ఐతరేయోపనిషద్భాష్యమ్
ప్రథమః అధ్యాయఃప్రథమః ఖణ్డః
ఆనన్దగిరిటీకా (ఐతరేయ)
 
స ఈక్షతేమే ను లోకా లోకపాలాన్ను సృజా ఇతి । సోఽద్భ్య ఎవ పురుషం సముద్ధృత్యామూర్ఛయత్ ॥ ౩ ॥
సర్వప్రాణికర్మఫలోపాదానాధిష్ఠానభూతాంశ్చతురో లోకాన్సృష్ట్వా సః ఈశ్వరః పునరేవ ఈక్షత — ఇమే ను తు అమ్భఃప్రభృతయః మయా సృష్టా లోకాః పరిపాలయితృవర్జితా వినశ్యేయుః ; తస్మాదేషాం రక్షణార్థం లోకపాలాన్ లోకానాం పాలయితౄన్ ను సృజై సృజేఽహమ్ ఇతి । ఎవమీక్షిత్వా సః అద్భ్య ఎవ అప్ప్రధానేభ్య ఎవ పఞ్చభూతేభ్యః, యేభ్యోఽమ్భఃప్రభృతీన్సృష్టవాన్ , తేభ్య ఎవేత్యర్థః, పురుషం పురుషాకారం శిరఃపాణ్యాదిమన్తం సముద్ధృత్య అద్భ్యః సముపాదాయ, మృత్పిణ్డమివ కులాలః పృథివ్యాః, అమూర్ఛయత్ మూర్ఛితవాన్ , సమ్పిణ్డితవాన్స్వావయవసంయోజనేనేత్యర్థః ॥

సంసారశ్చ సంసరణాధికరణలోకాంస్తదుపాధిభూతం లిఙ్గశరీరం తదభిమానినో దేవాంస్తదధిష్ఠానం స్థూలశరీరం సంసారరూపాశనాయాదీస్తదభిమానినం తద్భోక్తారమన్తరేణ నోపపద్యత ఇతి తస్య సర్వస్య సృష్టిమయమావసథ ఇత్యన్తేన గ్రన్థేన క్రమేణ వక్ష్యన్సంసరణాధిష్ఠానలోకసృష్టిముక్త్వా తత్పాలయితృదేవతాసృష్ట్యుక్తివ్యాజేన సమష్టిస్థూలశరీరస్య సమష్టిలిఙ్గశరీరస్య తదభిమానినాం దేవానాం చ సృష్టిం వక్తుమారభతే –

స ఈక్షతేతి ।