ப்³ரஹ்மஸூத்ரபா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:சதுர்த²: பாத³:
பா⁴மதீவ்யாக்²யா
 
தத³தீ⁴நத்வாத³ர்த²வத் ॥ 3 ॥
அந்யே து வர்ணயந்தித்³விவித⁴ம் ஹி ஶரீரம் ஸ்தூ²லம் ஸூக்ஷ்மம் ; ஸ்தூ²லம் , யதி³த³முபலப்⁴யதே; ஸூக்ஷ்மம் , யது³த்தரத்ர வக்ஷ்யதேதத³ந்தரப்ரதிபத்தௌ ரம்ஹதி ஸம்பரிஷ்வக்த: ப்ரஶ்நநிரூபணாப்⁴யாம்’ (ப்³ர. ஸூ. 3 । 1 । 1) இதிதச்சோப⁴யமபி ஶரீரமவிஶேஷாத்பூர்வத்ர ரத²த்வேந ஸங்கீர்திதம்; இஹ து ஸூக்ஷ்மமவ்யக்தஶப்³தே³ந பரிக்³ருஹ்யதே, ஸூக்ஷ்மஸ்யாவ்யக்தஶப்³தா³ர்ஹத்வாத்; தத³தீ⁴நத்வாச்ச ப³ந்த⁴மோக்ஷவ்யவஹாரஸ்ய ஜீவாத்தஸ்ய பரத்வம்தா²ர்தா²தீ⁴நத்வாதி³ந்த்³ரியவ்யாபாரஸ்யேந்த்³ரியேப்⁴ய: பரத்வமர்தா²நாமிதிதைஸ்த்வேதத்³வக்தவ்யம்அவிஶேஷேண ஶரீரத்³வயஸ்ய பூர்வத்ர ரத²த்வேந ஸங்கீர்திதத்வாத் , ஸமாநயோ: ப்ரக்ருதத்வபரிஶிஷ்டத்வயோ:, கத²ம் ஸூக்ஷ்மமேவ ஶரீரமிஹ க்³ருஹ்யதே, புந: ஸ்தூ²லமபீதிஆம்நாதஸ்யார்த²ம் ப்ரதிபத்தும் ப்ரப⁴வாம:, நாம்நாதம் பர்யநுயோக்தும் , ஆம்நாதம் சாவ்யக்தபத³ம் ஸூக்ஷ்மமேவ ப்ரதிபாத³யிதும் ஶக்நோதி, நேதரத் , வ்யக்தத்வாத்தஸ்யேதி சேத் , ஏகவாக்யதாதீ⁴நத்வாத³ர்த²ப்ரதிபத்தே: ஹீமே பூர்வோத்தரே ஆம்நாதே ஏகவாக்யதாமநாபத்³ய கஞ்சித³ர்த²ம் ப்ரதிபாத³யத:; ப்ரக்ருதஹாநாப்ரக்ருதப்ரக்ரியாப்ரஸங்கா³த் சாகாங்க்ஷாமந்தரேணைகவாக்யதாப்ரதிபத்திரஸ்தித்ராவிஶிஷ்டாயாம் ஶரீரத்³வயஸ்ய க்³ராஹ்யத்வாகாங்க்ஷாயாம் யதா²காங்க்ஷம் ஸம்ப³ந்தே⁴(அ)நப்⁴யுபக³ம்யமாநே ஏகவாக்யதைவ பா³தி⁴தா ப⁴வதி, குத ஆம்நாதஸ்யார்த²ஸ்ய ப்ரதிபத்தி: ? சைவம் மந்தவ்யம்து³:ஶோத⁴த்வாத்ஸூக்ஷ்மஸ்யைவ ஶரீரஸ்யேஹ க்³ரஹணம் , ஸ்தூ²லஸ்ய து த்³ருஷ்டபீ³ப⁴த்ஸதயா ஸுஶோத⁴த்வாத³க்³ரஹணமிதியதோ நைவேஹ ஶோத⁴நம் கஸ்யசித்³விவக்ஷ்யதே ஹ்யத்ர ஶோத⁴நவிதா⁴யி கிஞ்சிதா³க்²யாதமஸ்திஅநந்தரநிர்தி³ஷ்டத்வாத்து கிம் தத்³விஷ்ணோ: பரமம் பத³மிதீத³மிஹ விவக்ஷ்யதேததா²ஹீத³மஸ்மாத்பரமித³மஸ்மாத்பரமித்யுக்த்வா, ‘புருஷாந்ந பரம் கிஞ்சித்இத்யாஹஸர்வதா²பி த்வாநுமாநிகநிராகரணோபபத்தே:, ததா² நாமாஸ்து; ந: கிஞ்சிச்சி²த்³யதே ॥ 3 ॥

ஆசார்யதே³ஶீயமதமாஹ -

அந்யே த்விதி ।

ஏதத்³தூ³ஷயதி -

தைஸ்த்விதி ।

ப்ரகரணபாரிஶேஷ்யயோருப⁴யத்ர துல்யத்வாந்நைகக்³ரஹணநியமஹேதுரஸ்தி ।

ஶங்கதே -

ஆம்நாதஸ்யார்த²மிதி ।

அவ்யக்தபத³மேவ ஸ்தூ²லஶரீரவ்யாவ்ருத்திஹேதுர்வ்யக்தத்வாத்தஸ்யேதி ஶங்கார்த²: ।

நிராகரோதி -

ந ।

ஏகவாக்யதாதீ⁴நத்வாதி³தி ।

ப்ரக்ருதஹாந்யப்ரக்ருதப்ரக்ரியாப்ரஸங்கே³நைகவாக்யத்வே ஸம்ப⁴வதி ந வாக்யபே⁴தோ³ யுஜ்யதே । ந சாகாங்க்ஷாம் விநைகவாக்யத்வம் , உப⁴யம் ச ப்ரக்ருதமித்யுப⁴யம் க்³ராஹ்யத்வேநேஹாகாங்க்ஷிதமித்யேகாபி⁴தா⁴யகமபி பத³ம் ஶரீரத்³வயபரம் । நச முக்²யயா வ்ருத்த்யா(அ)தத்பரமித்யௌபசாரிகம் ந ப⁴வதி । யதோ²பஹந்த்ருமாத்ரநிராகரணாகாங்க்ஷாயாம் காகபத³ம் ப்ரயுஜ்யமாநம் ஶ்வாதி³ஸர்வஹந்த்ருபரம் விஜ்ஞாயதே । யதா²ஹு: “காகேப்⁴யோ ரக்ஷ்யதாமந்நமிதி பா³லே(அ)பி நோதி³த: । உபகா⁴தப்ரதா⁴நத்வாந்ந ஶ்வாதி³ப்⁴யோ ந ரக்ஷதி ॥”(மீமாம்ஸாகாரிகா) இதி ।

நநு ந ஶரீரத்³வயஸ்யாத்ராகாங்க்ஷா । கிந்து து³:ஶோத⁴த்வாத்ஸூக்ஷ்மஸ்யைவ ஶரீரஸ்ய, நது ஷாட்கௌஶிகஸ்ய ஸ்தூ²லஸ்ய । ஏதத்³தி⁴ த்³ருஷ்டபீ³ப⁴த்ஸதயா ஸுகரம் வைராக்³யவிஷயத்வேந ஶோத⁴யிதுமித்யத ஆஹ -

ந சைவம் மந்தவ்யமிதி ।

விஷ்ணோ: பரமம் பத³மவக³மயிதும் பரம் பரமத்ர ப்ரதிபாத்³யத்வேந ப்ரஸ்துதம் ந து வைராக்³யாய ஶோத⁴நமித்யர்த²: ।

அலம் வா விவாதே³ந, ப⁴வது ஸூக்ஷ்மமேவ ஶரீரம் பரிஶோத்⁴யம், ததா²பி ந ஸாங்க்²யாபி⁴மதமத்ர ப்ரதா⁴நம் பரமித்யப்⁴யுபேத்யாஹ -

ஸர்வதா²பி த்விதி ॥ 3 ॥