ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:த்³விதீயம் ப்³ராஹ்மணம்
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ஸோ(அ)காமயத த்³விதீயோ ம ஆத்மா ஜாயேதேதி ஸ மநஸா வாசம் மிது²நம் ஸமப⁴வத³ஶநாயாம்ருத்யுஸ்தத்³யத்³ரேத ஆஸீத்ஸ ஸம்வத்ஸரோ(அ)ப⁴வத் । ந ஹ புரா தத: ஸம்வத்ஸர ஆஸ தமேதாவந்தம் காலமபி³ப⁴: । யாவாந்ஸம்வத்ஸரஸ்தமேதாவத: காலஸ்ய பரஸ்தாத³ஸ்ருஜத । தம் ஜாதமபி⁴வ்யாத³தா³த்ஸ பா⁴ணகரோத்ஸைவ வாக³ப⁴வத் ॥ 4 ॥
ஸோ(அ)காமயத — யோ(அ)ஸௌ ம்ருத்யு: ஸோ(அ)பா³தி³க்ரமேணாத்மநாத்மாநமண்ட³ஸ்யாந்த: கார்யகரணஸங்கா⁴தவந்தம் விராஜமக்³நிமஸ்ருஜத, த்ரேதா⁴ சாத்மாநமகுருதேத்யுக்தம் । ஸ கிம்வ்யாபார: ஸந்நஸ்ருஜதேதி, உச்யதே — ஸ: ம்ருத்யு: அகாமயத காமிதவாந் ; கிம் ? த்³விதீய: மே மம ஆத்மா ஶரீரம் , யேநாஹம் ஶரீரீ ஸ்யாம் , ஸ ஜாயேத உத்பத்³யேத, இதி ஏவமேதத³காமயத ; ஸ: ஏவம் காமயித்வா, மநஸா பூர்வோத்பந்நேந, வாசம் த்ரயீலக்ஷணாம் , மிது²நம் த்³வந்த்³வபா⁴வம் , ஸமப⁴வத் ஸம்ப⁴வநம் க்ருதவாந் , மநஸா த்ரயீமாலோசிதவாந் ; த்ரயீவிஹிதம் ஸ்ருஷ்டிக்ரமம் மநஸாந்வாலோசயதி³த்யர்த²: । கோ(அ)ஸௌ ? அஶநாயயா லக்ஷிதோ ம்ருத்யு: ; அஶநாயா ம்ருத்யுரித்யுக்தம் ; தமேவ பராம்ருஶதி, அந்யத்ர ப்ரஸங்கோ³ மா பூ⁴தி³தி ; தத்³யத்³ரேத ஆஸீத் , தத் தத்ர மிது²நே, யத்³ரேத ஆஸீத் , ப்ரத²மஶரீரிண: ப்ரஜாபதேருத்பத்தௌ காரணம் ரேதோ பீ³ஜம் ஜ்ஞாநகர்மரூபம் , த்ரய்யாலோசநாயாம் யத்³த்³ருஷ்டவாநாஸீஜ்ஜந்மாந்தரக்ருதம் ; தத்³பா⁴வபா⁴விதோ(அ)ப: ஸ்ருஷ்ட்வா தேந ரேதஸா பீ³ஜேநாப்ஸ்வநுப்ரவிஶ்யாண்ட³ரூபேண க³ர்பீ⁴பூ⁴த: ஸ:, ஸம்வத்ஸரோ(அ)ப⁴வத் , ஸம்வத்ஸரகாலநிர்மாதா ஸம்வத்ஸர:, ப்ரஜாபதிரப⁴வத் । ந ஹ, புரா பூர்வம் , தத: தஸ்மாத்ஸம்வத்ஸரகாலநிர்மாது: ப்ரஜாபதே:, ஸம்வத்ஸர: காலோ நாம, ந ஆஸ ந ப³பூ⁴வ ஹ ; தம் ஸம்வத்ஸரகாலநிர்மாதாரமந்தர்க³ர்ப⁴ம் ப்ரஜாபதிம் , யாவாநிஹ ப்ரஸித்³த⁴: கால: ஏதாவந்தம் ஏதாவத்ஸம்வத்ஸரபரிமாணம் காலம் அபி³ப⁴: ப்⁴ருதவாந் ம்ருத்யு: । யாவாந்ஸம்வத்ஸர: இஹ ப்ரஸித்³த⁴:, தத: பரஸ்தாத்கிம் க்ருதவாந் ? தம் , ஏதாவத: காலஸ்ய ஸம்வத்ஸரமாத்ரஸ்ய பரஸ்தாத் ஊர்த்⁴வம் அஸ்ருஜத ஸ்ருஷ்டவாந் , அண்ட³மபி⁴நதி³த்யர்த²: । தம் ஏவம் குமாரம் ஜாதம் அக்³நிம் ப்ரத²மஶரீரிணம் , அஶநாயாவத்த்வாந்ம்ருத்யு: அபி⁴வ்யாத³தா³த் முக²விதா³ரணம் க்ருதவாந் அத்தும் ; ஸ ச குமாரோ பீ⁴த: ஸ்வாபா⁴விக்யாவித்³யயா யுக்த: பா⁴ணித்யேவம் ஶப்³த³ம் அகரோத் ; ஸைவ வாக³ப⁴வத் , வாக் ஶப்³த³: அப⁴வத் ॥

உத்தரக்³ரந்த²மவதார்ய தஸ்ய பூர்வக்³ரந்தே²ந ஸம்ப³ந்த⁴ம் வக்தும் வ்ருத்தம் கீர்தயதி —

ஸோ(அ)காமயதேத்யாதி³நா ।

அவாந்தரவ்யாபாரமந்தரேண கர்த்ருத்வாநுபபத்திரிதி மத்வா ப்ருச்ச²தி —

ஸ கிம் வ்யாபார இதி ।

காமநாதி³ரூபமவாந்தரவ்யாபாரமுத்தரவாக்யாவஷ்டம்பே⁴ந த³ர்ஶயதி —

உச்யத இதி ।

காமநாகார்யம் மந:ஸம்யோக³முபந்யஸ்யதி —

ஸ ஏவமிதி ।

கோ(அ)யம் மநஸா ஸஹ வாசோ த்³வந்த்³வபா⁴வஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

மநஸேதி ।

வாக்யார்த²மேவ ஸ்பு²டயதி —

த்ரயீவிஹிதமிதி ।

வேதோ³க்தஸ்ருஷ்டிக்ரமாலோசநம் ப்ரஜாபதேர்நேத³ம் ப்ரத²மம் ஸம்ஸாரஸ்யாநாதி³த்வாதி³தி வக்துமநுஶப்³த³: ।

“ஸோ(அ)காமயத” இத்யாதௌ³ ஸர்வநாம்நோ(அ)வ்யவஹிதவிராட்³விஷயத்வமாஶங்க்ய பரிஹரதி —

கோ(அ)ஸாவித்யாதி³நா ।

கத²ம் தயா ம்ருத்யுர்லக்ஷ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அஶநாயேதி ।

கிமிதி தர்ஹி புநருக்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தமேவேதி ।

அந்யத்ராநந்தரப்ரக்ருதே விராடா³த்மநீதி யாவத் ।

அவாந்தரவ்யாபாராந்தரமாஹ —

ததி³த்யாதி³நா ।

ப்ரஸித்³த⁴ம் ரேதோ வ்யாவர்தயதி —

ஜ்ஞாநேதி ।

நநு ப்ரஜாபதேர்ந ஜ்ஞாநம் கர்ம வா ஸம்ப⁴வதி । தத்ராநதி⁴காராதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஸீதி³த்யஸ்யார்த²மாஹ —

ஜந்மாந்தரேதி ।

வாக்யஸ்யாபேக்ஷிதம் பூரயித்வா வாக்யாந்தரமாதா³ய வ்யாகரோதி —

தத்³பா⁴வேத்யாதி³நா ।

நநு ஸம்வத்ஸரஸ்ய ப்ராகே³வ ஸித்³த⁴த்வாந்ந ப்ரஜாபதேஸ்தந்நிர்மாணேந ததா³த்மத்வமித்யாஶங்க்யோத்தரம் வாக்யமுபாத³த்தே —

ந ஹ புரேதி ।

தத்³வ்யாசஷ்டே —

பூர்வமிதி ।

ப்ரஜாபதேராதி³த்யாத்மகத்வாத்தத³தீ⁴நத்வாச்ச ஸம்வத்ஸரவ்யவஹாரஸ்யா(அ)(அ)தி³த்யாத்பூர்வம் தத்³வ்யவஹாரோ நா(அ)(அ)ஸீதே³வேத்யர்த²: ।

கியந்தம் காலமண்ட³ரூபேண க³ர்போ⁴ ப³பூ⁴வேத்யபேக்ஷாயாமாஹ —

தமித்யாதி³நா ।

அவாந்தரவ்யாபாரமநேகவித⁴மபி⁴தா⁴ய விராடு³த்பத்திமாகாங்க்ஷாத்³வாரோபஸம்ஹரதி —

யாவாநித்யாதி³நா ।

கேயம் பூர்வமேவ க³ர்ப⁴தயா வித்³யமாநஸ்ய விராஜ: ஸ்ருஷ்டிஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அண்ட³மிதி ।

விராடு³த்பத்திமுக்த்வா ஶப்³த³மாத்ரஸ்ய ஸ்ருஷ்டிம் விவக்ஷுர்பூ⁴மிகாம் கரோதி —

தமேவமிதி ।

அயோக்³யே(அ)பி புத்ரப⁴க்ஷணே ப்ரவர்தகம் த³ர்ஶயதி —

அஶநாயாவத்த்வாதி³தி ।

விராஜோ ப⁴யகாரணமாஹ —

ஸ்வாபா⁴விக்யேதி ।

இந்த்³ரியம் தே³வதாம் ச வ்யாவர்தயதி —

வாக்ஶப்³த³ இதி ॥4॥