటమ్ ।
మాత్రాసమ్ప్రతిపత్తౌ తు లయసామాన్యమేవ చ ॥ ౨౧ ॥
త్రిషు ధామసు యస్తుల్యం సామాన్యం వేత్తి నిశ్చితః ।
స పూజ్యః సర్వభూతానాం వన్ద్యశ్చైవ మహామునిః ॥ ౨౨ ॥
అకారో నయతే విశ్వముకారశ్చాపి తైజసమ్ ।
మకారశ్చ పునః ప్రాజ్ఞం నామాత్రే విద్యతే గతిః ॥ ౨౩ ॥
అమాత్రశ్చతుర్థోఽవ్యవహార్యః ప్రపఞ్చోపశమః శివోఽద్వైత ఎవమోఙ్కార ఆత్మైవ సంవిశత్యాత్మనాత్మానం య ఎవం వేద ॥ ౧౨ ॥
ఓఙ్కారం పాదశో విద్యాత్పాదా మాత్రా న సంశయః ।
ఓఙ్కారం పాదశో జ్ఞాత్వా న కిఞ్చిదపి చిన్తయేత్ ॥ ౨౪ ॥
యుఞ్జీత ప్రణవే చేతః ప్రణవో బ్రహ్మ నిర్భయమ్ ।
ప్రణవే నిత్యయుక్తస్య న భయం విద్యతే క్వచిత్ ॥ ౨౫ ॥
ప్రణవో హ్యపరం బ్రహ్మ ప్రణవశ్చ పరం స్మృతః ।
అపూర్వోఽనన్తరోఽబాహ్యోఽనపరః ప్రణవోఽవ్యయః ॥ ౨౬ ॥
సర్వస్య ప్రణవో హ్యాదిర్మధ్యమన్తస్తథైవ చ ।
ఎవం హి ప్రణవం జ్ఞాత్వా వ్యశ్నుతే తదనన్తరమ్ ॥ ౨౭ ॥
ప్రణవం హీశ్వరం విద్యాత్సర్వస్య హృదయే స్థితమ్ ।
సర్వవ్యాపినమోఙ్కారం మత్వా ధీరో న శోచతి ॥ ౨౮ ॥
అమాత్రోఽనన్తమాత్రశ్చ ద్వైతస్యోపశమః శివః ।
ఓఙ్కారో విదితో యేన స మునిర్నేతరో జనః ॥ ౨౯ ॥
ఇతి ప్రథమమాగమప్రకరణం సమ్పూర్ణమ్ ॥
వైతథ్యప్రకరణమ్
వైతథ్యం సర్వభావానాం స్వప్న ఆహుర్మనీషిణః ।
అన్తఃస్థానాత్తు భావానాం సంవృతత్వేన హేతునా ॥ ౧ ॥
అదీర్ఘత్వాచ్చ కాలస్య గత్వా దేహాన్న పశ్యతి ।
ప్రతిబుద్ధశ్చ వై సర్వస్తస్మిన్దేశే న విద్యతే ॥ ౨ ॥
అభావశ్చ రథాదీనాం శ్రూయతే న్యాయపూర్వకమ్ ।
వైతథ్యం తేన వై ప్రాప్తం స్వప్న ఆహుః ప్రకాశితమ్ ॥ ౩ ॥
అన్తఃస్థానాత్తు భేదానాం తస్మాజ్జాగరితే స్మృతమ్ ।
యథా తత్ర తథా స్వప్నే సంవృతత్వేన భిద్యతే ॥ ౪ ॥
స్వప్నజాగరితే స్థానే హ్యేకమాహుర్మనీషిణః ।
భేదానాం హి సమత్వేన ప్రసిద్ధేనైవ హేతునా ॥ ౫ ॥
ఆదావన్తే చ యన్నాస్తి వర్తమానేఽపి తత్తథా ।
వితథైః సదృశాః సన్తోఽవితథా ఇవ లక్షితాః ॥ ౬ ॥
సప్రయోజనతా తేషాం స్వప్నే విప్రతిపద్యతే ।
తస్మాదాద్యన్తవత్త్వేన మిథ్యైవ ఖలు తే స్మృతాః ॥ ౭ ॥
అపూర్వం స్థానిధర్మో హి యథా స్వర్గనివాసినామ్ ।
తానయం ప్రేక్షతే గత్వా యథైవేహ సుశిక్షితః ॥ ౮ ॥
స్వప్నవృత్తావపి త్వన్తశ్చేతసా కల్పితం త్వసత్ ।
బహిశ్చేతో గృహీతం సద్దృష్టం వైతథ్యమేతయోః ॥ ౯ ॥
జాగ్రద్వృత్తావపి త్వన్తశ్చేతసా కల్పితం త్వసత్ ।
బహిశ్చేతోగృహీతం సద్యుక్తం వైతథ్యమేతయోః ॥ ౧౦ ॥
ఉభయోరపి వైతథ్యం భేదానాం స్థానయోర్యది ।
క ఎతాన్బుధ్యతే భేదాన్కో వై తేషాం వికల్పకః ॥ ౧౧ ॥
కల్పయత్యాత్మనాత్మానమాత్మా దేవః స్వమాయయా ।
స ఎవ బుధ్యతే భేదానితి వేదాన్తనిశ్చయః ॥ ౧౨ ॥
వికరోత్యపరాన్భావానన్తశ్చిత్తే వ్యవస్థితాన్ ।
నియతాంశ్చ బహిశ్చిత్త ఎవం కల్పయతే ప్రభుః ॥ ౧౩ ॥
చిత్తకాలా హి యేఽన్తస్తు ద్వయకాలాశ్చ యే బహిః ।
కల్పితా ఎవ తే సర్వే విశేషో నాన్యహేతుకః ॥ ౧౪ ॥
అవ్యక్తా ఎవ యేఽన్తస్తు స్ఫుటా ఎవ చ యే బహిః ।
కల్పితా ఎవ తే సర్వే విశేషస్త్విన్ద్రియాన్తరే ॥ ౧౫ ॥
జీవం కల్పయతే పూర్వం తతో భావాన్పృథగ్విధాన్ ।
బాహ్యానాధ్యాత్మికాంశ్చైవ యథావిద్యస్తథాస్మృతిః ॥ ౧౬ ॥
అనిశ్చితా యథా రజ్జురన్ధకారే వికల్పితా ।
సర్పధారాదిభిర్భావైస్తద్వదాత్మా వికల్పితః ॥ ౧౭ ॥
నిశ్చితాయాం యథా రజ్జ్వాం వికల్పో వినివర్తతే ।
రజ్జురేవేతి చాద్వైతం తద్వదాత్మవినిశ్చయః ॥ ౧౮ ॥
ప్రాణాదిభిరనన్తైస్తు భావైరేతైర్వికల్పితః ।
మాయైషా తస్య దేవస్య యయాయం మోహితః స్వయమ్ ॥ ౧౯ ॥
ప్రాణ ఇతి ప్రాణవిదో భూతానీతి చ తద్విదః ।
గుణా ఇతి గుణవిదస్తత్త్వానీతి చ తద్విదః ॥ ౨౦ ॥
పాదా ఇతి పాదవిదో విషయా ఇతి తద్విదః ।
లోకా ఇతి లోకవిదో దేవా ఇతి చ తద్విదః ॥ ౨౧ ॥
వేదా ఇతి వేదవిదో యజ్ఞా ఇతి చ తద్విదః ।
భోక్తేతి చ భోక్తృవిదో భోజ్యమితి చ తద్విదః ॥ ౨౨ ॥
సూక్ష్మ ఇతి సూక్ష్మవిదః స్థూల ఇతి చ తద్విదః ।
మూర్త ఇతి మూర్తవిదోఽమూర్త ఇతి చ తద్విదః ॥ ౨౩ ॥
కాల ఇతి కాలవిదో దిశ ఇతి చ తద్విదః ।
వాదా ఇతి వాదవిదో భువనానీతి తద్విదః ॥ ౨౪ ॥
మన ఇతి మనోవిదో బుద్ధిరితి చ తద్విదః ।
చిత్తమితి చిత్తవిదో ధర్మాధర్మౌ చ తద్విదః ॥ ౨౫ ॥
పఞ్చవింశక ఇత్యేకే షడ్వింశ ఇతి చాపరే ।
ఎకత్రింశక ఇత్యాహురనన్త ఇతి చాపరే ॥ ౨౬ ॥
లోకాంల్లోకవిదః ప్రాహురాశ్రమా ఇతి తద్విదః ।
స్త్రీపుంనపుంసకం లైఙ్గాః పరాపరమథాపరే ॥ ౨౭ ॥
సృష్టిరితి సృష్టివిదో లయ ఇతి చ తద్విదః ।
స్థితిరితి స్థితివిదః సర్వే చేహ తు సర్వదా ॥ ౨౮ ॥
యం భావం దర్శయేద్యస్య తం భావం స తు పశ్యతి ।
తం చావతి స భూత్వాసౌ తద్గ్రహః సముపైతి తమ్ ॥ ౨౯ ॥
ఎతైరేషోఽపృథగ్భావైః పృథగేవేతి లక్షితః ।
ఎవం యో వేద తత్త్వేన కల్పయేత్సోఽవిశఙ్కితః ॥ ౩౦ ॥
స్వప్నమాయే యథా దృష్టే గన్ధర్వనగరం యథా ।
తథా విశ్వమిదం దృష్టం వేదాన్తేషు విచక్షణైః ॥ ౩౧ ॥
న నిరోధో న చోత్పత్తిర్న బద్ధో న చ సాధకః ।
న ముముక్షుర్న వై ముక్త ఇత్యేషా పరమార్థతా ॥ ౩౨ ॥
భావైరసద్భిరేవాయమద్వయేన చ కల్పితః ।
భావా అప్యద్వయేనైవ తస్మాదద్వయతా శివా ॥ ౩౩ ॥
నాత్మభావేన నానేదం న స్వేనాపి కథఞ్చన ।
న పృథఙ్ నాపృథక్కిఞ్చిదితి తత్త్వవిదో విదుః ॥ ౩౪ ॥
వీతరాగభయక్రోధైర్మునిభిర్వేదపారగైః ।
నిర్వికల్పో హ్యయం దృష్టః ప్రపఞ్చోపశమోఽద్వయః ॥ ౩౫ ॥
తస్మాదేవం విదిత్వైనమద్వైతే యోజయేత్స్మృతిమ్ ।
అద్వైతం సమనుప్రాప్య జడవల్లోకమాచరేత్ ॥ ౩౬ ॥
నిఃస్తుతిర్నిర్నమస్కారో నిఃస్వధాకార ఎవ చ ।
చలాచలనికేతశ్చ యతిర్యాదృచ్ఛికో భవేత్ ॥ ౩౭ ॥
తత్త్వమాధ్యాత్మికం దృష్ట్వా తత్త్వం దృష్ట్వా తు బాహ్యతః ।
తత్త్వీభూతస్తదారామస్తత్త్వాదప్రచ్యుతో భవేత్ ॥ ౩౮ ॥
ఇతి ద్వితీయం వైతథ్యప్రకరణం సమ్పూర్ణమ్ ॥
అద్వైతప్రకరణమ్
ఉపాసనాశ్రితో ధర్మో జాతే బ్రహ్మణి వర్తతే ।
ప్రాగుత్పత్తేరజం సర్వం తేనాసౌ కృపణః స్మృతః ॥ ౧ ॥
అతో వక్ష్యామ్యకార్పణ్యమజాతి సమతాం గతమ్ ।
యథా న జాయతే కిఞ్చిజ్జాయమానం సమన్తతః ॥ ౨ ॥
ఆత్మా హ్యాకాశవజ్జీవైర్ఘటాకాశైరివోదితః ।
ఘటాదివచ్చ సఙ్ఘాతైర్జాతావేతన్నిదర్శనమ్ ॥ ౩ ॥
ఘటాదిషు ప్రలీనేషు ఘటాకాశాదయో యథా ।
ఆకాశే సమ్ప్రలీయన్తే తద్వజ్జీవా ఇహాత్మని ॥ ౪ ॥
యథైకస్మిన్ఘటాకాశే రజోధూమాదిభిర్యుతే ।
న సర్వే సమ్ప్రయుజ్యన్తే తద్వజ్జీవాః సుఖాదిభిః ॥ ౫ ॥
రూపకార్యసమాఖ్యాశ్చ భిద్యన్తే తత్ర తత్ర వై ।
ఆకాశస్య న భేదోఽస్తి తద్వజ్జీవేషు నిర్ణయః ॥ ౬ ॥
నాకాశస్య ఘటాకాశో వికారావయవౌ యథా ।
నైవాత్మనః సదా జీవో వికారావయవౌ తథా ॥ ౭ ॥
యథా భవతి బాలానాం గగనం మలినం మలైః ।
తథా భవత్యబుద్ధానామాత్మాపి మలినో మలైః ॥ ౮ ॥
మరణే సమ్భవే చైవ గత్యాగమనయోరపి ।
స్థితౌ సర్వశరీరేషు చాకాశేనావిలక్షణః ॥ ౯ ॥
సఙ్ఘాతాః స్వప్నవత్సర్వ ఆత్మమాయావిసర్జితాః ।
ఆధిక్యే సర్వసామ్యే వా నోపపత్తిర్హి విద్యతే ॥ ౧౦ ॥
రసాదయో హి యే కోశా వ్యాఖ్యాతాస్తైత్తిరీయకే ।
తేషామాత్మా పరో జీవః ఖం యథా సమ్ప్రకాశితః ॥ ౧౧ ॥
ద్వయోర్ద్వయోర్మధుజ్ఞానే పరం బ్రహ్మ ప్రకాశితమ్ ।
పృథివ్యాముదరే చైవ యథాకాశః ప్రకాశితః ॥ ౧౨ ॥
జీవాత్మనోరనన్యత్వమభేదేన ప్రశస్యతే ।
నానాత్వం నిన్ద్యతే యచ్చ తదేవం హి సమఞ్జసమ్ ॥ ౧౩ ॥
జీవాత్మనోః పృథక్త్వం యత్ప్రాగుత్పత్తేః ప్రకీర్తితమ్ ।
భవిష్యద్వృత్త్యా గౌణం తన్ముఖ్యత్వం హి న యుజ్యతే ॥ ౧౪ ॥
మృల్లోహవిస్ఫులిఙ్గాద్యైః సృష్టిర్యా చోదితాన్యథా ।
ఉపాయః సోఽవతారాయ నాస్తి భేదః కథఞ్చన ॥ ౧౫ ॥
ఆశ్రమాస్త్రివిధా హీనమధ్యమోత్కృష్టదృష్టయః ।
ఉపాసనోపదిష్టేయం తదర్థమనుకమ్పయా ॥ ౧౬ ॥
స్వసిద్ధాన్తవ్యవస్థాసు ద్వైతినో నిశ్చితా దృఢమ్ ।
పరస్పరం విరుధ్యన్తే తైరయం న విరుధ్యతే ॥ ౧౭ ॥
అద్వైతం పరమార్థో హి ద్వైతం తద్భేద ఉచ్యతే ।
తేషాముభయథా ద్వైతం తేనాయం న విరుధ్యతే ॥ ౧౮ ॥
మాయయా భిద్యతే హ్యేతన్నాన్యథాజం కథఞ్చన ।
తత్త్వతో భిద్యమానే హి మర్త్యతామమృతం వ్రజేత్ ॥ ౧౯ ॥
అజాతస్యైవ భావస్య జాతిమిచ్ఛన్తి వాదినః ।
అజాతో హ్యమృతో భావో మర్త్యతాం కథమేష్యతి ॥ ౨౦ ॥
న భవత్యమృతం మర్త్యం న మర్త్యమమృతం తథా ।
ప్రకృతేరన్యథాభావో న కథఞ్చిద్భవిష్యతి ॥ ౨౧ ॥
స్వభావేనామృతో యస్య భావో గచ్ఛతి మర్త్యతామ్ ।
కృతకేనామృతస్తస్య కథం స్థాస్యతి నిశ్చలః ॥ ౨౨ ॥
భూతతోఽభూతతో వాపి సృజ్యమానే సమా శ్రుతిః ।
నిశ్చితం యుక్తియుక్తం చ యత్తద్భవతి నేతరత్ ॥ ౨౩ ॥
నేహ నానేతి చామ్నాయాదిన్ద్రో మాయాభిరిత్యపి ।
అజాయమానో బహుధా జాయతే మాయయా తు సః ॥ ౨౪ ॥
సమ్భూతేరపవాదాచ్చ సమ్భవః ప్రతిషిధ్యతే ।
కో న్వేనం జనయేదితి కారణం ప్రతిషిధ్యతే ॥ ౨౫ ॥
స ఎష నేతి నేతీతి వ్యాఖ్యాతం నిహ్నుతే యతః ।
సర్వమగ్రాహ్యభావేన హేతునాజం ప్రకాశతే ॥ ౨౬ ॥
సతో హి మాయయా జన్మ యుజ్యతే న తు తత్త్వతః ।
తత్త్వతో జాయతే యస్య జాతం తస్య హి జాయతే ॥ ౨౭ ॥
అసతో మాయయా జన్మ తత్త్వతో నైవ యుజ్యతే ।
వన్ధ్యాపుత్రో న తత్త్వేన మాయయా వాపి జాయతే ॥ ౨౮ ॥
యథా స్వప్నే ద్వయాభాసం స్పన్దతే మాయయా మనః ।
తథా జాగ్రద్ద్వయాభాసం స్పన్దతే మాయయా మనః ॥ ౨౯ ॥
అద్వయం చ ద్వయాభాసం మనః స్వప్నే న సంశయః ।
అద్వయం చ ద్వయాభాసం తథా జాగ్రన్న సంశయః ॥ ౩౦ ॥
మనోదృశ్యమిదం ద్వైతం యత్కిఞ్చిత్సచరాచరమ్ ।
మనసో హ్యమనీభావే ద్వైతం నైవోపలభ్యతే ॥ ౩౧ ॥
ఆత్మసత్యానుబోధేన న సఙ్కల్పయతే యదా ।
అమనస్తాం తదా యాతి గ్రాహ్యాభావే తదగ్రహమ్ ॥ ౩౨ ॥
అకల్పకమజం జ్ఞానం జ్ఞేయాభిన్నం ప్రచక్షతే ।
బ్రహ్మ జ్ఞేయమజం నిత్యమజేనాజం విబుధ్యతే ॥ ౩౩ ॥
నిగృహీతస్య మనసో నిర్వికల్పస్య ధీమతః ।
ప్రచారః స తు విజ్ఞేయః సుషుప్తేఽన్యో న తత్సమః ॥ ౩౪ ॥
లీయతే హి సుషుప్తౌ తన్నిగృహీతం న లీయతే ।
తదేవ నిర్భయం బ్రహ్మ జ్ఞానాలోకం సమన్తతః ॥ ౩౫ ॥
అజమనిద్రమస్వప్నమనామకమరూపకమ్ ।
సకృద్విభాతం సర్వజ్ఞం నోపచారః కథఞ్చన ॥ ౩౬ ॥
సర్వాభిలాపవిగతః సర్వచిన్తాసముత్థితః ।
సుప్రశాన్తః సకృజ్జ్యోతిః సమాధిరచలోఽభయః ॥ ౩౭ ॥
గ్రహో న తత్ర నోత్సర్గశ్చిన్తా యత్ర న విద్యతే ।
ఆత్మసంస్థం తదా జ్ఞానమజాతి సమతాం గతమ్ ॥ ౩౮ ॥
అస్పర్శయోగో వై నామ దుర్దర్శః సర్వయోగిణామ్ ।
యోగినో బిభ్యతి హ్యస్మాదభయే భయదర్శినః ॥ ౩౯ ॥
మనసో నిగ్రహాయత్తమభయం సర్వయోగిణామ్ ।
దుఃఖక్షయః ప్రబోధశ్చాప్యక్షయా శాన్తిరేవ చ ॥ ౪౦ ॥
ఉత్సేక ఉదధేర్యద్వత్కుశాగ్రేణైకబిన్దునా ।
మనసో నిగ్రహస్తద్వద్భవేదపరిఖేదతః ॥ ౪౧ ॥
ఉపాయేన నిగృహ్ణీయాద్విక్షిప్తం కామభోగయోః ।
సుప్రసన్నం లయే చైవ యథా కామో లయస్తథా ॥ ౪౨ ॥
దుఃఖం సర్వమనుస్మృత్య కామభోగాన్నివర్తయేత్ ।
అజం సర్వమనుస్మృత్య జాతం నైవ తు పశ్యతి ॥ ౪౩ ॥
లయే సమ్బోధయేచ్చిత్తం విక్షిప్తం శమయేత్పునః ।
సకషాయం విజానీయాత్సమప్రాప్తం న చాలయేత్ ॥ ౪౪ ॥
నాస్వాదయేత్సుఖం తత్ర నిఃసఙ్గః ప్రజ్ఞయా భవేత్ ।
నిశ్చలం నిశ్చరచ్చిత్తమేకీకుర్యాత్ప్రయత్నతః ॥ ౪౫ ॥
యదా న లీయతే చిత్తం న చ విక్షిప్యతే పునః ।
అనిఙ్గనమనాభాసం నిష్పన్నం బ్రహ్మ తత్తదా ॥ ౪౬ ॥
అజమజేన జ్ఞేయేన సర్వజ్ఞం పరిచక్షతే ॥ ౪౭ ॥
న కశ్చిజ్జాయతే జీవః సమ్భవోఽస్య న విద్యతే ।
ఎతత్తదుత్తమం సత్యం యత్ర కిఞ్చిన్న జాయతే ॥ ౪౮ ॥
ఇతి తృతీయమద్వైతప్రకరణం సమ్పూర్ణమ్ ॥
అలాతశాన్తిప్రకరణమ్
జ్ఞానేనాకాశకల్పేన ధర్మాన్యో గగనోపమాన్ ।
జ్ఞేయాభిన్నేన సమ్బుద్ధస్తం వన్దే ద్విపదాం వరమ్ ॥ ౧ ॥
అస్పర్శయోగో వై నామ సర్వసత్త్వసుఖో హితః ।
అవివాదోఽవిరుద్ధశ్చ దేశితస్తం నమామ్యహమ్ ॥ ౨ ॥
భూతస్య జాతిమిచ్ఛన్తి వాదినః కేచిదేవ హి ।
అభూతస్యాపరే ధీరా వివదన్తః పరస్పరమ్ ॥ ౩ ॥
భూతం న జాయతే కిఞ్చిదభూతం నైవ జాయతే ।
వివదన్తోఽద్వయా హ్యేవమజాతిం ఖ్యాపయన్తి తే ॥ ౪ ॥
ఖ్యాప్యమానామజాతిం తైరనుమోదామహే వయమ్ ।
వివదామో న తైః సార్ధమవివాదం నిబోధత ॥ ౫ ॥
అజాతస్యైవ ధర్మస్య జాతిమిచ్ఛన్తి వాదినః ।
అజాతో హ్యమృతో ధర్మో మర్త్యతాం కథమేష్యతి ॥ ౬ ॥
న భవత్యమృతం మర్త్యం న మర్త్యమమృతం తథా ।
ప్రకృతేరన్యథాభావో న కథఞ్చిద్భవిష్యతి ॥ ౭ ॥
స్వభావేనామృతో యస్య ధర్మో గచ్ఛతి మర్త్యతాత్ ।
కృతకేనామృతస్తస్య కథం స్థాస్యతి నిశ్చలః ॥ ౮ ॥
సాంసిద్ధికీ స్వాభావికీ సహజా అకృతా చ యా ।
ప్రకృతిః సేతి విజ్ఞేయా స్వభావం న జహాతి యా ॥ ౯ ॥
జరామరణనిర్ముక్తాః సర్వే ధర్మాః స్వభావతః ।
జరామరణమిచ్ఛన్తశ్చ్యవన్తే తన్మనీషయా ॥ ౧౦ ॥
కారణం యస్య వై కార్యం కారణం తస్య జాయతే ।
జాయమానం కథమజం భిన్నం నిత్యం కథం చ తత్ ॥ ౧౧ ॥
కారణాద్యద్యనన్యత్వమతః కార్యమజం తవ ।
జాయమానాద్ధి వై కార్యాత్కారణం తే కథం ధ్రువమ్ ॥ ౧౨ ॥
అజాద్వై జాయతే యస్య దృష్టాన్తస్తస్య నాస్తి వై ।
జాతాచ్చ జాయమానస్య న వ్యవస్థా ప్రసజ్యతే ॥ ౧౩ ॥
హేతోరాదిః ఫలం యేషామాదిర్హేతుః ఫలస్య చ ।
హేతోః ఫలస్య చానాదిః కథం తైరుపవర్ణ్యతే ॥ ౧౪ ॥
హేతోరాదిః ఫలం యేషామాదిర్హేతుః ఫలస్య చ ।
తథా జన్మ భవేత్తేషాం పుత్రాజ్జన్మ పితుర్యథా ॥ ౧౫ ॥
సమ్భవే హేతుఫలయోరేషితవ్యః క్రమస్త్వయా ।
యుగపత్సమ్భవే యస్మాదసమ్బన్ధో విషాణవత్ ॥ ౧౬ ॥
ఫలాదుత్పద్యమానః సన్న తే హేతుః ప్రసిధ్యతి ।
అప్రసిద్ధః కథం హేతుః ఫలముత్పాదయిష్యతి ॥ ౧౭ ॥
యది హేతోః ఫలాత్సిద్ధిః ఫలసిద్ధిశ్చ హేతుతః ।
కతరత్పూర్వనిష్పన్నం యస్య సిద్ధిరపేక్షయా ॥ ౧౮ ॥
అశక్తిరపరిజ్ఞానం క్రమకోపోఽథ వా పునః ।
ఎవం హి సర్వథా బుద్ధైరజాతిః పరిదీపితా ॥ ౧౯ ॥
బీజాఙ్కురాఖ్యో దృష్టాన్తః సదా సాధ్యసమో హి సః ।
న హి సాధ్యసమో హేతుః సిద్ధౌ సాధ్యస్య యుజ్యతే ॥ ౨౦ ॥
పూర్వాపరాపరిజ్ఞానమజాతేః పరిదీపకమ్ ।
జాయమానాద్ధి వై ధర్మాత్కథం పూర్వం న గృహ్యతే ॥ ౨౧ ॥
స్వతో వా పరతో వాపి న కిఞ్చిద్వస్తు జాయతే ।
సదసత్సదసద్వాపి న కిఞ్చిద్వస్తు జాయతే ॥ ౨౨ ॥
హేతుర్న జాయతేఽనాదేః ఫలం చాపి స్వభావతః ।
ఆదిర్న విద్యతే యస్య తస్య హ్యాదిర్న విద్యతే ॥ ౨౩ ॥
ప్రజ్ఞప్తేః సనిమిత్తత్వమన్యథా ద్వయనాశతః ।
సఙ్క్లేశస్యోపలబ్ధేశ్చ పరతన్త్రాస్తితా మతా ॥ ౨౪ ॥
ప్రజ్ఞప్తేః సనిమిత్తత్వమిష్యతే యుక్తిదర్శనాత్ ।
నిమిత్తస్యానిమిత్తత్వమిష్యతే భూతదర్శనాత్ ॥ ౨౫ ॥
చిత్తం న సంస్పృశత్యర్థం నార్థాభాసం తథైవ చ ।
అభూతో హి యతశ్చార్థో నార్థాభాసస్తతః పృథక్ ॥ ౨౬ ॥
నిమిత్తం న సదా చిత్తం సంస్పృశత్యధ్వసు త్రిషు ।
అనిమిత్తో విపర్యాసః కథం తస్య భవిష్యతి ॥ ౨౭ ॥
తస్మాన్న జాయతే చిత్తం చిత్తదృశ్యం న జాయతే ।
తస్య పశ్యన్తి యే జాతిం ఖే వై పశ్యన్తి తే పదమ్ ॥ ౨౮ ॥
అజాతం జాయతే యస్మాదజాతిః ప్రకృతిస్తతః ।
ప్రకృతేరన్యథాభావో న కథఞ్చిద్భవిష్యతి ॥ ౨౯ ॥
అనాదేరన్తవత్త్వం చ సంసారస్య న సేత్స్యతి ।
అనన్తతా చాదిమతో మోక్షస్య న భవిష్యతి ॥ ౩౦ ॥
ఆదావన్తే చ యన్నాస్తి వర్తమానేఽపి తత్తథా ।
వితథైః సదృశాః సన్తోఽవితథా ఇవ లక్షితాః ॥ ౩౧ ॥
సప్రయోజనతా తేషాం స్వప్నే విప్రతిపద్యతే ।
తస్మాదాద్యన్తవత్త్వేన మిథ్యైవ ఖలు తే స్మృతాః ॥ ౩౨ ॥
సర్వే ధర్మా మృషా స్వప్నే కాయస్యాన్తర్నిదర్శనాత్ ।
సంవృతేఽస్మిన్ప్రదేశే వై భూతానాం దర్శనం కుతః ॥ ౩౩ ॥
న యుక్తం దర్శనం గత్వా కాలస్యానియమాద్గతౌ ।
ప్రతిబుద్ధశ్చ వై సర్వస్తస్మిన్దేశే న విద్యతే ॥ ౩౪ ॥
మిత్రాద్యైః సహ సంమన్త్ర్య సమ్బుద్ధో న ప్రపద్యతే ।
గృహీతం చాపి యత్కిఞ్చిత్ప్రతిబుద్ధో న పశ్యతి ॥ ౩౫ ॥
స్వప్నే చావస్తుకః కాయః పృథగన్యస్య దర్శనాత్ ।
యథా కాయస్తథా సర్వం చిత్తదృశ్యమవస్తుకమ్ ॥ ౩౬ ॥
గ్రహణాజ్జాగరితవత్తద్ధేతుః స్వప్న ఇష్యతే ।
తద్ధేతుత్వాత్తు తస్యైవ సజ్జాగరితమిష్యతే ॥ ౩౭ ॥
ఉత్పాదస్యాప్రసిద్ధత్వాదజం సర్వముదాహృతమ్ ।
న చ భూతాదభూతస్య సమ్భవోఽస్తి కథఞ్చన ॥ ౩౮ ॥
అసజ్జాగరితే దృష్ట్వా స్వప్నే పశ్యతి తన్మయః ।
అసత్స్వప్నేఽపి దృష్ట్వా చ ప్రతిబుద్ధో న పశ్యతి ॥ ౩౯ ॥
నాస్త్యసద్ధేతుకమసత్సదసద్ధేతుకం తథా ।
సచ్చ సద్ధేతుకం నాస్తి సద్ధేతుకమసత్కుతః ॥ ౪౦ ॥
విపర్యాసాద్యథా జాగ్రదచిన్త్యాన్భూతవత్స్పృశేత్ ।
తథా స్వప్నే విపర్యాసాద్ధర్మాంస్తత్రైవ పశ్యతి ॥ ౪౧ ॥
ఉపలమ్భాత్సమాచారాదస్తివస్తుత్వవాదినామ్ ।
జాతిస్తు దేశితా బుద్ధైరజాతేస్త్రసతాం సదా ॥ ౪౨ ॥
అజాతేస్త్రసతాం తేషాముపలమ్భాద్వియన్తి యే ।
జాతిదోషా న సేత్స్యన్తి దోషోఽప్యల్పో భవిష్యతి ॥ ౪౩ ॥
ఉపలమ్భాత్సమాచారాన్మాయాహస్తీ యథోచ్యతే ।
ఉపలమ్భాత్సమాచారాదస్తి వస్తు తథోచ్యతే ॥ ౪౪ ॥
జాత్యాభాసం చలాభాసం వస్త్వాభాసం తథైవ చ ।
అజాచలమవస్తుత్వం విజ్ఞానం శాన్తమద్వయమ్ ॥ ౪౫ ॥
ఎవం న జాయతే చిత్తమేవం ధర్మా అజాః స్మృతాః ।
ఎవమేవ విజానన్తో న పతన్తి విపర్యయే ॥ ౪౬ ॥
ఋజువక్రాదికాభాసమలాతస్పన్దితం యథా ।
గ్రహణగ్రాహకాభాసం విజ్ఞానస్పన్దితం తథా ॥ ౪౭ ॥
అస్పన్దమానమలాతమనాభాసమజం యథా ।
అస్పన్దమానం విజ్ఞానమనాభాసమజం తథా ॥ ౪౮ ॥
అలాతే స్పన్దమానే వై నాభాసా అన్యతోభువః ।
న తతోఽన్యత్ర నిఃస్పన్దాన్నాలాతం ప్రవిశన్తి తే ॥ ౪౯ ॥
న నిర్గతా అలాతాత్తే ద్రవ్యత్వాభావయోగతః ।
విజ్ఞానేఽపి తథైవ స్యురాభాసస్యావిశేషతః ॥ ౫౦ ॥
విజ్ఞానే స్పన్దమానే వై నాభాసా అన్యతోభువః ।
న తతోఽన్యత్ర నిఃస్పన్దాన్న విజ్ఞానం విశన్తి తే ॥ ౫౧ ॥
న నిర్గతాస్తే విజ్ఞానాద్ద్రవ్యత్వాభావయోగతః ।
కార్యకారణతాభావాద్యతోఽచిన్త్యాః సదైవ తే ॥ ౫౨ ॥
ద్రవ్యం ద్రవ్యస్య హేతుః స్యాదన్యదన్యస్య చైవ హి ।
ద్రవ్యత్వమన్యభావో వా ధర్మాణాం నోపపద్యతే ॥ ౫౩ ॥
ఎవం న చిత్తజా ధర్మాశ్చిత్తం వాపి న ధర్మజమ్ ।
ఎవం హేతుఫలాజాతిం ప్రవిశన్తి మనీషిణః ॥ ౫౪ ॥
యావద్ధేతుఫలావేశస్తావద్ధేతుఫలోద్భవః ।
క్షీణే హేతుఫలావేశే నాస్తి హేతుఫలోద్భవః ॥ ౫౫ ॥
యావద్ధేతుఫలావేశః సంసారస్తావదాయతః ।
క్షీణే హేతుఫలావేశే సంసారం న ప్రపద్యతే ॥ ౫౬ ॥
సంవృత్యా జాయతే సర్వం శాశ్వతం నాస్తి తేన వై ।
సద్భావేన హ్యజం సర్వముచ్ఛేదస్తేన నాస్తి వై ॥ ౫౭ ॥
ధర్మా య ఇతి జాయన్తే జాయన్తే తే న తత్త్వతః ।
జన్మ మాయోపమం తేషాం సా చ మాయా న విద్యతే ॥ ౫౮ ॥
యథా మాయామయాద్బీజాజ్జాయతే తన్మయోఽఙ్కురః ।
నాసౌ నిత్యో న చోచ్ఛేదీ తద్వద్ధర్మేషు యోజనా ॥ ౫౯ ॥
నాజేషు సర్వధర్మేషు శాశ్వతాశాశ్వతాభిధా ।
యత్ర వర్ణా న వర్తన్తే వివేకస్తత్ర నోచ్యతే ॥ ౬౦ ॥
యథా స్వప్నే ద్వయాభాసం చిత్తం చలతి మాయయా ।
తథా జాగ్రద్ద్వయాభాసం చిత్తం చలతి మాయయా ॥ ౬౧ ॥
అద్వయం చ ద్వయాభాసం చిత్తం స్వప్నే న సంశయః ।
అద్వయం చ ద్వయాభాసం తథా జాగ్రన్న సంశయః ॥ ౬౨ ॥
స్వప్నదృక్ప్రచరన్స్వప్నే దిక్షు వై దశసు స్థితాన్ ।
అణ్డజాన్స్వేదజాన్వాపి జీవాన్పశ్యతి యాన్సదా ॥ ౬౩ ॥
స్వప్నదృక్చిత్తదృశ్యాస్తే న విద్యన్తే తతః పృథక్ ।
తథా తద్దృశ్యమేవేదం స్వప్నదృక్చిత్తమిష్యతే ॥ ౬౪ ॥
చరఞ్జాగరితే జాగ్రద్దిక్షు వై దశసు స్థితాన్ ।
అణ్డజాన్స్వేదజాన్వాపి జీవాన్పశ్యతి యాన్సదా ॥ ౬౫ ॥
జాగ్రచ్చిత్తేక్షణీయాస్తే న విద్యన్తే తతః పృథక్ ।
తథా తద్దృశ్యమేవేదం జాగ్రతశ్చిత్తమిష్యతే ॥ ౬౬ ॥
ఉభే హ్యన్యోన్యదృశ్యే తే కిం తదస్తీతి చోచ్యతే ।
లక్షణాశూన్యముభయం తన్మతే నైవ గృహ్యతే ॥ ౬౭ ॥
యథా స్వప్నమయో జీవో జాయతే మ్రియతేఽపి చ ।
తథా జీవా అమీ సర్వే భవన్తి న భవన్తి చ ॥ ౬౮ ॥
యథా మాయామయో జీవో జాయతే మ్రియతేఽపి చ ।
తథా జీవా అమీ సర్వే భవన్తి న భవన్తి చ ॥ ౬౯ ॥
యథా నిర్మితకో జీవో జాయతే మ్రియతేఽపి చ ।
తథా జీవా అమీ సర్వే భవన్తి న భవన్తి చ ॥ ౭౦ ॥
న కశ్చిజ్జాయతే జీవః సమ్భవోఽస్య న విద్యతే ।
ఎతత్తదుత్తమం సత్యం యత్ర కిఞ్చిన్న జాయతే ॥ ౭౧ ॥
చిత్తస్పన్దితమేవేదం గ్రాహ్యగ్రాహకవద్ద్వయమ్ ।
చిత్తం నిర్విషయం నిత్యమసఙ్గం తేన కీర్తితమ్ ॥ ౭౨ ॥
యోఽస్తి కల్పితసంవృత్యా పరమార్థేన నాస్త్యసౌ ।
పరతన్త్రాభిసంవృత్యా స్యాన్నాస్తి పరమార్థతః ॥ ౭౩ ॥
అజః కల్పితసంవృత్యా పరమార్థేన నాప్యజః ।
పరతన్త్రాభినిష్పత్త్యా సంవృత్యా జాయతే తు సః ॥ ౭౪ ॥
అభూతాభినివేశోఽస్తి ద్వయం తత్ర న విద్యతే ।
ద్వయాభావం స బుద్ధ్వైవ నిర్నిమిత్తో న జాయతే ॥ ౭౫ ॥
యదా న లభతే హేతూనుత్తమాధమమధ్యమాన్ ।
తదా న జాయతే చిత్తం హేత్వభావే ఫలం కుతః ॥ ౭౬ ॥
అనిమిత్తస్య చిత్తస్య యానుత్పత్తిః సమాద్వయా ।
అజాతస్యైవ సర్వస్య చిత్తదృశ్యం హి తద్యతః ॥ ౭౭ ॥
బుద్ధ్వానిమిత్తతాం సత్యాం హేతుం పృథగనాప్నువన్ ।
వీతశోకం తథా కామమభయం పదమశ్నుతే ॥ ౭౮ ॥
అభూతాభినివేశాద్ధి సదృశే తత్ప్రవర్తతే ।
వస్త్వభావం స బుద్ధ్వైవ నిఃసఙ్గం వినివర్తతే ॥ ౭౯ ॥
నివృత్తస్యాప్రవృత్తస్య నిశ్చలా హి తదా స్థితిః ।
విషయః స హి బుద్ధానాం తత్సామ్యమజమద్వయమ్ ॥ ౮౦ ॥
అజమనిద్రమస్వప్నం ప్రభాతం భవతి స్వయమ్ ।
సకృద్విభాతో హ్యేవైష ధర్మో ధాతుస్వభావతః ॥ ౮౧ ॥
సుఖమావ్రియతే నిత్యం దుఃఖం వివ్రియతే సదా ।
యస్య కస్య చ ధర్మస్య గ్రహేణ భగవానసౌ ॥ ౮౨ ॥
అస్తి నాస్త్యస్తి నాస్తీతి నాస్తి నాస్తీతి వా పునః ।
చలస్థిరోభయాభావైరావృణోత్యేవ బాలిశః ॥ ౮౩ ॥
కోట్యశ్చతస్ర ఎతాస్తు గ్రహైర్యాసాం సదావృతః ।
భగవానాభిరస్పృష్టో యేన దృష్టః స సర్వదృక్ ॥ ౮౪ ॥
ప్రాప్య సర్వజ్ఞతాం కృత్స్నాం బ్రాహ్మణ్యం పదమద్వయమ్ ।
అనాపన్నాదిమధ్యాన్తం కిమతః పరమీహతే ॥ ౮౫ ॥
విప్రాణాం వినయో హ్యేష శమః ప్రాకృత ఉచ్యతే ।
దమః ప్రకృతిదాన్తత్వాదేవం విద్వాఞ్శమం వ్రజేత్ ॥ ౮౬ ॥
సవస్తు సోపలమ్భం చ ద్వయం లౌకికమిష్యతే ।
అవస్తు సోపలమ్భం చ శుద్ధం లౌకికమిష్యతే ॥ ౮౭ ॥
అవస్త్వనుపలమ్భం చ లోకోత్తరమితి స్మృతమ్ ।
జ్ఞానం జ్ఞేయం చ విజ్ఞేయం సదా బుద్ధైః ప్రకీర్తితమ్ ॥ ౮౮ ॥
జ్ఞానే చ త్రివిధే జ్ఞేయే క్రమేణ విదితే స్వయమ్ ।
సర్వజ్ఞతా హి సర్వత్ర భవతీహ మహాధియః ॥ ౮౯ ॥
హేయజ్ఞేయాప్యపాక్యాని విజ్ఞేయాన్యగ్రయాణతః ।
తేషామన్యత్ర విజ్ఞేయాదుపలమ్భస్త్రిషు స్మృతః ॥ ౯౦ ॥
ప్రకృత్యాకాశవజ్జ్ఞేయాః సర్వే ధర్మా అనాదయః ।
విద్యతే న హి నానాత్వం తేషాం క్వచన కిఞ్చన ॥ ౯౧ ॥
ఆదిబుద్ధాః ప్రకృత్యైవ సర్వే ధర్మాః సునిశ్చితాః ।
యస్యైవం భవతి క్షాన్తిః సోఽమృతత్వాయ కల్పతే ॥ ౯౨ ॥
ఆదిశాన్తా హ్యనుత్పన్నాః ప్రకృత్యైవ సునిర్వృతాః ।
సర్వే ధర్మాః సమాభిన్నా అజం సామ్యం విశారదమ్ ॥ ౯౩ ॥
వైశారద్యం తు వై నాస్తి భేదే విచరతాం సదా ।
భేదనిమ్నాః పృథగ్వాదాస్తస్మాత్తే కృపణాః స్మృతాః ॥ ౯౪ ॥
అజే సామ్యే తు యే కేచిద్భవిష్యన్తి సునిశ్చితాః ।
తే హి లోకే మహాజ్ఞానాస్తచ్చ లోకో న గాహతే ॥ ౯౫ ॥
అజేష్వజమసఙ్క్రాన్తం ధర్మేషు జ్ఞానమిష్యతే ।
యతో న క్రమతే జ్ఞానమసఙ్గం తేన కీర్తితమ్ ॥ ౯౬ ॥
అణుమాత్రేఽపి వైధర్మ్యే జాయమానేఽవిపశ్చితః ।
అసఙ్గతా సదా నాస్తి కిముతావరణచ్యుతిః ॥ ౯౭ ॥
అలబ్ధావరణాః సర్వే ధర్మాః ప్రకృతినిర్మలాః ।
ఆదౌ బుద్ధాస్తథా ముక్తా బుధ్యన్త ఇతి నాయకాః ॥ ౯౮ ॥
క్రమతే న హి బుద్ధస్య జ్ఞానం ధర్మేషు తాయినః ।
సర్వే ధర్మాస్తథా జ్ఞానం నైతద్బుద్ధేన భాషితమ్ ॥ ౯౯ ॥
దుర్దర్శమతిగమ్భీరమజం సామ్యం విశారదమ్ ।
బుద్ధ్వా పదమనానాత్వం నమస్కుర్మో యథాబలమ్ ॥ ౧౦౦ ॥
ఇతి అలాతశాన్తిప్రకరణమ్ సమ్పూర్ణమ్ ॥