ப்ரதிஜ்ஞாதம் ஸம்ப³ந்த⁴ம் ப்ரகடயிதுமஸித்³த⁴ப்ரமாணபா⁴வாநாம் வேதா³ந்தாநாம் ஸம்ப³ந்தா⁴பி⁴தா⁴நாவஸராபா⁴வாத்தத்ப்ராமாண்யம் ப்ரதிபாத்³ய பஶ்சாத்தேஷாம் கர்மகாண்டே³ந ஸம்ப³ந்த⁴விஶேஷவசநமுசிதமிதி மந்வாநஸ்தத்ப்ராமாண்யம் ஸாத⁴யதி —

ஸர்வோ(அ)பீதி ।

ப்ரத்யக்ஷாநுமாநாப்⁴யாமித்யாக³மாதிரிக்தப்ரமாணோபலக்ஷணார்த²ம் । ஏஷோ(அ)ர்தோ²(அ)த்⁴யயநவித்⁴யுபாத்த: ஸர்வோ(அ)பி காண்ட³த்³வயாத்மகோ வேதோ³ மாநாந்தராநதி⁴க³தம் யதி³ஷ்டோபாயாதி³ தஜ்ஜ்ஞாபநபரஸ்ததா² சாஜ்ஞாதஜ்ஞாபகத்வாவிஶேஷாத்துல்யம் ப்ராமாண்யம் காண்ட³யோரிதி । அத²வா வேத³நம் வேதோ³(அ)நுப⁴வ: । ஸ ச ஶப்³தே³தரமாநாயோக்³யோ ரூபாதி³ஹீநத்வாத் । ‘ஏதத³ப்ரமயம்’ இதி ஹி ஶ்ருதி: । ஸ சேஷ்டாநிஷ்டப்ராப்திபரிஹாரோபாயஸ்தஸ்யைவ தத்ததா³த்மநா(அ)வஸ்தா²நாத் । ‘ஸச்ச த்யச்சாப⁴வத்’(தை. உ. 2 । 6 । 1) இத்யாதி³ஶ்ருதே: । ஸ ச ப்ரகாஶந: ஸர்வப்ரகாஶகத்வாத் । ‘தமேவ பா⁴ந்தமநுபா⁴தி ஸர்வம்’ (க. உ. 2 । 2 । 15) இதி ஶ்ருதே: । ஸ ச பரோ(அ)வித்³யாதத்கார்யாதீதத்வாத் । ‘விரஜ: பர ஆகாஶாத்’(ஶ.ப்³ரா.14.7.2.23 ) இத்யாதி³ஶ்ருதே: । ஏவம்ரூபோ வேத³பத³வேத³நீயஶ்சிதே³கரஸ: ப்ரத்யக்³தா⁴துரைவ ஸர்வோ(அ)பி கார்யகாரணாத்மக: ப்ரபஞ்ச: । ‘ஆத்மைவேத³ம் ஸர்வம்’(சா². உ. 7 । 25 । 2) இதி ஶ்ருதே: । ததா² ச யதோ²க்தம் வஸ்து ப்ரகாஶயந்தோ வேதா³ந்தா விதி⁴வாக்யவத்ப்ரமாணமிதி । அத²வா ப்ரத்யக்ஷாதி³நா(அ)நவக³தோ யோ(அ)ஸாவிஷ்டப்ராப்த்யாத்³யுபாயோ ப்³ரஹ்மாத்மா தஸ்ய ப்ரகாஶநபர: ஸர்வோ(அ)ப்யயம் வேத³: । தஸ்யைவாஜ்ஞாதத்வாத்தத்ர கர்மகாண்ட³ம் கர்மாநுஷ்டா²நப்ரயுக்தபு³த்³தி⁴ஶுத்³தி⁴த்³வாரா ப்³ரஹ்மாதி⁴க³தாவாராது³பகாரகம் । ‘விவிதி³ஷந்தி யஜ்ஞேந’(ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இதி ஶ்ருதே: । ஜ்ஞாநகாண்ட³ம் து ஸாக்ஷாதே³வ தத்ரோபயுக்தம் । பரமபுருஷஸ்யௌபநிஷத³த்வஶ்ரவணாத் । ‘ஸர்வே வேதா³ யத்பத³மாமநந்தி’ (க. உ. 1 । 2 । 15) இதி ச ஶ்ருதே: । தத்³யுக்தம் கர்மகாண்ட³வஜ்ஜ்ஞாநகாண்ட³ஸ்யாபி ப்ராமாண்யமிதி ।

அதி⁴காரிஸௌலப்⁴யப்ரதிபாத³நத்³வாரா ஜ்ஞாநகாண்ட³ப்ராமாண்யமேவ ஸ்பு²டயதி —

ஸர்வபுருஷாணாமிதி ।

அயமர்த²: – ஸுக²ம் மே ஸ்யாத்³து³:க²ம் மா பூ⁴தி³தி ஸ்வபா⁴வத: ஶாஸ்த்ரம் விநா ஸர்வேஷாம் புருஷாணாமநவச்சி²ந்நஸுகா²தி³மாத்ரே(அ)பி⁴லாஷோபலம்பா⁴த்தந்மாத்ரஸ்ய ச மோக்ஷத்வாத்தகாமிநோ ஜ்ஞாநகாண்டா³தி⁴காரிண: ஸுலப⁴த்வாத்தஸ்மிந்ப்ரமாம் ஸ்வார்த²விஷயாமாத³த⁴த்கத²ம் தத³ப்ரமாணமிதி ।

நநு வேத³ஸ்ய கார்யபரதயா ப்ராமாண்யாத்கர்மகாண்ட³வத்காண்டா³ந்தரஸ்யாபி கார்யபரதயா ப்ராமாண்யமேஷ்டவ்யமிதி நேத்யாஹ —

த்³ருஷ்டவிஷய இதி ।

க்ரியாகாரகப²லேதிகர்தவ்யதாநாமந்யதமஸ்மிந்கார்யே ஸமீஹிதப்ராப்த்யாத்³யுபாயபூ⁴தே வ்யுத்பத்திகாலே ப்ரத்யக்ஷாதி³ஸித்³தே⁴ ததா²வித⁴கார்யதி⁴யோ(அ)ந்யதா²லப்³த⁴த்வாத்தத்ர நா(அ)(அ)க³மோ(அ)நுஸந்தே⁴ய: । ந ஹி லோகவேத³யோஸ்தத்³பி⁴த்³யதே அலௌகிகே தஸ்மிந்நவ்யுத்பத்திப்ரஸம்கா³த் । நசாவ்யுத்பந்நாநி பதா³நி போ³த⁴காந்யதிப்ரஸம்கா³த் । ந ச ப்³ரஹ்மண்யபி துல்யா வ்யுத்பத்த்யநுபபத்தி: । தஸ்மிந்ப்³ரஹ்மத்வேநா(அ)(அ)த்மத்வேந ச ப்ரஸித்³தே⁴: । தத்தத்ஸாமாந்யோபாதௌ⁴ விஜ்ஞாநாதி³பதா³நாம் வ்யுத்பத்தே: ஸுகரத்வாத் । தாநி சாலௌகிகமக²ண்ட³ம் ப்ரத்யக்³ப்³ரஹ்ம நிர்லுண்டி²தஸாமாந்யவிஶேஷம் லக்ஷணயா போ³த⁴யந்தி । தஸ்மாத்³ப்³ரஹ்மைவ வேத³ப்ரமாணகம் ந கார்யமிதி பா⁴வ: ।

கிம் ச திஷ்ட²து வேதா³ந்தப்ராமாண்யம் கர்மகாண்டே³(அ)பி வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வாதௌ³ ஸித்³தே⁴(அ)ர்தே² ப்ராமாண்யமாவஶ்யகம் । தத³பா⁴வே தத்ப்ராமாண்யாயோகா³த் । ந ஹி ப⁴விஷ்யத்³தே³ஹஸம்ப³ந்த்⁴யாத்மஸத்³பா⁴வாநதி⁴க³மே பாரலௌகிகப்ரவ்ருத்திவிஶ்ரம்ப⁴: । தஸ்மாத்கர்மகாண்ட³ப்ராமாண்யமிச்ச²தா ஸித்³தே⁴(அ)ர்தே² ப⁴விஷ்யத்³தே³ஹஸம்ப³ந்தி⁴ந்யாத்மநி ஸ்வர்கா³தௌ³ ச தத்ப்ராமாண்யஸ்யாப்⁴யுபேயத்வாத்கார்யே வேத³ப்ராமாண்யாநியமாத்³வேதா³ந்தாநாமபி ஸ்வார்தே² மாநத்வம் ஸித்³த்⁴யதீத்யாஹ —

ந சேதி ।

நநு தே³ஹாந்தரஸம்ப³ந்த்⁴யாத்மஜ்ஞாநம் விநா(அ)பி விதி⁴வஶாத³த்³ருஷ்டார்த²க்ரியாஸு ப்ரவ்ருத்தி: ஸ்யாதி³தி நேத்யாஹ —

ஸ்வபா⁴வேதி ।

யதா³(அ)(அ)த்மா தே³ஹாந்தரஸம்ப³ந்தீ⁴ ஶாஸ்த்ராந்மாநாந்தராச்ச ந ப்ரமிதஸ்ததா³ போ⁴க்துரநவக³மாந்ந ப்ரேக்ஷாபூர்வகாரீ யாகா³த்³யநுதிஷ்டே²த் । லோகாயதஸ்ய வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வமஜாநதோ ஜந்மாந்தரேஷ்டாநிஷ்டப்ராப்திஹாநீச்ச²யா வைதி³கக்ரியாஸ்வப்ரவ்ருத்தேர்த³ர்ஶநாத் । அதோ நாதிரிக்தாத்மஜ்ஞாநம் விநா ஸாம்பராயிகே ப்ரவ்ருத்திரித்யர்த²: ।

நநு வித⁴ய: ஸாத⁴நவிஶேஷம் போ³த⁴யந்தோ நாதிரிக்தாத்மாஸ்தித்த்வவாதௌ³ மாநம் வாக்யபே⁴த³ப்ரஸம்கா³தி³த்யத ஆஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

அதிரிக்தாத்மதி⁴யம் விநா பாரலௌகிகப்ரவ்ருத்த்யநுத்பத்த்யா கர்மகாண்ட³ப்ராமாண்யாயோகா³தி³தி யாவத் । விதீ⁴நாம் ஶ்ருத்யர்தா²ப்⁴யாமுப⁴யார்த²த்வமவிருத்³த⁴மித்யர்த²: ।

ந கேவலம் விதி⁴பி⁴ரேவார்தா²தா³க்ஷிப்தமதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வம் கிந்து ஶ்ருத்யா(அ)பி ஸ்வமுகே²நோக்தமித்யாஹ —

யேயமிதி ।

நிர்ணயத³ர்ஶநாத்³வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வமிதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

தத்ரைவ ப்ரக்ருதோபயோகி³த்வேநோபக்ரமோபஸம்ஹாராந்தரே த³ர்ஶயதி —

யதா² சேதி ।

பூர்வவதே³வ ஸம்ப³ந்த⁴த்³யோதநார்த²ம் சகார: உபக்ரமோபஸம்ஹாரைகரூப்யாத்கட²வல்லீநாமதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வே தாத்பர்யமுக்த்வா ப்³ருஹதா³ரண்யகவாக்யஸ்யாபி தத்ர தாத்பர்யமாஹ —

ஸ்வயமிதி ।

ந ஹி ப்ரஸித்³த⁴ஜட³த்வஸ்ய தே³ஹாதே³: ஸ்வயஞ்ஜ்யோதிஷ்ட்வமிதி ஜ்யோதிர்ப்³ராஹ்மணக³தோபக்ரமஸ்தத்³விஷயோ தே³ஹாதி³வ்யதிரிக்தாத்மாநமதி⁴கரோதி । தம் ப்ரேதம் வித்³யாகர்மணீ பூர்வோபார்ஜிதே ப²லதா³நாயாநுக³ச்ச²த: । ஸ ச க³த்வா ஜ்ஞாநகர்மாநுகு³ணம் ப²லமநுப⁴வதீதி ஶாரீரகப்³ராஹ்மணக³தோபஸம்ஹாரோ(அ)பி ஜந்மாந்தரஸம்ப³ந்த⁴விஷய: । ந சாத்ரைவ ப⁴ஸ்மீப⁴வதோ தே³ஹாதே³ர்ஜந்மாந்தரஸம்ப³ந்தோ⁴ யுக்த: । தேநா(அ)(அ)த்மா தே³ஹாதி³வ்யதிரிக்தோ ஜந்மாந்தரஸம்ப³ந்தீ⁴ ஸித்³தோ⁴ ப்³ராஹ்மணாப்⁴யாமித்யர்த²: ।

அஜாதஶத்ருப்³ராஹ்மணே ச வ்யேவ த்வா ஜ்ஞபயிஷ்யாமீத்யுபக்ரமோ வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வவிஷய: । ந ஹி ப்ரத்யக்ஷே தே³ஹாதௌ³ ஜிஜ்ஞாஸா(அ)ஸ்தி । தத்ரைவோபஸம்ஹாரே ‘ய ஏஷ விஜ்ஞாநமய: புருஷ:’(ப்³ரு. உ. 2 । 1 । 16) இதி விஜ்ஞாநமயவிஶேஷணாத³திரிக்தாத்மாஸ்தித்வம் த³ர்ஶிதம் ந ஹி தே³ஹாதே³ர்விஜ்ஞாநமயத்வமஸ்தி தஸ்மாத்தத³ப்யுபக்ரமோபஸம்ஹாராப்⁴யாம் வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வம் க³மயதீத்யாஹ —

ஜ்ஞபயிஷ்யாமீத்யுபக்ரம்யேதி ।

நசோதா³ஹ்ருதாநாம் வாக்யாநாமப்ராமாண்யம் । தத்ப்ராமாண்யஸ்யௌத்பத்திகஸூத்ரஹேத்வவிஶேஷாத³ப்⁴யுபேயத்வாதி³தி பா⁴வ: ।

யதோ²க்தாத்மந்யஹம்ப்ரத்யயோ மாநம் தத்ர தே³ஹாகாராஸ்பு²ரணாத³திரிக்தாத்மாஸ்தித்வஸ்ய தேநைவ ஸ்பூ²ர்த்யுபபத்தேரதோ ந தத்ர ஶ்ருதிப்ராமாண்யமிதி ஶங்கதே —

தத்ப்ரத்யக்ஷேதி ।

ப்ரத்யக்ஷஸ்ய விஷயோ(அ)வகாஶோ யஸ்மிந்நித்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வமுச்யதே ।

யத்³யபி வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வம் த்வத³பி⁴ப்ராயேணாஹந்தீ⁴கோ³சர ததா²(அ)பி ந ஸா வ்யதிரேகமாத்மநோ கோ³சரயதி யுக்த்யாக³மவிவேகஶூந்யாநாமஹம்ப்ரத்யயபா⁴ஜாம் வ்யதிரேகப்ரத்யயப்ராப்தௌ விபஶ்சிதாம் விப்ரதிபத்த்யபா⁴வப்ரஸம்கா³தி³தி பரிஹரதி —

ந வாதீ³தி ।

வேத³ப்ரதிகூலா வாதி³நோ நாஸ்திகா நைவ விவாத³ம் முஞ்சந்தீத்யாஹ —

ந ஹீதி ।

தேஷு ப்ராதிகூல்யஸம்பா⁴வநார்த²ம் விஶேஷணம் நேத்யாதி³ । இதி வத³ந்த: ஸந்தோ நோ(அ)ஸ்மாகம் ப்ரதிகூலா ந ஹி ஸ்யுரேவம் வேத³நஸ்யைவாஸம்ப⁴வாத³த்⁴யக்ஷவிரோதா⁴தி³தி யோஜநா ।

ப்ரத்யக்ஷே விஷயே விப்ரதிபத்த்யபா⁴வே த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

ந ஹீதி ।

தத்ர வ்யபி⁴சாரம் ஶங்கதே —

ஸ்தா²ண்வாதா³விதி ।

ப்ரத்யக்ஷே த⁴ர்மிணி ஸ்தா²ணுர்வாபுருஷோ வேதி விப்ரதிபத்தேருபலம்பா⁴ந்ந ப்ரத்யக்ஷே விப்ரதிபத்த்யபா⁴வோ வ்யபி⁴சாராதி³தி ஶங்கார்த²: । ஆதி³பதே³ந பாஷாணாதௌ³ க³ஜாதி³விப்ரதிபத்தி: ஸம்க்³ருஹ்யதே ।

கிம் ப்ரத்யக்ஷமாத்ரே விப்ரதிபத்தி: கிம் வா தேந விவிக்தே ப்ரதிபந்நே । நா(அ)(அ)த்³யோ(அ)ங்கீ³காராத் । நசைவமாத்மநி ப்ரத்யக்ஷே விப்ரதிபத்தாவபி நா(அ)(அ)க³மாந்வேஷணா । தேநைவ தந்நிராஸேந தந்நிர்ணயாதி³தி । மந்வாநோ த்³விதீயம் தூ³ஷயதி —

நேத்யாதி³நா ।

ப்ரத்யக்ஷதோ விவிக்தே(அ)ர்தே² விப்ரதிபத்த்யபா⁴வம் ப்ரபஞ்சயதி —

ந ஹீதி ।

ஆத்மந: ஸ்தூ²லதே³ஹவ்யதிரிக்தத்வம் ந ப்ரத்யக்ஷமிதி ப்ரதிபாத்³ய ஸூக்ஷ்மதே³ஹவ்யதிரிக்தத்வமபி நாஹம்ப்ரத்யயக்³ராஹ்யமித்யாஹ —

வைநாஶிகாஸ்த்விதி ।

தே க²ல்வஹமிதி தி⁴யமநுப⁴வந்தி । ததா²(அ)பி தே³ஹாந்தரம் ஸ்தூ²லதே³ஹாதிரிக்தம் ஸூக்ஷ்மம் தத்ர ப்ரதா⁴நபூ⁴தாயா பு³த்³தே⁴ரதிரிக்தஸ்யா(அ)த்மநோ நாஸ்தித்வமேவ பஶ்யந்தி । தந்நாஹந்த⁴யா ஸூக்ஷ்மதே³ஹாதிரிக்தாத்மஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

கிம் ச ப்ரத்யக்ஷஸ்ய விஷயோ ரூபாதி³ஸ்தத்³ராஹித்யம் தத்³வைலக்ஷண்யம் ததா³த்மநோ(அ)ஸ்தி । ‘அஶப்³த³மஸ்பர்ஶமரூபம்’(க. உ. 1 । 3 । 15) இத்யாதி³ஶ்ருதே: ந ஹி ரூபாதி³ ததா³தா⁴ரம் விநா ப்ரத்யக்ஷம் க்ரமதே । அதோ ந தே³ஹாத்³யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வஸ்ய ப்ரத்யக்ஷாத்ப்ரஸித்³தி⁴ரித்யாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ப்ரத்யக்ஷதோ விவிக்தே விப்ரதிபத்த்யயோகா³த் । ப்ரக்ருதே ச தத்³த³ர்ஶநாதி³தி யாவத் ।

அதே²ச்சா²த³ய: க்வசிதா³ஶ்ரிதா கு³ணத்வாத்³ரூபவதி³த்யநுமாநாத³திரிக்தாத்மஸித்³தி⁴ரிதி நேத்யாஹ —

ததே²தி ।

நா(அ)(அ)த்மாஸ்தித்வப்ரஸித்³தி⁴ரிதி ஸம்ப³ந்தா⁴ர்த²ஸ்ததா²ஶப்³த³: । அயம் பா⁴வ: – இச்சா²தீ³நாம் ஸ்வாதந்த்ர்யே ஸ்வரூபாஸித்³தி⁴: பாரதந்த்ர்யே பரஸ்பராஶ்ரயத்வமாதா⁴ரஸ்யேதா³நீமேவ ஸாத்⁴யமாநத்வாத் । க்வசிச்ச²ப்³தே³ந சா(அ)ஶ்ரயமாத்ரவசநே ஸித்³த⁴ஸாத⁴நத்வம் மநஸ்ததா³ஶ்ரயஸ்ய ஸித்³த⁴த்வாதா³த்மோக்தௌ ச த்³ருஷ்டாந்தஸ்ய ஸாத்⁴யவிகலதேதி ।

’ய: ப்ராணேந ப்ராணிதி’ இத்யாதி³ஶ்ருத்யா ப்ராணநாதி³வ்யாபாராக்²யஸ்ய லிங்க³ஸ்யா(அ)(அ)த்மாஸ்தித்வே ப்ரத³ர்ஶிதத்வாத்தஸ்ய ச வ்யாப்திஸாபேக்ஷஸ்ய ப்ரத்யக்ஷாதி³ஸித்³தா⁴த்மவிஷயத்வாந்ந தஸ்ய ஶப்³தை³கக³ம்யதேதி ஶங்கதே —

ஶ்ருத்யேதி ।

ஆத்மந: ஸ்வாதந்த்ர்யேண லிங்க³க³ம்யத்வாபி⁴ப்ராயேண ஶ்ருத்யா லிங்க³ம் நோபந்யஸ்தமிதி பரிஹரதி —

நேதி ।

யோ(அ)சேதநவ்யாபார: ஸ சேதநாதி⁴ஷ்டா²நபூர்வகோ யதா² ரதா²தி³வ்யாபார: । ப்ராணநாதி³வ்யாபாரஸ்யாப்யசேதநவ்யாபாரத்வாச்சேதநாதி⁴ஷ்டா²நபூர்வகத்வமிதி ஸம்பா⁴வநாமாத்ரேண லிங்கோ³பந்யாஸ: ।

ந ஹி நிஶ்சாயகத்வேந தது³பந்யஸ்யதே । ஆத்மநோ ஜந்மாந்தரஸம்ப³ந்த⁴ஸ்ய ப்ரமாணாந்தரேணாக்³ரஹணாத்தத்³வ்யாப்தலிங்கா³யோகா³தி³த்யாஹ —

ஜந்மாந்தரேதி ।

நநு வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வமாக³மைகக³ம்யம் சேத்கத²ம் தத்ப்ரத்யக்ஷமநுமேயம் சேதி வாதி³நோ வத³ந்தீதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஆக³மேந த்விதி ।

’யேயம் ப்ரேதே விசிகித்ஸே’த்யாத்³யாக³மேந ‘கோ ஹ்யேவாந்யாத்’(தை. உ. 2 । 7 । 1) இத்யாதி³வேதோ³க்தைஶ்ச ப்ராணநாதி³பி⁴ர்லௌகிகைர்லிங்க³விஶேஷைராத்மாஸ்தித்வே ஸித்³தே⁴ யதோ²க்தாத்மஸித்³தி⁴மநுஸரந்தோ வாதி³நோ வைதி³கமேவாஹம்ப்ரத்யயம் ப்ரதிலப⁴மாநா வைதி³காந்யேவ ச லிங்கா³நி பஶ்யந்த: ஸ்வோத்ப்ரேக்ஷாநிர்மிதாநி தாநீதி கல்பயந்தோ த்³விதா⁴(அ)(அ)த்மாநம் வத³ந்தி । வஸ்துதஸ்த்வாத்மா யதோ²க்தஶ்ருத்யைகஸமதி⁴க³ம்ய இத்யர்த²: ।