पूर्ववदुत्कर्षरूपविशेषानवधारणादनियमेन वा गीतित्वेन क्रियारूपोद्गीथादीनां फलसंनिकर्षेणोत्कर्षादादित्यादिषु तद्दृष्टिकरणे प्रथमनिर्दिष्टानामादित्यादिषु ब्रह्मदृष्टिवत्प्राथमिकादित्यादिषूद्गीथादिदृष्टिकरणे वा प्राप्ते प्रत्याह -
आदित्यादीति ।
अङ्गाश्रितोपासनान्युदाहृत्य विशेषानुपलब्ध्या संशयमाह -
य एवेत्यादिना ।
पृथिव्याग्न्यन्तरिक्षादित्यद्युसंज्ञकेषु लोकेषु हिंकारप्रस्तावोद्गीथप्रतिहारनिधनरूपं पञ्चप्रकारं सामोपास्यं लोकदृष्ट्या तदुपास्यमित्यर्थः । वाचि सप्तविधमिति हिङ्कारप्रस्तावाद्युद्गीथप्रतिहारोपद्रवनिधनरूपं सप्तप्रकारं साम वाच्युपास्यं वाग्दृष्ट्या सामोपास्यमित्यर्थः । प्रासङ्गिकाङ्गावबद्धोपासनेषु स्वतन्त्रफलेष्वनङ्गदृष्ट्यानुष्ठाननिरूपणात्पादादिसङ्गतिः ।
पू्र्वपक्षे दृष्टिकरणस्य फलवत्त्वम् । सिद्धान्तेऽपि तदविरुद्धं सिध्यतीति । स्वीकृत्य पूर्वपक्षमाह -
तत्रेति ।
नियमकारिणः शास्त्रस्याभावादित्युक्तं व्यनक्ति -
नहीति ।
वैधर्म्यदृष्टान्तं स्पष्टयति -
ब्रह्मेति ।
अङ्गानङ्गयोरपि कस्यचिद्विशेषो गम्यतामित्याशङ्क्याह -
न त्विति ।
कर्मरूपाणामुद्गीथादीनामुत्कर्षभानमुपेत्य साक्षात्पूर्वपक्षमाह -
अथवेति ।
नियमहेतुं पृच्छति -
कस्मादिति ।
उद्गीथादिकर्माङ्गानां क्रियासमवायात्फलसाधनतयोत्कृष्टत्वादिति हेतुमाह -
कर्मेति ।
किञ्च सिद्धरूपादित्याद्यात्मना चेदुद्गीथादयो दृष्टास्तदा न फलहेतवः । यदा तूद्गीथादिदृष्ट्यादित्यादयो दृष्टास्तदा तेषामपि फलहेतुत्वं स्यादित्याह -
उद्गीथादीति ।
अनङ्गेष्वेवाङ्गमतिकर्तव्यत्वं पृथिव्यग्न्योर्ऋक्सामशब्दप्रयोगादपि भातीत्याह -
तथाचेति ।
तदेतदग्न्याख्यं सामैतस्यां पृथ्वीलक्षणायामृच्यध्यूढमुपरिश्रितमिति यावत् ।
उक्तमेव दृष्टान्तेन स्पष्टयति -
क्षत्तरीति ।
ऋचि पृथिवीदृष्टिः साम्नि चाग्निदृष्टिरिष्टा चेत्तदा प्रयोगवैपरीत्यं स्यात्तस्मात्पृथिव्यग्न्योर्ऋक्सामशब्दप्रयोगानुपपत्त्या तत्र कर्मङ्गभूतर्क्सामाध्याससिद्धिरित्यर्थः ।
ततश्चानङ्गेष्वङ्गमतिः कर्तव्येत्याह -
अपिचेति ।
सप्तम्या लोकानां सामधीविषयत्वनिर्देशादित्याह -
अधिकरणेति ।
अन्यत्रापि सप्तमीश्रुतेरनङ्गेष्वद्गधीर्भातीत्याह -
एतदिति ।
पूर्वाधिकरणसिद्धान्तन्योयेनाप्यनङ्गेष्वङ्गदृष्टिः शिष्टेत्याह -
प्रथमेति ।
आदित्यादावुद्गीथादीधीकरणात्तस्य फलवत्त्वसिद्धिरिति प्राप्तमनूद्य सिद्धान्तयति -
एवमिति ।