ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:சதுர்த²ம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ஸோ(அ)பி³பே⁴த்தஸ்மாதே³காகீ பி³பே⁴தி ஸ ஹாயமீக்ஷாம் சக்ரே யந்மத³ந்யந்நாஸ்தி கஸ்மாந்நு பி³பே⁴மீதி தத ஏவாஸ்ய ப⁴யம் வீயாய கஸ்மாத்³த்⁴யபே⁴ஷ்யத்³த்³விதீயாத்³வை ப⁴யம் ப⁴வதி ॥ 2 ॥
அத்ர சோத³யந்தி — குத: ப்ரஜாபதேரேகத்வத³ர்ஶநம் ஜாதம் ? கோ வாஸ்மா உபதி³தே³ஶ ? அதா²நுபதி³ஷ்டமேவ ப்ராது³ரபூ⁴த் ; அஸ்மதா³தே³ரபி ததா² ப்ரஸங்க³: । அத² ஜந்மாந்தரக்ருதஸம்ஸ்காரஹேதுகம் ; ஏகத்வத³ர்ஶநாநர்த²க்யப்ரஸங்க³: । யதா² ப்ரஜாபதேரதிக்ராந்தஜந்மாவஸ்த²ஸ்யைகத்வத³ர்ஶநம் வித்³யமாநமப்யவித்³யாப³ந்த⁴காரணம் நாபநிந்யே, யதோ(அ)வித்³யாஸம்யுக்த ஏவாயம் ஜாதோ(அ)பி³பே⁴த் , ஏவம் ஸர்வேஷாமேகத்வத³ர்ஶநாநர்த²க்யம் ப்ராப்நோதி । அந்த்யமேவ நிவர்தகமிதி சேத் , ந ; பூர்வவத்புந: ப்ரஸங்கே³நாநைகாந்த்யாத் । தஸ்மாத³நர்த²கமேவைகத்வத³ர்ஶநமிதி ॥

ப்ரத²மவ்யாக்²யாநாநுஸாரேண சோத்³யமுத்தா²பயதி —

அத்ரேதி ।

ப்ரஜாபதேர்ப்³ரஹ்மாத்மைக்யஜ்ஞாநாத்³பீ⁴தித்⁴வஸ்திருக்தா ந ச தஸ்ய தஜ்ஜ்ஞாநம் யுக்தம் ஹேத்வபா⁴வாதி³த்யாஹ —

குத இதி ।

யஸ்மாத³ஸ்மாகமைக்யதீ⁴ஸ்தஸ்மாதே³வ தஸ்யாபி ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கோ வேதி ।

ந ஹி தஸ்ய ஶாஸ்த்ரஶ்ரவணமாசார்யாபா⁴வாந்நாபி ஸம்ந்யாஸஸ்தஸ்ய த்ரைவர்ணிகவிஷயத்த்வாந்நாபி ஶமாதி³ ஐஶ்வர்யாஸக்தத்வாத³தோ(அ)ஸ்மாஸு ப்ரஸித்³த⁴ஶ்ரவணாதி³வித்³யாஹேத்வபா⁴வாந்ந ப்ரஜாபதேரைக்யதீ⁴ர்யுக்தேத்யர்த²: ।

உபதே³ஶாநபேக்ஷமேவ ப்ரஜாபதேரைக்யஜ்ஞாநம் ப்ராது³ர்பூ⁴தமிதி ஶங்கதே —

அதே²தி ।

அதிப்ரஸக்த்யா ப்ரத்யாஹ —

அஸ்மதா³தே³ரிதி ।

ப்ரஜாபதேர்யஜமாநாவஸ்தா²யாமாசார்யஸ்ய ஸத்த்வாச்ச்²ரவணாத்³யாவ்ருத்தேரைக்யஜ்ஞாநோத³யாத்தத்ஸம்ஸ்காரோத்த²ம் ததா²வித⁴மேவ தஜ்ஜ்ஞாநம் ப²லாவஸ்தா²யாமபி ஸ்யாதி³தி சோத³யதி —

அதே²தி ।

தூ³ஷயதி —

ஏகத்வேதி ।

அஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸித்வேநார்த²வத்த்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யதே²தி ।

தத்ர க³மகமாஹ —

யத இதி ।

தா³ர்ஷ்டாந்திகமாஹ —

ஏவமிதி ।

நந்வஸ்மிந்நேவ ஜந்மநி ப்ரஜாபதேரைக்யதீ⁴ரநபேக்ஷா ஜாயதே ‘ஜ்ஞாநமப்ரதிக⁴ம் யஸ்ய’ இதி ஸ்ம்ருதே: । ந ச தது³த்பத்த்யநந்தரமேவ ஸஹேதும் ப³ந்த⁴நம் நிருணத்³தி⁴ ப⁴யாரத்யாதி³ப²லேந ப்ராரப்³த⁴கர்மணா ப்ரதிப³ந்தா⁴த³தோ மரணகாலிகம் தத³ஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸீதி ஶங்கதே —

அந்த்யமேவேதி ।

ப்ரவ்ருத்தப²லஸ்ய கர்மண: ஸ்வோபபாத³காஜ்ஞாநலேஶாத்³விஜ்ஞாநஶக்திப்ரதிப³ந்த⁴கத்வே(அ)பி, ஜந்மாந்தரஸர்வஸம்ஸாரஹேத்வஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸிஜ்ஞாநஸாமர்த்²யப்ரதிப³ந்த⁴கத்வே மாநாபா⁴வாந்மத்⁴யே ஜாதம் ஜ்ஞாநமநிவர்தகமித்யஶக்யம் வக்தும் । அந்த்யஸ்ய ச ஜ்ஞாநஸ்ய நிவர்தகத்வே நாந்த்யத்வம் ஹேது: । யஜமாநாந்தரஸ்யாந்த்யே ஜ்ஞாநே தத்³த்⁴வம்ஸித்வாத்³ருஷ்டேரந்த்யத்வஸ்யாஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸித்வேநாநியமாத் । ந ச யஜமாநாந்தரே ப்ரஜாபதௌ சாந்த்யம் ஜ்ஞாநம் ஜ்ஞாநத்வாத³ஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸி, பூர்வஜ்ஞாநேஷு ப³ந்த⁴ஹேத்வஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸித்வாத்³ருஷ்டேர்ஜ்ஞாநத்வஹேதோரநைகாந்த்யாத் । ந சாந்த்யமைக்யஜ்ஞாநமைக்யஜ்ஞாநத்வாத³ஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸீதி யுக்தம் । உபாந்த்யதாத்³ருக்³ஜ்ஞாநவத³ந்த்யே(அ)பி தத³யோகா³த் ।

உபாந்த்யே ஹேதோரநைகாந்த்யாதி³த்யபி⁴ப்ரேத்ய தூ³ஷயதி —

நேத்யாதி³நா ।

க்ல்ருப்தகாரணாபா⁴வாத்தத³ந்தரேண சோத்பத்தாவதிப்ரஸம்கா³த்ஸம்ஸ்காராதீ⁴நத்வே(அ)பி விஶேஷாபா⁴வாத³ந்த்யஸ்ய ச ஜ்ஞாநஸ்யாஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸித்வாஸித்³தே⁴ரயுக்தம் ப்ரஜாபதேரேகத்வத³ர்ஶநமித்யுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।