ப்³ரஹ்மஸூத்ரபா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:த்ருதீய: பாத³:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
பா⁴மதீவ்யாக்²யா
 
ஸ்தி²த்யத³நாப்⁴யாம் ச ॥ 7 ॥
த்³யுப்⁴வாத்³யாயதநம் ச ப்ரக்ருத்ய, ‘த்³வா ஸுபர்ணா ஸயுஜா ஸகா²யா’ (மு. உ. 3 । 1 । 1) இத்யத்ர ஸ்தி²த்யத³நே நிர்தி³ஶ்யேதே । ‘தயோரந்ய: பிப்பலம் ஸ்வாத்³வத்தி’ இதி கர்மப²லாஶநம் । ‘அநஶ்நந்நந்யோ(அ)பி⁴சாகஶீதி’ இத்யௌதா³ஸீந்யேநாவஸ்தா²நம் । தாப்⁴யாம் ச ஸ்தி²த்யத³நாப்⁴யாமீஶ்வரக்ஷேத்ரஜ்ஞௌ தத்ர க்³ருஹ்யேதே । யதி³ ச ஈஶ்வரோ த்³யுப்⁴வாத்³யாயதநத்வேந விவக்ஷித:, ததஸ்தஸ்ய ப்ரக்ருதஸ்யேஶ்வரஸ்ய க்ஷேத்ரஜ்ஞாத்ப்ருத²க்³வசநமவகல்பதே । அந்யதா² ஹ்யப்ரக்ருதவசநமாகஸ்மிகமஸம்ப³த்³த⁴ம் ஸ்யாத் । நநு தவாபி க்ஷேத்ரஜ்ஞஸ்யேஶ்வராத்ப்ருத²க்³வசநமாகஸ்மிகமேவ ப்ரஸஜ்யேத । ந, தஸ்யாவிவக்ஷிதத்வாத் । க்ஷேத்ரஜ்ஞோ ஹி கர்த்ருத்வேந போ⁴க்த்ருத்வேந ச ப்ரதிஶரீரம் பு³த்³த்⁴யாத்³யுபாதி⁴ஸம்ப³த்³த⁴:, லோகத ஏவ ப்ரஸித்³த⁴:, நாஸௌ ஶ்ருத்யா தாத்பர்யேண விவக்ஷ்யதே । ஈஶ்வரஸ்து லோகதோ(அ)ப்ரஸித்³த⁴த்வாச்ச்²ருத்யா தாத்பர்யேண விவக்ஷ்யத இதி ந தஸ்யாகஸ்மிகம் வசநம் யுக்தம் । ‘கு³ஹாம் ப்ரவிஷ்டாவாத்மாநௌ ஹி’ இத்யத்ராப்யேதத்³த³ர்ஶிதம் — ‘த்³வா ஸுபர்ணா’ இத்யஸ்யாம்ருசி ஈஶ்வரக்ஷேத்ரஜ்ஞாவுச்யேதே இதி । யதா³பி பைங்க்³யுபநிஷத்க்ருதேந வ்யாக்²யாநேநாஸ்யாம்ருசி ஸத்த்வக்ஷேத்ரஜ்ஞாவுச்யேதே, ததா³பி ந விரோத⁴: கஶ்சித் । கத²ம் ? ப்ராணப்⁴ருத்³தீ⁴ஹ க⁴டாதி³ச்சி²த்³ரவத் ஸத்த்வாத்³யுபாத்⁴யபி⁴மாநித்வேந ப்ரதிஶரீரம் க்³ருஹ்யமாணோ த்³யுப்⁴வாத்³யாயதநம் ந ப⁴வதீதி நிஷித்⁴யதே । யஸ்து ஸர்வஶரீரேஷூபாதி⁴பி⁴ர்விநோபலக்ஷ்யதே, பர ஏவ ஸ ப⁴வதி । யதா² க⁴டாதி³ச்சி²த்³ராணி க⁴டாதி³பி⁴ருபாதி⁴பி⁴ர்விநோபலக்ஷ்யமாணாநி மஹாகாஶ ஏவ ப⁴வந்தி, தத்³வத் ப்ராணப்⁴ருத: பரஸ்மாத³ந்யத்வாநுபபத்தே: ப்ரதிஷேதோ⁴ நோபபத்³யதே । தஸ்மாத்ஸத்த்வாத்³யுபாத்⁴யபி⁴மாநிந ஏவ த்³யுப்⁴வாத்³யாயதநத்வப்ரதிஷேத⁴: । தஸ்மாத்பரமேவ ப்³ரஹ்ம த்³யுப்⁴வாத்³யாயதநம் । ததே³தத் ‘அத்³ருஶ்யத்வாதி³கு³ணகோ த⁴ர்மோக்தே:’ இத்யநேநைவ ஸித்³த⁴ம் । தஸ்யைவ ஹி பூ⁴தயோநிவாக்யஸ்ய மத்⁴யே இத³ம் படி²தம் — ‘யஸ்மிந்த்³யௌ: ப்ருதி²வீ சாந்தரிக்ஷம்’ இதி । ப்ரபஞ்சார்த²ம் து புநருபந்யஸ்தம் ॥ 7 ॥

ஸ்தி²த்யத³நாப்⁴யாம் ச ।

யதி³ ஜீவோ ஹிரண்யக³ர்போ⁴ வா த்³யுப்⁴வாத்³யாயதநம் ப⁴வேத் , ததஸ்தத்ப்ரக்ருத்யா “அநஶ்நந்நந்யோ(அ)அபி⁴சாகஶீதி”(மு. உ. 3 । 1 । 1) இதி பரமாத்மாபி⁴தா⁴நமாகஸ்மிகம் ப்ரஸஜ்யேத । நச ஹிரண்யக³ர்ப⁴ உதா³ஸீந:, தஸ்யாபி போ⁴க்த்ருத்வாத் । நச ஜீவாத்மைவ த்³யுப்⁴வாத்³யாயதநம், ததா² ஸதி ஸ ஏவாத்ர கத்²யதே, தத்கத²நாய ச ப்³ரஹ்மாபி கத்²யதே, அந்யதா² ஸித்³தா⁴ந்தே(அ)பி ஜீவாத்மகத²நமாகஸ்மிகம் ஸ்யாதி³தி வாச்யம் ।

யதோ(அ)நதி⁴க³தார்தா²வபோ³த⁴நஸ்வரஸேநாம்நாயேந ப்ராணப்⁴ருந்மாத்ரப்ரஸித்³த⁴ஜீவாத்மாதி⁴க³மாயாத்யந்தாநவக³தமலௌகிகம் ப்³ரஹ்மாவபோ³த்⁴யத இதி ஸுபா⁴ஷிதம் -

யதா³பி பைங்க்³யுபநிஷத்க்ருதேந வ்யாக்²யாநேநேதி ।

தத்ர ஹி “அநஶ்நந்நந்யோ(அ)அபி⁴சாகஶீதி”(மு. உ. 3 । 1 । 1) இதி ஜீவ உபாதி⁴ரஹிதேந ரூபேண ப்³ரஹ்மஸ்வபா⁴வ உதா³ஸீநோ(அ)போ⁴க்தா த³ர்ஶித: । தத³ர்த²மேவாசேதநஸ்ய பு³த்³தி⁴ஸத்த்வஸ்யாபாரமார்தி²கம் போ⁴க்த்ருத்வமுக்தம் । ததா² சேத்த²ம்பூ⁴தம் ஜீவம் கத²யதாநேந மந்த்ரவர்ணேந த்³யுப்⁴வாத்³யாயதநம் ப்³ரஹ்மைவ கதி²தம் ப⁴வதி, உபாத்⁴யவச்சி²ந்நஶ்ச ஜீவ: ப்ரதிஷித்³தோ⁴ ப⁴வதீதி । ந பைங்கி³ப்³ராஹ்மணவிரோத⁴ இத்யர்த²: ।

ப்ரபஞ்சார்த²மிதி ।

தந்மத்⁴யே ந படி²தமிதி க்ருத்வாசிந்தயேத³மதி⁴கரணம் ப்ரவ்ருத்தமித்யர்த²: ॥ 7 ॥