ఐతరేయోపనిషద్భాష్యమ్
ప్రథమః అధ్యాయఃద్వితీయః ఖణ్డః
ఆనన్దగిరిటీకా (ఐతరేయ)
 
అగ్నిర్వాగ్భూత్వా ముఖం ప్రావిశద్వాయుః ప్రాణో భూత్వా నాసికే ప్రావిశదాదిత్యశ్చక్షుర్భూత్వాక్షిణీ ప్రావిశద్దిశః శ్రోత్రం భూత్వా కర్ణౌ ప్రావిశన్నోషధివనస్పతయో లోమాని భూత్వా త్వచం ప్రావిశంశ్చన్ద్రమా మనో భూత్వా హృదయం ప్రావిశన్మృత్యురపానో భూత్వా నాభిం ప్రావిశదాపో రేతో భూత్వా శిశ్నం ప్రావిశన్ ॥ ౪ ॥
తథాస్త్విత్యనుజ్ఞాం ప్రతిలభ్యేశ్వరస్య నగర్యామివ బలాధికృతాదయః అగ్నిః వాగభిమానీ వాగేవ భూత్వా స్వయోనిం ముఖం ప్రావిశత్ తథోక్తార్థమన్యత్ । వాయుర్నాసికే, ఆదిత్యోఽక్షిణీ, దిశః కర్ణౌ, ఓషధివనస్పతయస్త్వచమ్ , చన్ద్రమా హృదయమ్ , మృత్యుర్నాభిమ్ , ఆపః శిశ్నమ్ , ప్రావిశన్ ॥

యద్యపి వాగభిమాన్యగ్నిర్న తు వాగేవ తథాఽపి తస్య వాచం వినా ప్రత్యక్షమనుపలబ్ధేస్తస్యా అపి దేవతాం వినా స్వవిషయగ్రహణసామర్థ్యాభావాత్తయోరేకలోలీభావేనాభేదోక్తిరిత్యాహ –

వాగేవేతి ।

యద్యపి దేవతానామేవేశ్వరేణ ప్రవేశశ్చోదితస్తథాఽపి కరణైర్వినా తాసాం సాక్షాదదనాదిభోగాసమ్భవాత్తేషామపి ప్రవేశోఽర్థాచ్చోదిత ఎవేతి తేషామపి స ఉక్తః ॥౪॥