ఐతరేయోపనిషద్భాష్యమ్
ప్రథమః అధ్యాయఃతృతీయః ఖణ్డః
ఆనన్దగిరిటీకా (ఐతరేయ)
 
స ఈక్షతేమే ను లోకాశ్చ లోకపాలాశ్చాన్నమేభ్యః సృజా ఇతి ॥ ౧ ॥
సః ఎవమీశ్వరః ఈక్షత । కథమ్ ? ఇమే ను లోకాశ్చ లోకపాలాశ్చ మయా సృష్టాః, అశనాయాపిపాసాభ్యాం చ సంయోజితాః । అతో నైషాం స్థితిరన్నమన్తరేణ । తస్మాత్ అన్నమ్ ఎభ్యః లోకపాలేభ్యః సృజై సృజే ఇతి । ఎవం హి లోకే ఈశ్వరాణామనుగ్రహే నిగ్రహే చ స్వాతన్త్ర్యం దృష్టం స్వేషు । తద్వన్మహేశ్వరస్యాపి సర్వేశ్వరత్వాత్సర్వాన్ప్రతి నిగ్రహే అనుగ్రహే చ స్వాతన్త్ర్యమేవ ॥

ఎవం భోగసాధనసృష్టిముక్త్వా భోగ్యసృష్టిం వక్తుమారభతే –

స ఎవమితి ।

నుశబ్దోక్తం వితర్కం స్పష్టీకరోతి –

లోకా ఇత్యాదినా ।

పూర్వవల్లోకపాలప్రార్థనాం వినా స్వయమేవాన్నం స్రష్టుం వితర్కితవానిత్యుక్తేః ప్రయోజనమీశ్వరత్వజ్ఞాపనమిత్యాహ –

ఎవం హీతి ।

అప ఇతి । పఞ్చ భూతానీత్యర్థః ॥౧॥