ப்³ரஹ்மஸூத்ரபா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:த்³விதீய: பாத³:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
பா⁴மதீவ்யாக்²யா
 
ஶப்³தா³தி³ப்⁴யோ(அ)ந்த:ப்ரதிஷ்டா²நாச்ச நேதி சேந்ந ததா²த்³ருஷ்ட்யுபதே³ஶாத³ஸம்ப⁴வாத்புருஷமபி சைநமதீ⁴யதே ॥ 26॥
அத்ரோச்யதே — ந ததா²த்³ருஷ்ட்யுபதே³ஶாதி³தி । ந ஶப்³தா³தி³ப்⁴ய: காரணேப்⁴ய: பரமேஶ்வரஸ்ய ப்ரத்யாக்²யாநம் யுக்தம் । குத: ? ததா² ஜாட²ராபரித்யாகே³ந, த்³ருஷ்ட்யுபதே³ஶாத் । பரமேஶ்வரத்³ருஷ்டிர்ஹி ஜாட²ரே வைஶ்வாநரே இஹோபதி³ஶ்யதே — ‘மநோ ப்³ரஹ்மேத்யுபாஸீத’ (சா². உ. 3 । 18 । 1) இத்யாதி³வத் । அத²வா ஜாட²ரவைஶ்வாநரோபாதி⁴: பரமேஶ்வர இஹ த்³ரஷ்டவ்யத்வேநோபதி³ஶ்யதே — ‘மநோமய: ப்ராணஶரீரோ பா⁴ரூப:’ (சா². உ. 3 । 14 । 2) இத்யாதி³வத் । யதி³ சேஹ பரமேஶ்வரோ ந விவக்ஷ்யேத, கேவல ஏவ ஜாட²ரோ(அ)க்³நிர்விவக்ஷ்யேத, தத: ‘மூர்தை⁴வ ஸுதேஜா:’ இத்யாதே³ர்விஶேஷஸ்யாஸம்ப⁴வ ஏவ ஸ்யாத் । யதா² து தே³வதாபூ⁴தாக்³நிவ்யபாஶ்ரயேணாப்யயம் விஶேஷ உபபாத³யிதும் ந ஶக்யதே, ததோ²த்தரஸூத்ரே வக்ஷ்யாம: । யதி³ ச கேவல ஏவ ஜாட²ரோ விவக்ஷ்யேத, புருஷே(அ)ந்த:ப்ரதிஷ்டி²தத்வம் கேவலம் தஸ்ய ஸ்யாத் । ந து புருஷத்வம் । புருஷமபி சைநமதீ⁴யதே வாஜஸநேயிந: — ‘ஸ ஏஷோ(அ)க்³நிர்வைஶ்வாநரோ யத்புருஷ: ஸ யோ ஹைதமேவமக்³நிம் வைஶ்வாநரம் புருஷம் புருஷே(அ)ந்த: ப்ரதிஷ்டி²தம் வேத³’ (ஶ. ப்³ரா. 10 । 6 । 1 । 11) இதி । பரமேஶ்வரஸ்ய து ஸர்வாத்மத்வாத்புருஷத்வம் புருஷே(அ)ந்த:ப்ரதிஷ்டி²தத்வம் சோப⁴யமுபபத்³யதே । யே து ‘புருஷவித⁴மபி சைநமதீ⁴யதே’ இதி ஸூத்ராவயவம் பட²ந்தி, தேஷாமேஷோ(அ)ர்த²: — கேவலஜாட²ரபரிக்³ரஹே புருஷே(அ)ந்த:ப்ரதிஷ்டி²தத்வம் கேவலம் ஸ்யாத் । ந து புருஷவித⁴த்வம் । புருஷவித⁴மபி சைநமதீ⁴யதே வாஜஸநேயிந: — ‘புருஷவித⁴ம் புருஷே(அ)ந்த: ப்ரதிஷ்டி²தம் வேத³’ இதி । புருஷவித⁴த்வம் ச ப்ரகரணாத் யத³தி⁴தை³வதம் த்³யுமூர்த⁴த்வாதி³ ப்ருதி²வீப்ரதிஷ்டி²தத்வாந்தம் , யச்சாத்⁴யாத்மம் ப்ரஸித்³த⁴ம் மூர்த⁴த்வாதி³ சுபு³கப்ரதிஷ்டி²தத்வாந்தம் , தத்பரிக்³ருஹ்யதே ॥ 26 ॥

அத்ரோத்தரம் -

ந ।

குத:,

ததா² த்³ருஷ்ட்யுபதே³ஶாத் ।

அத்³தா⁴ சரமமநந்யதா²ஸித்³த⁴ம் ப்ரத²மாவக³தமந்யத²யதி । ந த்வத்ர சரமஸ்யாநந்யதா²ஸித்³தி⁴:, ப்ரதீகோபதே³ஶேந வா மநோ ப்³ரஹ்மேதிவத் , தது³பாத்⁴யுபதே³ஶேந வா மநோமய: ப்ராணஶரீரோ பா⁴ரூப இதிவது³பபத்தே: । வ்யுத்பத்த்யா வா வைஶ்வாநராக்³நிஶப்³த³யோர்ப்³ரஹ்மவசநத்வாந்நாந்யதா²ஸித்³தி⁴: । ததா²ச ப்³ரஹ்மாஶ்ரயஸ்ய ப்ரத்யயஸ்யாஶ்ரயாந்தரே ஜாட²ரவைஶ்வாநராஹ்வயே க்ஷேபேண வா ஜாட²ரவைஶ்வாநரோபாதி⁴நி வா ப்³ரஹ்மண்யுபாஸ்யே வைஶ்வாநரத⁴ர்மாணாம் ப்³ரஹ்மத⁴ர்மாணாம் ச ஸமாவேஶ உபபத்³யதே ।

அஸம்ப⁴வாதி³தி ஸூத்ராவயவம் வ்யாசஷ்டே -

யதி³ சேஹ பரமேஶ்வரோ ந விவக்ஷ்யேதேதி ।

புருஷமபி சைநமதீ⁴யத இதி ஸூத்ராவயவம் வ்யாசஷ்டே -

யதி³ ச கேவல ஏவேதி ।

ந ப்³ரஹ்மோபாதி⁴தயா நாபி ப்ரதீகதயேத்யர்த²: । ந கேவலமந்த:ப்ரதிஷ்டி²தம் புருஷமபீத்யபேரர்த²: । அத ஏவ யத்புருஷ இதி புருஷமநூத்³ய ந வைஶ்வாநரோ விதீ⁴யதே । ததா²ஸதி புருஷே வைஶ்வாநரத்³ருஷ்டிருபதி³ஶ்யேத । ஏவம் ச பரமேஶ்வரத்³ருஷ்டிர்ஹி ஜாட²ரே வைஶ்வாநர இஹோபதி³ஶ்யத இதி பா⁴ஷ்யம் விருத்⁴யேத । ஶ்ருதிவிரோத⁴ஶ்ச । “ஸ யோ ஹைதமேவமக்³நிம் வைஶ்வாநரம் புருஷம் புருஷவித⁴ம் புருஷே(அ)ந்த:ப்ரதிஷ்டி²தம் வேத³” இதி வைஶ்வாநரஸ்ய ஹி புருஷத்வவேத³நமத்ராநூத்³யதே, நது புருஷஸ்ய வைஶ்வாநரத்வவேத³நம் । தஸ்மாத் “ஸ ஏஷோ(அ)க்³நிர்வைஶ்வாநரோ யத்” (ஶ. ப்³ரா. 10 । 6 । 1 । 11) இதி யத³: பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴:, புருஷ இதி து தத்ர புருஷத்³ருஷ்டேருபதே³ஶ இதி யுக்தம் ॥ 24 ॥ ॥ 25 ॥ ॥ 26 ॥