ಶ್ರುತ್ಯನುಭವಾಭ್ಯಾಂ ವಾಕ್ಯೋತ್ಥಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಫಲವತ್ತ್ವದೃಷ್ಟೇರ್ಯುಕ್ತಾ ಕಾರ್ಯಾಸ್ಪೃಷ್ಟೇ ಸ್ವಾರ್ಥೇ ತತ್ತ್ವಮಸ್ಯಾದೇರ್ಮಾನತೇತ್ಯುಕ್ತಂ ಸಂಪ್ರತಿ ಶಾಸ್ತ್ರಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಪರತ್ವಾನಿಯಮೇ ಹೇತ್ವಂತರಮಾಹ —
ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧೇತಿ ।
ಯದ್ಯಪಿ ಕಲಂಜಭಕ್ಷಣಾದೇರಧಃಪಾತಸ್ಯ ಚ ಸಂಬಂಧೋ ನ ಕಲಂಜಂ ಭಕ್ಷಯೇದಿತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಾತ್ಪ್ರತೀಯತೇ ತಥಾಽಪಿ ತಸ್ಯಾನುಷ್ಠೇಯತ್ವಾದ್ವಾಕ್ಯಸ್ಯಾನುಷ್ಠೇಯನಿಷ್ಠತ್ವಸಿದ್ಧಿರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಸಂಬಂಧಸ್ಯಾಭಾವಾರ್ಥತ್ವಾನ್ನಾನುಷ್ಠೇಯತೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಅಭಕ್ಷಣಾದಿ ಕಾರ್ಯಮಿತಿ ವಿಧಿಪರತ್ವಮೇವ ನಿಷೇಧವಾಕ್ಯಸ್ಯ ಕಿಂ ನ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ತಸ್ಯಾಪಿ ಕಾರ್ಯಾರ್ಥತ್ವೇ ವಿಧಿನಿಷೇಧಭೇದಭಂಗಾನ್ನಞಶ್ಚ ಸ್ವಸಂಬಂಧ್ಯಭಾವಬೋಧನೇ ಮುಖ್ಯಸ್ಯಾರ್ಥಾಂತರೇ ವೃತ್ತೌ ಲಕ್ಷಣಾಪಾತಾನ್ನಿಷಿದ್ಧವಿಷಯೇ ರಾಗಾದಿನಾ ಪ್ರವೃತ್ತಕ್ರಿಯಾವತೋ ನಿಷೇಧಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥಧೀಸಂಸ್ಕೃತಸ್ಯ ನಿಷೇಧಶ್ರುತೇರಕರಣಾತ್ಪ್ರಸಕ್ತಕ್ರಿಯಾನಿವೃತ್ತ್ಯುಪಲಕ್ಷಿತಾದೌದಾಸೀನ್ಯಾದನ್ಯದನುಷ್ಠೇಯಂ ನ ಪ್ರತಿಭಾತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಭಾವವಿಷಯಂ ಕರ್ತವ್ಯತ್ವಂ ವಿಧೀನಾಮರ್ಥೋಽಭಾವವಿಷಯಂ ತು ನಿಷೇಧಾನಾಮಿತಿ ವಿಶೇಷಮಾಶಂಕ್ಯಾಽಹ —
ಅಕರ್ತವ್ಯತೇತಿ ।
ಅಭಾವಸ್ಯ ಭಾವಾರ್ಥತ್ವಾಭಾವಾತ್ಕರ್ತವ್ಯತಾವಿಷಯತ್ವಾಸಿದ್ಧಿರಿತಿ ಹಿಶಬ್ದಾರ್ಥಃ ।
ಪ್ರತಿಷೇಧಜ್ಞಾನವತೋಽಪಿ ಕಲಂಜಭಕ್ಷಣಾದಿಜ್ಞಾನದರ್ಶನಾತ್ತನ್ನಿವೃತ್ತೇರ್ನಿಯೋಗಾಧೀನತ್ವಾತ್ತನ್ನಿಷ್ಠಮೇವ ವಾಕ್ಯಮೇಷ್ಟವ್ಯಮಿತಿ ಚೇನ್ನೇತ್ಯಾಹ —
ಕ್ಷುಧಾರ್ತಸ್ಯೇತಿ ।
ವಿಷಲಿಪ್ತಬಾಣಹತಸ್ಯ ಪಶೋರ್ಮಾಂಸಂ ಕಲಂಜಂ ಬ್ರಹ್ಮವಧಾದ್ಯಭಿಶಾಪಯುಕ್ತಸ್ಯಾನ್ನಪಾನಾದ್ಯಭೋಜ್ಯಂ ತಸ್ಮಿನ್ನಭಕ್ಷ್ಯೇಽಭೋಜ್ಯೇ ಚ ಪ್ರಾಪ್ತೇ ಯದ್ಭ್ರಮಜ್ಞಾನಂ ಕ್ಷುತ್ಕ್ಷಾಮಸ್ಯೋತ್ಪನ್ನಂ ತನ್ನಿಷೇಧಧೀಸಂಸ್ಕೃತಸ್ಯ ತದ್ಧೀಸ್ಮೃತ್ಯಾ ಬಾಧ್ಯಮಿತ್ಯತ್ರ ಲೌಕಿಕದೃಷ್ಟಾಂತಮಾಹ —
ಮೃಗತೃಷ್ಣಿಕಾಯಾಮಿತಿ ।
ತಥಾಽಪಿ ಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಭಾವಸಿದ್ಧಯೇ ವಿಧಿರರ್ಥ್ಯತಾಮಿತಿ ಚೇನ್ನೇತ್ಯಾಹ —
ತಸ್ಮಿನ್ನಿತಿ ।
ತದಭಾವಃ ಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಭಾವೋ ನ ವಿಧಿಜನ್ಯಪ್ರಯತ್ನಸಾಧ್ಯೋ ನಿಮಿತ್ತಾಭಾವೇನೈವ ಸಿದ್ಧೇರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ದೃಷ್ಟಾಂತಮುಪಸಂಹರತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ದಾರ್ಷ್ಟಾಂತಿಕಮಾಹ —
ತಥೇತಿ ।
ನ ಕೇವಲಂ ತತ್ತ್ವಮಸ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಾನಾಂ ಸಿದ್ಧವಸ್ತುಮಾತ್ರಪರ್ಯವಸಾನತಾ ಕಿಂತು ಸರ್ವಕರ್ಮನಿವರ್ತಕತ್ವಮಪಿ ಸಿದ್ಧ್ಯತೀತ್ಯಾಹ —
ತಥೇತಿ ।
ಅಕರ್ತ್ರಭೋಕ್ತೃಬ್ರಹ್ಮಾಹಮಿತಿಜ್ಞಾನಸಂಸ್ಕೃತಸ್ಯ ಪ್ರವೃತ್ತೀನಾಮಭಾವಃ ಸ್ಯಾದಿತಿ ಸಂಬಂಧಃ । ಅಸ್ಮಾದ್ಬ್ರಹ್ಮಭಾವಾದ್ವಿಪರೀತೋಽರ್ಥೋ ಯಸ್ಯ ಕರ್ತೃತ್ವಾದಿಜ್ಞಾನಸ್ಯ ತನ್ನಿಮಿತ್ತಾನಾಮನರ್ಥಾರ್ಥತ್ವೇನ ಜ್ಞಾಯಮಾನತ್ವಾದಿತಿ ಹೇತುಃ ।
ಕದಾ ಪುನಸ್ತಾಸಾಮಭಾವಃ ಸ್ಯಾದತ ಆಹ —
ಪರಮಾತ್ಮಾದೀತಿ ।
ಭ್ರಾಂತಿಪ್ರಾಪ್ತಭಕ್ಷಣಾದಿನಿರಾಸೇನ ನಿವೃತ್ತಿನಿಷ್ಠತಯಾ ನಿಷೇಧವಾಕ್ಯಸ್ಯ ಮಾನತ್ವವತ್ತತ್ತ್ವಮಾದೇರಪಿ ಪ್ರತ್ಯಗಜ್ಞಾನೋತ್ಥಕರ್ತೃತ್ವಾದಿನಿವರ್ತಕತ್ವೇನ ಮಾನತ್ವೋಪಪತ್ತಿರಿತಿ ಸಮುದಾಯಾರ್ಥಃ ।
ದೃಷ್ಟಾಂತದಾರ್ಷ್ಟಾಂತಿಕಯೋರ್ವೈಷಮ್ಯಮಾಶಂಕತೇ —
ನನ್ವಿತಿ ।
ತಸ್ಯ ನಿಷಿದ್ಧತ್ವಾದನರ್ಥಾರ್ಥತ್ವಮೇವ ಯದ್ವಸ್ತುಯಾಥಾತ್ಮ್ಯಂ ತಜ್ಜ್ಞಾನೇನ ನಿಷೇಧೇ ಕೃತೇ ತತ್ಸಂಸ್ಕರದ್ವಾರಾ ಸಂಪಾದಿತಸ್ಮೃತ್ಯಾ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಜ್ಞಾನೇನ ವಿಪರೀತಜ್ಞಾನೇ ಬಾಧಿತೇ ತತ್ಕಾರ್ಯಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಭಾವೋ ನಿಮಿತ್ತಾಭಾವೇ ನೈಮಿತ್ತಿಕಾಭಾವನ್ಯಾಯೇನ ಯುಕ್ತೋ ನ ತಥಾಽಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದಿಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಭಾವೋ ಯುಕ್ತಃ । ಬ್ರಹ್ಮವಿದಾಽಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದಿ ನ ಕರ್ತವ್ಯಮಿತಿ ನಿಷೇಧಾನುಪಲಂಭಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ತತ್ತ್ವಮಸ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯೇನಾರ್ಥಾನ್ನಿಷಿದ್ಧಮಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದೀತಿ ಮನ್ವಾನಃ ಸಾಮ್ಯಮಾಹ —
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಪ್ರವೃತ್ತೀನಾಂ ಗರ್ಭವಾಸಾದಿಹೇತುತ್ವಾದನರ್ಥಾರ್ಥತ್ವಮಹಂ ಕರ್ತೇತ್ಯಾದ್ಯಭಿಮಾನಕೃತತ್ವೇನ ವಿಪರೀತಜ್ಞಾನನಿಮಿತ್ತತ್ವಮ್ ।
ಏತದೇವ ದೃಷ್ಟಾಂತಾವಷ್ಟಂಭೇನ ಸ್ಪಷ್ಟಯತಿ —
ಕಲಂಜೇತಿ ।
ಕಾಮ್ಯಾನಾಮಜ್ಞಾನಹೇತುತ್ವಾನರ್ಥಾರ್ಥತ್ವಾಭ್ಯಾಂ ವಿದುಷಸ್ತೇಷು ಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಭಾವೋ ಯುಕ್ತೋ ನಿತ್ಯಾನಾಂ ತು ಶಾಸ್ತ್ರಮಾತ್ರಪ್ರಯುಕ್ತಾನುಷ್ಠಾನತ್ವಾನ್ನಾಜ್ಞಾನಕೃತತ್ವಂ ಪ್ರತ್ಯವಾಯಾಖ್ಯಾನರ್ಥಧ್ವಂಸಿತ್ವಾಚ್ಚ ನಾನರ್ಥಕರತ್ವಮತಸ್ತೇಷು ಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಭಾವೋ ಯುಕ್ತೋ ನ ಭವತೀತಿ ಶಂಕತೇ —
ನನ್ವಿತಿ ।
ನಿತ್ಯಾನಾಂ ಶಾಸ್ತ್ರಮಾತ್ರಕೃತಾನುಷ್ಠಾನತ್ವಮಸಿದ್ಧಮಿತಿ ಪರಿಹರತಿ —
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ತದೇವ ಪ್ರಪಂಚಯತಿ —
ಯಥೇತಿ ।
ಅವಿದ್ಯಾದೀತ್ಯಾದಿಶಬ್ದೇನಾಸ್ಮಿತಾದಿಕ್ಲೇಶಚತುಷ್ಟಯೋಕ್ತಿಃ । ತೈರವಿದ್ಯಾದಿಭಿರ್ಜನಿತೇಷ್ಟಪ್ರಾಪ್ತೌ ತಾದೃಗನಿಷ್ಟಪ್ರಾಪ್ತೌ ಚ ಕ್ರಮೇಣ ರಾಗದ್ವೇಷವತಃ ಪುರುಷಸ್ಯೇಷ್ಟಪ್ರಾಪ್ತಿಮನಿಷ್ಟಪರಿಹಾರಂ ಚ ವಾಂಛತಸ್ತಾಭ್ಯಾಮೇವ ರಾಗದ್ವೇಷಾಭ್ಯಾಮಿಷ್ಟಂ ಮೇ ಭೂಯಾದನಿಷ್ಟಂ ಮಾ ಭೂದಿತ್ಯವಿಶೇಷಕಾಮನಾಭಿಃ ಪ್ರೇರಿತಾವಿಶೇಷಪ್ರವೃತ್ತಿಯುಕ್ತಸ್ಯ ನಿತ್ಯಾನಿ ವಿಧೀಯಂತೇ । ಸ್ವರ್ಗಕಾಮಃ ಪಶುಕಾಮ ಇತಿ ವಿಶೇಷಾರ್ಥಿನಃ ಕಾಮ್ಯಾನಿ । ತುಲ್ಯಂ ತೂಭಯೇಷಾಂ ಕೇವಲಶಾಸ್ತ್ರನಿಮಿತ್ತತ್ವಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕಿಂ ಚ ಕಾಮ್ಯಾನಾಂ ದುಷ್ಟತ್ವಂ ಬ್ರುವತಾ ನಿತ್ಯಾನಾಮಪಿ ತದಿಷ್ಟಮುತ್ಪತ್ತಿವಿನಿಯೋಗಪ್ರಯೋಗಾಧಿಕಾರವಿಧಿರೂಪೇ ವಿಶೇಷಾಭಾವಾದಿತ್ಯಾಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಕಥಂ ತರ್ಹಿ ಕಾಮ್ಯನಿತ್ಯವಿಭಾಗಸ್ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಕರ್ತೃಗತೇನೇತಿ ।
ಸ್ವರ್ಗಕಾಮಃ ಪಶುಕಾಮ ಇತಿ ವಿಶೇಷಾರ್ಥಿನಃ ಕಾಮ್ಯವಿಧಿರಿಷ್ಟಂ ಮೇ ಸ್ಯಾದನಿಷ್ಟಂ ಮಾ ಭೂದಿತ್ಯವಿಶೇಷಕಾಮಪ್ರೇರಿತಾವಿಶೇಷಿತಪ್ರವೃತ್ತಿಮತೋ ನಿತ್ಯವಿಧಿರಿತ್ಯುಕ್ತಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ನನ್ವವಿದ್ಯಾದಿದೋಷವತೋ ನಿತ್ಯಾನಿ ಕರ್ಮಾಣೀತ್ಯಯುಕ್ತಂ ಪರಮಾತ್ಮಜ್ಞಾನವತೋಽಪಿ ಯಾವಜ್ಜೀವಶ್ರುತೇಸ್ತೇಷಾಮನುಷ್ಠೇಯತ್ವಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಶ್ರುತೇರವಿರಕ್ತವಿಷಯತ್ವಾನ್ಮೈವಮಿತ್ಯಾಹ —
ನ ಪರಮಾತ್ಮೇತಿ ।
“ಯೋಗಾರೂಢಸ್ಯ ತಸ್ಯೈವ ಶಮಃ ಕಾರಣಮುಚ್ಯತೇ” ಇತಿ ಸ್ಮೃತೇರ್ಜ್ಞಾನಪರಿಪಾಕೇ ಕಾರಣಂ ಕರ್ಮೋಪಶಮ ಏವ ಪ್ರತೀಯತೇ ನ ತಥಾ ಕರ್ಮವಿಧಿರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ನ ಕೇವಲಂ ವಿಹಿತಂ ನೋಪಲಭ್ಯತೇ ನ ಸಂಭವತಿ ಚೇತ್ಯಾಹ —
ಕರ್ಮನಿಮಿತ್ತೇತಿ ।
ಯದಾ ನಾಸಿ ತ್ವಂ ಸಂಸಾರೀ ಕಿಂತ್ವಕರ್ತ್ರಭೋಕ್ತೃ ಬ್ರಹ್ಮಾಸೀತಿ ಶ್ರುತ್ಯಾ ಜ್ಞಾಪ್ಯತೇ ತದಾ ದೇವತಾಯಾಃ ಸಂಪ್ರದಾನತ್ವಂ ಕರಣತ್ವಂ ವ್ರೀಹ್ಯಾದೇರಿತ್ಯೇತತ್ ಸರ್ವಮುಪಮೃದಿತಂ ಭವತಿ । ತತ್ಕಥಮಕರ್ತ್ರಾದಿಜ್ಞಾನವತಃ ಸಂಭವತಿ ಕರ್ಮವಿಧಿರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಉಪಮೃದಿತಮಪಿ ವಾಸನಾವಶಾದುದ್ಭವಿಷ್ಯತಿ । ತತಶ್ಚ ವಿದುಷೋಽಪಿ ಕರ್ಮವಿಧಿಃ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ವಾಸನಾವಶಾದುದ್ಭೂತಸ್ಯಾಽಽಭಾಸತ್ವಾದಾತ್ಮಸ್ಮೃತ್ಯಾ ಪುನಃ ಪುನರ್ಬಾಧಾಚ್ಚ ವಿದುಷೋ ನ ಕರ್ಮಪ್ರವೃತ್ತಿರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕಿಂಚಾನವಚ್ಛಿನ್ನಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ಮೀತಿ ಸ್ಮರತಸ್ತದಾತ್ಮಕಸ್ಯ ದೇಶಾದಿಸಾಪೇಕ್ಷಂ ಕರ್ಮ ನಿರವಕಾಶಮಿತ್ಯಾಹ —
ನಹೀತಿ ।
ವಿದುಷೋ ಭಿಕ್ಷಾಟನಾದಿವತ್ಕರ್ಮಾವಸರಃ ಸ್ಯಾದಿತಿ ಶಂಕತೇ —
ಭೋಜನಾದೀತಿ ।
ಅಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನವತೋ ವಾ ಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನವತೋ ವಾ ಭೋಜನಾದಿಪ್ರವೃತ್ತಿಃ ? ನಾಽಽದ್ಯಃ । ಅನಭ್ಯುಪಗಮಾತ್ತತ್ಪ್ರವೃತ್ತೇರ್ಬಾಧಿತಾನುವೃತ್ತಿಮಾತ್ರತ್ವಾದಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದೇರಬಾಧಿತಾಭಿಮಾನನಿಮಿತ್ತಸ್ಯ ತಥಾತ್ವಾನುಪಪತ್ತೇರಿತ್ಯಭಿಪ್ರೇತ್ಯಾಽಽಹ —
ನೇತಿ ।
ನ ದ್ವಿತೀಯಃ । ಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನಿನಃ ಶಾಸ್ತ್ರಾನಪೇಕ್ಷಕ್ಷುತ್ಪಿಪಾಸಾದಿದೋಷಕೃತತ್ವಾತ್ತತ್ಪ್ರವೃತ್ತೇರಿಷ್ಟತ್ವಾದಿತ್ಯಾಹ —
ಅವಿದ್ಯಾದೀತಿ ।
ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದ್ಯಪಿ ತಥಾ ಸ್ಯಾದಿತಿ ಚೇನ್ನೇತ್ಯಾಹ —
ನ ತ್ವಿತಿ ।
ಭೋಜನಾದಿಪ್ರವೃತ್ತೇರಾವಶ್ಯಕತ್ವಾನುಪಪತ್ತಿಂ ವಿವೃಣೋತಿ —
ಕೇವಲೇತಿ ।
ನ ತು ತಥೇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಪಂಚಯತಿ —
ಶಾಸ್ತ್ರನಿಮಿತ್ತೇತಿ ।
ತರ್ಹಿ ಶಾಸ್ತ್ರವಿಹಿತಕಾಲಾದ್ಯಪೇಕ್ಷತ್ವಾನ್ನಿತ್ಯಾನಾಮದೋಷಪ್ರಭವತ್ವಂ ಭವೇದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ದೋಷೇತಿ ।
ಏವಂ ದೋಷಕೃತತ್ವೇಽಪಿ ನಿತ್ಯಾನಾಂ ಶಾಸ್ತ್ರಸಾಪೇಕ್ಷತ್ವಾತ್ಕಾಲಾದ್ಯಪೇಕ್ಷತ್ವಮವಿರುದ್ಧಮಿತ್ಯಾಹ —
ಏವಮಿತಿ ।
ಭೋಜನಾದೇರ್ದೋಷಕೃತತ್ವೇಽಪಿ ‘ಚಾತುರ್ವರ್ಣ್ಯಂ ಚರೇದ್ಭೈಕ್ಷಂ’ ‘ಯತೀನಾಂ ತು ಚತುರ್ಗುಣಮ್’ (ಮನು ೫.೧೩೭) ಇತ್ಯಾದಿನಿಯಮವದ್ವಿದುಷೋಽಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದಿನಿಯಮೋಽಪಿ ಸ್ಯಾದಿತಿ ಶಂಕತೇ —
ತದ್ಭೋಜನಾದೀತಿ ।
ವಿದುಷೋ ನಾಸ್ತಿ ಭೋಜನಾದಿನಿಯಮೋಽತಿಕ್ರಾಂತವಿಧಿತ್ವಾತ್ । ನ ಚೈತಾವತಾ ಯಥೇಷ್ಟಚೇಷ್ಟಾಪತ್ತಿಃ ಅಧರ್ಮಾಧೀನಾಽವಿವೇಕಕೃತಾ ಹಿ ಸಾ । ನ ಚ ತೌ ವಿದುಷೋ ವಿದ್ಯೇತೇ ಅತೋಽವಿದ್ಯಾವಸ್ಥಾಯಾಮಪ್ಯಸತೀಃ ಯಥೇಷ್ಟಚೇಷ್ಟಾ ವಿದ್ಯಾದಶಾಯಾಂ ಕುತಃ ಸ್ಯಾತ್ । ಸಂಸ್ಕಾರಸ್ಯಾಪ್ಯಭಾವಾತ್ ।
ಬಾಧಿತಾನುವೃತ್ತೇಶ್ಚ । ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದೇಸ್ತ್ವನಾಭಾಸತ್ವಾನ್ನ ಬಾಧಿತಾನುವೃತ್ತಿರಿತ್ಯಾಹ —
ನೇತಿ ।
ಕಿಂಚಾವಿದುಷಾಂ ವಿವಿದಿಷೂಣಾಮೇವ ನಿಯಮಃ । ತೇಷಾಂ ವಿಧಿನಿಷೇಧಗೋಚರತ್ವಾತ್ । ನ ಚ ತೇಷಾಮಪ್ಯೇಷ ಜ್ಞಾನೋದಯಪರಿಪಂಥೀ । ತಸ್ಯಾನ್ಯನಿವೃತ್ತಿರೂಪಸ್ಯ ಸ್ವಯಂಕ್ರಿಯಾತ್ವಾಭಾವಾತ್ ।
ನಾಪಿ ಸ ಕ್ರಿಯಾಮಾಕ್ಷಿಪನ್ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಂ ಪ್ರತಿಕ್ಷಿಪತಿ । ಅನ್ಯನಿವೃತ್ತ್ಯಾತ್ಮನಸ್ತದಾಕ್ಷೇಪಕತ್ವಾಸಿದ್ಧೇರಿತ್ಯಾಹ —
ನಿಯಮಸ್ಯೇತಿ ।
ಕರ್ಮಸು ರಾಗಾದಿಮತೋಽಧಿಕಾರಾದ್ವಿರಕ್ತಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಾಧಿಕಾರಾಜ್ಞಾನಿನೋ ಹೇತ್ವಭಾವಾದೇವ ಕರ್ಮಾಭಾವಾತ್ತಸ್ಯ ಭೋಜನಾದ್ಯತುಲ್ಯಾತ್ವಾತ್ತತ್ತ್ವಮಾದೇಃ ಸರ್ವವ್ಯಾಪಾರೋಪರಮಾತ್ಮಕಜ್ಞಾನಹೇತೋರ್ನಿವರ್ತಕತ್ವೇನ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ಪ್ರತಿಪಾದಿತಮುಪಸಮ್ಹರತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ತಸ್ಯ ವಿಧಿರುತ್ಪಾದಕಂ ವಾಕ್ಯಮ್ । ತಸ್ಯ ನಿಷೇಧವಾಕ್ಯವತ್ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಹೇತೋಸ್ತದ್ವಿರೋಧಿಮಿಥ್ಯಾಜ್ಞಾನಧ್ವಂಸಿತ್ವಾದಶೇಷವ್ಯಾಪಾರನಿವರ್ತಕತ್ವೇನ ಕೂಟಸ್ಥವಸ್ತುನಿಷ್ಠಸ್ಯ ಯುಕ್ತಂ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ । ಮಿಥ್ಯಾಜ್ಞಾನಧ್ವಂಸೇ ಹೇತ್ವಭಾವೇ ಫಲಾಭಾವನ್ಯಾಯೇನ ಸರ್ವಕರ್ಮನಿವೃತ್ತೇರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ತತ್ಪದೋಪಾತ್ತಂ ಹೇತುಮೇವ ಸ್ಪಷ್ಟಯತಿ —
ಕರ್ಮಪ್ರವೃತ್ತೀತಿ ।
ಯಥಾ ಪ್ರತಿಷೇಧ್ಯೇ ಭಕ್ಷಣಾದೌ ಪ್ರತಿಷೇಧಶಾಸ್ತ್ರವಶಾತ್ಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಭಾವಸ್ತಥಾ ತತ್ತ್ವಮಸ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಸಾಮರ್ಥ್ಯಾತ್ಕರ್ಮಸ್ವಪಿ ಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಭಾವಸ್ಯ ತುಲ್ಯತ್ವಾತ್ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮಪಿ ತುಲ್ಯಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಪ್ರತಿಷೇಧಶಾಸ್ತ್ರಸಾಮ್ಯೇ ತತ್ತ್ವಮಸ್ಯಾದಿಶಾಸ್ತ್ರಸ್ಯೋಚ್ಯಮಾನೇ ತಥೈವ ನಿವೃತ್ತಿನಿಷ್ಠತ್ವಂ ಸ್ಯಾನ್ನ ವಸ್ತುಪ್ರತಿಪಾದಕತ್ವಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಪ್ರತಿಷೇಧೋ ಹಿ ಪ್ರಸಕ್ತಕ್ರಿಯಾಂ ನಿವರ್ತಯಂಸ್ತದುಪಲಕ್ಷಿತೌದಾಸೀನ್ಯಾತ್ಮಕೇ ವಸ್ತುನಿ ಪರ್ಯವಸ್ಯತಿ । ತಥಾ ತತ್ತ್ವಮಸ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಸ್ಯಾಪಿ ವಸ್ತುಪ್ರತಿಪಾದಕತ್ವಮವಿರುದ್ಧಮಿತ್ಯರ್ಥಃ । ವೇದಾಂತಾನಾಂ ಸಿದ್ಧೇ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯವದರ್ಥವಾದಾದೀನಾಮನ್ಯಪರಾಣಾಮಪಿ ಸಂವಾದವಿಸಂವಾದಯೋರಭಾವೇ ಸ್ವಾರ್ಥೇ ಮಾನತ್ವಸಿದ್ಧೌ ಸಿದ್ಧಾ ವಿಶುದ್ಧ್ಯಾದಿಗುಣವತೀ ಪ್ರಾಣದೇವತೇತಿ ಚಕಾರಾರ್ಥಃ ॥೧॥