ఐతరేయోపనిషద్భాష్యమ్
ప్రథమః అధ్యాయఃతృతీయః ఖణ్డః
ఆనన్దగిరిటీకా (ఐతరేయ)
 
సోఽపోఽభ్యతపత్తాభ్యోఽభితప్తాభ్యో మూర్తిరజాయత । యా వై సా మూర్తిరజాయతాన్నం వై తత్ ॥ ౨ ॥
సః ఈశ్వరః అన్నం సిసృక్షుః తా ఎవ పూర్వోక్తా అపః ఉద్దిశ్య అభ్యతపత్ । తాభ్యః అభితప్తాభ్యః ఉపాదానభూతాభ్యః మూర్తిః ఘనరూపం ధారణసమర్థం చరాచరలక్షణమ్ అజాయత ఉత్పన్నమ్ । అన్నం వై తత్ మూర్తిరూపం యా వై సా మూర్తిరజాయత ॥

అభ్యతపదితి ।

ఎతేభ్యో భూతేభ్యో మనుష్యాదీనామన్నభూతా వ్రీహ్యాదయో జాయన్తాం మార్జారాదీనామన్నభూతాని మూషకాదీని జాయన్తామితి పర్యాలోచనం సఙ్కల్పం కృతవానిత్యర్థః ।

మూర్తిశబ్దేన కరచరణాదిమతోఽభిధానే వ్రీహ్యాదేరగ్రహణం స్యాదత ఆహ –

ఘనరూపమితి ।

కఠినమిత్యర్థః ।

నన్వమూర్తానామపి వాయుచన్ద్రకిరణాదీనాం సర్పాదీన్ప్రత్యన్నత్వమస్తీతి తత్సఙ్గ్రహార్థమాహ –

ధారణసమర్థం చేతి ।

శరీరధారణసమర్థమిత్యర్థః ।

చరేతి ।

చరం మూషకాద్యచరం వ్రీహ్యాదీత్యర్థః । యా వై సా మూర్తిరజాయతాన్నం వై తదితి పూర్వేణాన్వయః ।

తచ్ఛబ్దార్థమాహ –

మూర్తిరూపమితి ॥౨॥