ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:த்ருதீயம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
த்³வயா ஹ ப்ராஜாபத்யா தே³வாஶ்சாஸுராஶ்ச தத: காநீயஸா ஏவ தே³வா ஜ்யாயஸா அஸுராஸ்த ஏஷு லோகேஷ்வஸ்பர்த⁴ந்த தே ஹ தே³வா ஊசுர்ஹந்தாஸுராந்யஜ்ஞ உத்³கீ³தே²நாத்யயாமேதி ॥ 1 ॥
த்³வயா த்³விப்ரகாரா: ; ஹேதி பூர்வவ்ருத்தாவத்³யோதகோ நிபாத: ; வர்தமாநப்ரஜாபதே: பூர்வஜந்மநி யத்³வ்ருத்தம் , தத³வத்³யோதயதி ஹ - ஶப்³தே³ந ; ப்ராஜாபத்யா: ப்ரஜாபதேர்வ்ருத்தஜந்மாவஸ்த²ஸ்யாபத்யாநி ப்ராஜாபத்யா: ; கே தே ? தே³வாஶ்சாஸுராஶ்ச ; தஸ்யைவ ப்ரஜாபதே: ப்ராணா வாகா³த³ய: ; கத²ம் புநஸ்தேஷாம் தே³வாஸுரத்வம் ? உச்யதே — ஶாஸ்த்ரஜநிதஜ்ஞாநகர்மபா⁴விதா த்³யோதநாத்³தே³வா ப⁴வந்தி ; த ஏவ ஸ்வாபா⁴விகப்ரத்யக்ஷாநுமாநஜநிதத்³ருஷ்டப்ரயோஜநகர்மஜ்ஞாநபா⁴விதா அஸுரா:, ஸ்வேஷ்வேவாஸுஷு ரமணாத் , ஸுரேப்⁴யோ வா தே³வேப்⁴யோ(அ)ந்யத்வாத் । யஸ்மாச்ச த்³ருஷ்டப்ரயோஜநஜ்ஞாநகர்மபா⁴விதா அஸுரா:, தத: தஸ்மாத் , காநீயஸா:, கநீயாம்ஸ ஏவ காநீயஸா:, ஸ்வார்தே²(அ)ணி வ்ருத்³தி⁴: ; கநீயாம்ஸோ(அ)ல்பா ஏவ தே³வா: ; ஜ்யாயஸா அஸுரா ஜ்யாயாம்ஸோ(அ)ஸுரா: ; ஸ்வாபா⁴விகீ ஹி கர்மஜ்ஞாநப்ரவ்ருத்திர்மஹத்தரா ப்ராணாநாம் ஶாஸ்த்ரஜநிதாயா: கர்மஜ்ஞாநப்ரவ்ருத்தே:, த்³ருஷ்டப்ரயோஜநத்வாத் ; அத ஏவ கநீயஸ்த்வம் தே³வாநாம் , ஶாஸ்த்ரஜநிதப்ரவ்ருத்தேரல்பத்வாத் ; அத்யந்தயத்நஸாத்⁴யா ஹி ஸா ; தே தே³வாஶ்சாஸுராஶ்ச ப்ரஜாபதிஶரீரஸ்தா²:, ஏஷு லோகேஷு நிமித்தபூ⁴தேஷு ஸ்வாபா⁴விகேதரகர்மஜ்ஞாநஸாத்⁴யேஷு, அஸ்பர்த⁴ந்த ஸ்பர்தா⁴ம் க்ருதவந்த: ; தே³வாநாம் சாஸுராணாம் ச வ்ருத்த்யுத்³ப⁴வாபி⁴ப⁴வௌ ஸ்பர்தா⁴ । கதா³சித்சா²ஸ்த்ரஜநிதகர்மஜ்ஞாநபா⁴வநாரூபாவ்ருத்தி: ப்ராணாநாமுத்³ப⁴வதி । யதா³ சோத்³ப⁴வதி, ததா³ த்³ருஷ்டப்ரயோஜநா ப்ரத்யக்ஷாநுமாநஜநிதகர்மஜ்ஞாநபா⁴வநாரூபா தேஷாமேவ ப்ராணாநாம் வ்ருத்திராஸுர்யபி⁴பூ⁴யதே । ஸ தே³வாநாம் ஜய:, அஸுராணாம் பராஜய: । கதா³சித்தத்³விபர்யயேண தே³வாநாம் வ்ருத்திரபி⁴பூ⁴யதே, ஆஸுர்யா உத்³ப⁴வ: । ஸோ(அ)ஸுராணாம் ஜய:, தே³வாநாம் பராஜய: । ஏவம் தே³வாநாம் ஜயே த⁴ர்மபூ⁴யஸ்த்வாது³த்கர்ஷ ஆ ப்ரஜாபதித்வப்ராப்தே: । அஸுரஜயே(அ)த⁴ர்மபூ⁴யஸ்த்வாத³பகர்ஷ ஆ ஸ்தா²வரத்வப்ராப்தே: । உப⁴யஸாம்யே மநுஷ்யத்வப்ராப்தி: । த ஏவம் கநீயஸ்த்வாத³பி⁴பூ⁴யமாநா அஸுரைர்தே³வா பா³ஹூல்யாத³ஸுராணாம் கிம் க்ருதவந்த இதி, உச்யதே — தே தே³வா:, அஸுரைரபி⁴பூ⁴யமாநா:, ஹ கில, ஊசு: உக்தவந்த: ; கத²ம் ? ஹந்த! இதா³நீம் , அஸ்மிந்யஜ்ஞே ஜ்யோதிஷ்டோமே, உத்³கீ³தே²ந உத்³கீ³த²கர்மபதா³ர்த²கர்த்ருஸ்வரூபாஶ்ரயணேந, அத்யயாம அதிக³ச்சா²ம: ; அஸுராநபி⁴பூ⁴ய ஸ்வம் தே³வபா⁴வம் ஶாஸ்த்ரப்ரகாஶிதம் ப்ரதிபத்³யாமஹே இத்யுக்தவந்தோ(அ)ந்யோந்யம் । உத்³கீ³த²கர்மபதா³ர்த²கர்த்ருஸ்வரூபாஶ்ரயணம் ச ஜ்ஞாநகர்மப்⁴யாம் । கர்ம வக்ஷ்யமாணம் மந்த்ரஜபலக்ஷணம் , விதி⁴த்ஸ்யமாநம் — ‘ததே³தாநி ஜபேத்’ (ப்³ரு. உ. 1 । 3 । 28) இதி । ஜ்ஞாநம் த்வித³மேவ நிரூப்யமாணம் ॥

நிபாதார்த²மேவ ஸ்பு²டயதி —

வர்தமாநேதி ।

ப்ரஜாபதிஶப்³தோ³ ப⁴விஷ்யத்³வ்ருத்த்யா யஜமாநம் கோ³சரயதீத்யாஹ —

வ்ருத்தேதி ।

இந்த்³ராத³யோ தே³வா விரோசநாத³யஶ்சாஸுரா இத்யாஶங்காம் வாரயதி —

தஸ்யைவேதி ।

யஜமாநேஷு ப்ராணேஷு தே³வத்வமஸுரத்வம் ச விருத்³த⁴ம் ந ஸித்³த்⁴யதீதி ஶங்கதே —

கத²மிதி ।

தேஷு தது³ப⁴யமௌபாதி⁴கம் ஸாத⁴யதி —

உச்யத இதி ।

ஶாஸ்த்ராநபேக்ஷயோர்ஜ்ஞாநகர்மணோருத்பாத³கமாஹ —

ப்ரத்யக்ஷேதி ।

ஸந்நிதா⁴நாஸம்ந்நிதா⁴நாப்⁴யாம் ப்ரமாணத்³வயோக்தி: । ஸ்வேஷ்வேவாஸுஷு ரமணம் நாமா(அ)(அ)த்மம்ப⁴ரித்வம் ।

தத இத்யாதி³வாக்யத்³வயம் வ்யாசஷ்டே —

யஸ்மாச்சேதி ।

தே³வாநாமல்பத்வம் ப்ரபஞ்சயதி —

ஸ்வாபா⁴விகீ ஹீதி ।

மஹத்தரத்வே ஹேதுர்த்³ருஷ்டப்ரயோஜநத்வாதி³தி ।

அஸுராணாம் ப³ஹுத்வம் ப்ரபஞ்சயதி —

ஶாஸ்த்ரஜநிதேதி ।

அஸுராணாம் பா³ஹுல்யமிதி ஶேஷ: ।

ததே³வ ஸாத⁴யதி —

அத்யந்தேதி ।

உப⁴யேஷாம் தே³வாஸுராணாம் மித²: ஸம்க⁴ர்ஷம் த³ர்ஶயதி —

தே³வாஶ்சேதி ।

கத²ம் ப்³ரஹ்மாதீ³நாம் ஸ்தா²வராந்தாநாம் போ⁴க³ஸ்தா²நாநாம் ஸ்பர்தா⁴நிமித்தத்வமித்யாஶங்க்ய தேஷாம் ஶாஸ்த்ரீயேதரஜ்ஞாநகர்மஸாத்⁴யத்வாத்தயோஶ்ச தே³வாஸுரஜயாதீ⁴நத்வாத்தஸ்ய ச ஸ்பர்தா⁴பூர்வகத்வாத்பரம்பரயா லோகாநாம் தந்நிமித்தத்வமித்யபி⁴ப்ரேத்ய விஶிநஷ்டி —

ஸ்வாபா⁴விகேதி ।

கா புநரேஷாம் ஸ்பர்தா⁴ நாமேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தே³வாநாம் சேதி ।

தாமேவ ஸப²லாம் விவ்ருணோதி —

கதா³சிதி³த்யாதி³நா ।

அதி⁴க்ருதைரஸுரபராஜயே தே³வஜயே ச ப்ரயதிதவ்யமித்யநுக்³ரஹபு³த்³த்⁴யா ஜயப²லமாஹ —

ஏவமிதி ।

ஆகாங்க்ஷாபூர்வகமநந்தரவாக்யமாதா³ய வ்யாகரோதி —

த ஏவமித்யாதி³நா ।

யோ(அ)யமுத்³கீ³தோ² நாம கர்மாங்க³பூ⁴த: பதா³ர்த²ஸ்தத்கர்து: ப்ராணஸ்ய ஸ்வரூபாஶ்ரயணமேவ கத²ம் ஸித்³த்⁴யதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

உத்³கீ³தே²தி ।

கிம் தத்கர்ம கிம் வா ஜ்ஞாநம் ததா³ஹ —

கர்மேதி ।

ததே³தாந்யஸதோ மா ஸத்³க³மயேத்யாதீ³நி யஜூம்ஷி ஜபேதி³தி விதி⁴த்ஸ்யமாநமிதி யோஜநா ।