பூர்வபக்ஷயதி -
தத்ர ய ஏவேதி ।
ஸாங்க்²யப்ரவாத³ரூடி⁴மாஹ -
தத்ராவ்யக்தமிதி ।
ஸாங்க்²யஸ்ம்ருதிப்ரஸித்³தே⁴ர்ந கேவலம் ரூடி⁴:, அவயவப்ரஸித்³த்⁴யாப்யயமேவார்தோ²(அ)வக³ம்யத இத்யாஹ -
ந வ்யக்தமிதி ।
ஶாந்தகோ⁴ரமூட⁴ஶப்³தா³தி³ஹீநத்வாச்சேதி । ஶ்ருதிருக்தா । ஸ்ம்ருதிஶ்ச ஸாங்கீ²யா । ந்யாயஶ்ச - “பே⁴தா³நாம் பரிமாணாத்ஸமந்வயாச்ச²க்தித: ப்ரவ்ருத்தேஶ்ச । காரணகார்யவிபா⁴கா³த³விபா⁴கா³த்³வைஶ்வரூப்யஸ்ய ॥ காரணமஸ்த்யவ்யக்தம்” இதி । நச “மஹத: பரமவ்யக்தம்”(க. உ. 1 । 3 । 11) இதி ப்ரகரணபரிஶேஷாப்⁴யாமவ்யக்தபத³ம் ஶரீரகோ³சரம் । ஶரீரஸ்ய ஶாந்தகோ⁴ரமூட⁴ரூபஶப்³தா³த்³யாத்மகத்வேநாவ்யக்தத்வாநுபபத்தே: ।
தஸ்மாத்ப்ரதா⁴நமேவாவ்யக்தமுச்யத இதி ப்ராப்தே, உச்யதே -
நைததே³வம் । ந ஹ்யேதத்காட²கம் வாக்யமிதி ।
லௌகிகீ ஹி ப்ரஸித்³தீ⁴ ரூடி⁴ர்வேதா³ர்த²நிர்ணயே நிமித்தம், தது³பாயத்வாத் । யதா²ஹு: - “ய ஏவ லௌகிகா: ஶப்³தா³ஸ்த ஏவ வைதி³காஸ்த ஏவ சைஷாமர்தா²:” இதி । நது பரீக்ஷகாணாம் பாரிபா⁴ஷிகீ, பௌருஷேயீ ஹி ஸா ந வேதா³ர்த²நிர்ணயநிப³ந்த⁴நஸித்³தௌ⁴(யநிமித்தம் போ ? )ஷதா⁴தி³ப்ரஸித்³தி⁴வத் । தஸ்மாத்³ரூடி⁴தஸ்தாவந்ந ப்ரதா⁴நம் ப்ரதீயதே । யோக³ஸ்த்வந்யத்ராபி துல்ய: । ததே³வமவ்யக்தஶ்ருதாவந்யதா²ஸித்³தா⁴யாம் ப்ரகரணபரிஶேஷாப்⁴யாம் ஶரீரகோ³சரோ(அ)யமவ்யக்தஶப்³த³: । யதா² சாஸ்ய தத்³கோ³சரத்வமுபபத்³யதே ததா²க்³ரே த³ர்ஶயிஷ்யதி । தேஷு ஶரீராதி³ஷு மத்⁴யே விஷயாம்ஸ்தத்³கோ³சராந் வித்³தி⁴ । யதா²ஶ்வோ(அ)த்⁴வாநமாலம்ப்³ய சலத்யேவமிந்த்³ரியஹயா: ஸ்வகோ³சரமாலம்ப்³யேதி । ஆத்மா போ⁴க்தேத்யாஹுர்மநீஷிண: । கத²ம் , இந்த்³ரியமநோயுக்தம் யோகோ³ யதா² ப⁴வதி । இந்த்³ரியார்த²மந: ஸம்நிகர்ஷேண ஹ்யாத்மா க³ந்தா⁴தீ³நாம் போ⁴க்தா ।
ப்ரதா⁴நஸ்யாகாங்க்ஷாவதோ வசநம் ப்ரகரணமிதி க³ந்தவ்யம் விஷ்ணோ: பரமம் பத³ம் ப்ரதா⁴நமிதி ததா³காங்க்ஷாமவதாரயதி -
தைஶ்சேந்த்³ரியாதி³பி⁴ரஸம்யதைரிதி ।
அஸம்யமாபி⁴தா⁴நம் வ்யதிரேகமுகே²ந ஸம்யமவதா³தீகரணம் । பரஶப்³த³: ஶ்ரேஷ்ட²வசந: ।
நந்வாந்தரத்வேந யதி³ ஶ்ரேஷ்ட²த்வம் ததே³ந்த்³ரியாணாமேவ பா³ஹ்யேப்⁴யோ க³ந்தா⁴தி⁴ப்⁴ய: ஶ்ரேஷ்ட²த்வம் ஸ்யாதி³த்யத ஆஹ -
அர்தா² யே ஶப்³தா³த³ய இதி ।
நாந்தரத்வேந ஶ்ரேஷ்ட²த்வமபி து ப்ரதா⁴நதயா, தச்ச விவக்ஷாதீ⁴நம், க்³ரஹேப்⁴யஶ்சேந்த்³ரியேப்⁴யோ(அ)திக்³ரஹதயார்தா²நாம் ப்ராதா⁴ந்யம் ஶ்ருத்யா விவக்ஷிதமிதீந்த்³ரியேப்⁴யோ(அ)ர்தா²நாம் ப்ராதா⁴ந்யாத்பரத்வம் ப⁴வதி । க்⁴ராணஜிஹ்வாவாக்சக்ஷு:ஶ்ரோத்ரமநோஹஸ்தத்வசோ ஹி இந்த்³ரியாணி ஶ்ருத்யாஷ்டௌ க்³ரஹா உக்தா: । க்³ருஹ்ணந்தி வஶீகுர்வந்தி க²ல்வேதாநி புருஷபஶுமிதி । ந சைதநி ஸ்வரூபவதோ வஶீகர்துமீஶதே, யாவத³ஸ்மை புருஷபஶவே க³ந்த⁴ரஸநாமரூபஶப்³த³காமகர்மஸ்பர்ஶாந்நோபஹரந்தி । அத ஏவ க³ந்தா⁴த³யோ(அ)ஷ்டாவதிக்³ரஹா:, தது³பஹாரேண க்³ரஹாணாம் க்³ரஹத்வோபபத்தே: ।
ததி³த³முக்தம் -
இந்த்³ரியாணாம் க்³ரஹணம் விஷயாணாமதிக்³ரஹத்வமிதி ஶ்ருதிப்ரஸித்³தே⁴ரிதி ।
க்³ரஹத்வேநேந்த்³ரியை: ஸாம்யே(அ)பி மநஸ: ஸ்வக³தேந விஶேஷேணார்தே²ப்⁴ய: பரத்வமாஹ -
விஷயேப்⁴யஶ்ச மநஸ: பரத்வமிதி ।
கஸ்மாத்புமாந் ரதி²த்வேநோபக்ஷிப்தோ க்³ருஹ்யத இத்யத ஆஹ -
ஆத்மஶப்³தா³தி³தி ।
தத்ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநாதி³த்யர்த²: ।
ஶ்ரேஷ்ட²த்வே ஹேதுமாஹ -
போ⁴க்துஶ்சேதி ।
தத³நேந ஜீவாத்மா ஸ்வாமிதயா மஹாநுக்த: । அத²வா ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிப்⁴யாம் ஹைரண்யக³ர்பீ⁴ பு³த்³தி⁴ராத்மஶப்³தே³நோச்யத இத்யாஹ -
அத²வேதி ।
பூரிதி ।
போ⁴க்³யஜாதஸ்ய பு³த்³தி⁴ரதி⁴கரணமிதி பு³த்³தி⁴: பூ: । ததே³வம் ஸர்வாஸாம் பு³த்³தீ⁴நாம் ப்ரத²மஜஹிரண்யக³ர்ப⁴பு³த்³த்⁴யேகநீட³தயா ஹிரண்யக³ர்ப⁴பு³த்³தே⁴ர்மஹத்த்வம் சாபநாதா³(சோபாதா³நா ?)த்மத்வம் ச । அத ஏவ பு³த்³தி⁴மாத்ராத்ப்ருத²க்கரணமுபபந்நம் ।
நந்வேதஸ்மிந்பக்ஷே ஹிரண்யக³ர்ப⁴பு³த்³தே⁴ராத்மத்வாந்ந ரதி²ந ஆத்மநோ போ⁴க்துரத்ரோபாதா³நமிதி ந ரத²மாத்ரம் பரிஶிஷ்யதே(அ)பி து ரத²வாநபீத்யத ஆஹ -
ஏதஸ்மிம்ஸ்து பக்ஷ இதி ।
யதா² ஹி ஸமாரோபிதம் ப்ரதிபி³ம்ப³ம் பி³ம்பா³ந்ந வஸ்துதோ பி⁴த்³யதே ததா² ந பரமாத்மநோ விஜ்ஞாநாத்மா வஸ்துதோ பி⁴த்³யத இதி பரமாத்மைவ ரத²வாநிஹோபாத்தஸ்தேந ரத²மாத்ரம் பரிஶிஷ்டமிதி ।
அத² ரதா²தி³ரூபககல்பநாயா: ஶரீராதி³ஷு கிம் ப்ரயோஜநமித்யத ஆஹ -
ஶரீரேந்த்³ரியமநோபு³த்³தி⁴விஷயவேத³நாஸம்யுக்தஸ்ய ஹீதி ।
வேத³நா ஸுகா²த்³யநுப⁴வ: । ப்ரத்யர்த²மஞ்சதீதி ப்ரத்யகா³த்மேஹ ஜீவோ(அ)பி⁴மதஸ்தஸ்ய ப்³ரஹ்மாவக³தி: ।
ந ச ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மத்வம் மாநாந்தரஸித்³த⁴ம், யேநாத்ர நாக³மோ(அ)பேக்ஷ்யேதேத்யாஹ -
ததா² சேதி ।
வாகி³தி சா²ந்த³ஸோ த்³விதீயாலோப: । ஶேஷமதிரோஹிதார்த²ம் ॥ 1 ॥