ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಪ್ರಥಮೋಽಧ್ಯಾಯಃತೃತೀಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
‘ಸಾ ವಾ ಏಷಾ ದೇವತಾ...ದೂರಂ ಹ ವಾ ಅಸ್ಮಾನ್ಮೃತ್ಯುರ್ಭವತಿ’ ಇತ್ಯುಕ್ತಮ್ ; ಕಥಂ ಪುನರೇವಂವಿದೋ ದೂರಂ ಮೃತ್ಯುರ್ಭವತೀತಿ ? ಉಚ್ಯತೇ — ಏವಂವಿತ್ತ್ವವಿರೋಧಾತ್ ; ಇಂದ್ರಿಯವಿಷಯಸಂಸರ್ಗಾಸಂಗಜೋ ಹಿ ಪಾಪ್ಮಾ ಪ್ರಾಣಾತ್ಮಾಭಿಮಾನಿನೋ ಹಿ ವಿರುಧ್ಯತೇ, ವಾಗಾದಿವಿಶೇಷಾತ್ಮಾಭಿಮಾನಹೇತುತ್ವಾತ್ಸ್ವಾಭಾವಿಕಾಜ್ಞಾನಹೇತುತ್ವಾಚ್ಚ ; ಶಾಸ್ತ್ರಜನಿತೋ ಹಿ ಪ್ರಾಣಾತ್ಮಾಭಿಮಾನಃ ; ತಸ್ಮಾತ್ ಏವಂವಿದಃ ಪಾಪ್ಮಾ ದೂರಂ ಭವತೀತಿ ಯುಕ್ತಮ್ , ವಿರೋಧಾತ್ ; — ತದೇತತ್ಪ್ರದರ್ಶಯತಿ —

ಕಂಡಿಕಾಂತರಮವತಾರ್ಯ ವೃತ್ತಂ ಕೀರ್ತಯತಿ —

ಸಾ ವಾ ಇತಿ ।

ನಿತ್ಯಾನುಷ್ಠಾನಾತ್ಪಾಪಹಾನಿರ್ಧರ್ಮಾತ್ಪಾಪಕ್ಷಯಶ್ರುತೇಃ ।

ನ ಚೇದಮುಪಾಸನಂ ನಿತ್ಯಂ ನೈಮಿತ್ತಿಕಂ ವಾ ದೇವತಾತ್ಮತ್ವಕಾಮಿನೋ ವಿಧಾನಾತ್ತತ್ಕಥಂ ಪಾಪಮೇವಂವಿದೋ ದೂರೇ ಭವತೀತ್ಯಾಕ್ಷಿಪತಿ —

ಕಥಂ ಪುನರಿತಿ ।

ವಿರೋಧಿಸನ್ನಿಪಾತೇ ಪೂರ್ವಧ್ವಂಸಮಾವಶ್ಯಕಂ ಮನ್ವಾನಃ ಸಮಾಧತ್ತೇ ಉಚ್ಯತ ಇತಿ ।

ಉಕ್ತಮೇವ ವ್ಯನಕ್ತಿ —

ಇಂದ್ರಿಯೇತಿ ।

ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ವಿಷಯೇಷು ಸಂಸರ್ಗೇ ಯೋಽಭಿನಿವೇಶಸ್ತೇನ ಜನಿತಃ ಪಾಪ್ಮಾ ಪರಿಚ್ಛೇದಾಭಿಮಾನೋಽಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೇ ಪ್ರಾಣಾತ್ಮನ್ಯಾತ್ಮಾಭಿಮಾನವತೋ ವಿರುಧ್ಯತೇ ಪರಿಚ್ಛೇದಾಪರಿಚ್ಛೇದಯೋರ್ವಿರೋಧಸ್ಯ ಪ್ರಸಿದ್ಧತ್ವಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ವಿರೋಧಂ ಸಾಧಯತಿ —

ವಾಗಾದೀತಿ ।

ಪಾಪ್ಮನೋ ವಾಗಾದಿವಿಶೇಷವತ್ಯಾತ್ಮನಿ ವಿಶಿಷ್ಟೇಽಭಿಮಾನಹೇತುತ್ವಾದಾಧಿದೈವಿಕಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಾಭಿಮಾನೇ ಧ್ವಂಸೋ ಯುಜ್ಯತೇ । ದೃಶ್ಯತೇ ಹಿ ಚಾಂಡಾಲಭಾಂಡಾವಲಂಬಿನೋ ಜಲಸ್ಯ ಗಂಗಾದ್ಯವಿಶೇಷಭಾವಾಪತ್ತಾವಪೇಯತ್ವನಿವೃತ್ತಿಃ ।
’ಅಶುಚ್ಯಪಿ ಪಯಃ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಗಂಗಾಂ ಯಾತಿ ಪವಿತ್ರತಾಮ್’
ಇತಿ ನ್ಯಾಯಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಯನ್ನೈಸರ್ಗಿಕಾಜ್ಞಾನಜನ್ಯಂ ತದಾಗಂತುಕಪ್ರಮಾಣಜ್ಞಾನೇನ ನಿವರ್ತತೇ ಯಥಾ ರಜ್ಜುಸರ್ಪಾದಿಜ್ಞಾನಂ ನೈಸರ್ಗಿಕಾಜ್ಞಾನಜನ್ಯಶ್ಚ ಪಾಪ್ಮಾ ತೇನ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕಪ್ರಾಣವಿಜ್ಞಾನೇನ ತದ್ಧ್ವಸ್ತಿರಿತ್ಯಾಹ —

ಸ್ವಾಭಾವಿಕೇತಿ ।

ನನ್ವಭಿಮಾನಯೋರ್ವಿರೋಧಾವಿಶೇಷಾದ್ಬಾಧ್ಯಬಾಧಕತ್ವವ್ಯವಸ್ಥಾಯೋಗಾದ್ದ್ವಯೋರಪಿ ಮಿಥೋ ಬಾಧಃ ಸ್ಯಾತ್ತತ್ರಾಽಽಹ —

ಶಾಸ್ತ್ರಜನಿತೋ ಹೀತಿ ।

ಉಕ್ತಮೇವ ಪಾಪಧ್ವಂಸರೂಪಂ ವಿದ್ಯಾಫಲಂ ಪ್ರಪಂಚಯಿತುಮುತ್ತರವಾಕ್ಯಮಿತ್ಯಾಹ —

ತದೇತದಿತಿ ।

ಮೃತ್ಯುಮಪಹತ್ಯ ಯತ್ರಾಽಽಸಾಂ ದಿಶಾಮಂತಸ್ತದ್ಗಮಯಾಂಚಕಾರೇತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।