ఐతరేయోపనిషద్భాష్యమ్
ప్రథమః అధ్యాయఃద్వితీయః ఖణ్డః
ఆనన్దగిరిటీకా (ఐతరేయ)
 
తాభ్యో గామానయత్తా అబ్రువన్న వై నోఽయమలమితి । తాభ్యోఽశ్వమానయత్తా అబ్రువన్న వై నోఽయమలమితి ॥ ౨ ॥
ఎవముక్త ఈశ్వరః తాభ్యః దేవతాభ్యః గాం గవాకృతివిశిష్టం పిణ్డం తాభ్య ఎవాద్భ్యః పూర్వవత్పిణ్డం సముద్ధృత్య మూర్ఛయిత్వా ఆనయత్ దర్శితవాన్ । తాః పునః గవాకృతిం దృష్ట్వా అబ్రువన్ । న వై నః అస్మదర్థమ్ అధిష్ఠాయ అన్నమత్తుమ్ అయం పిణ్డః అలం న వై । అలం పర్యాప్తః । అత్తుం న యోగ్య ఇత్యర్థః । గవి ప్రత్యాఖ్యాతే తథైవ తాభ్యః అశ్వమ్ ఆనయత్ । తా అబ్రువన్ — న వై నోఽయమలమితి, పూర్వవత్ ॥

వ్యష్టిదేహసృష్టిమాహ –

తాభ్య ఇతి ।

మూర్ఛయిత్వేతి ।

నిబిడతయా పరస్పరావయవసంయోజనేన సృష్ట్వేత్యర్థః ।

న యోగ్య ఇతి ।

గోశరీరస్యోపరిదన్తానామభావేన దూర్వాదిమూలస్యోత్ఖాతుమశక్యత్వాదిత్యర్థః ।

అశ్వమితి ।

తస్యోభయతోదన్తత్వేనోక్తదోషాభావాదిత్యర్థః ।

న వై నోఽయమలమితి ।

అశ్వస్యాపి వివేకజ్ఞానాభావాదయోగ్యత్వాదిత్యర్థః ॥౨॥