విరోధకృతమప్రామాణ్యం నిరాకరోతి —
నేత్యాదినా ।
స్వతోఽసంసారిత్వం కల్పనయా చ సంసారిత్వమితి కల్పనాన్తరసంభవాద్ద్వివిధశ్రుతీనామవిరోధాత్ప్రామాణ్యసిద్ధిరిత్యర్థః ।
కల్పనయా సంసారిత్వమిత్యేతద్విశదయతి —
ఉపాధీతి ।
ఔపాధికీ పరస్య విశేషకల్పనేత్యత్ర ప్రమాణమాహ —
ఆసీత ఇతి ।
స్వారస్యేన కూటస్థోఽప్యాత్మా మనసః శీఘ్రం దూరగమనదర్శనాత్తదుపాధికో దూరం వ్రజతి । యథా స్వప్నే శయానోఽపి మనసో గతిభ్రాన్త్యా సర్వత్ర యాతీవ భాతి తథా జాగరేఽపీత్యర్థః ।
కల్పితేన హర్షాదివికారేణ స్వాభావికేన తదభావేన చ యుక్తమాత్మానం న కశ్చిదపి నిశ్చేతుం శక్నోతీత్యాహ —
కస్తమితి ।
ఆదిపదేన ‘ధ్యాయతీ’(బృ. ఉ. ౪ । ౩ । ౭) వేత్యాదిశ్రుతయో గృహ్యన్తే ।
ఉదాహృతశ్రుతీనాం తాత్పర్యమాహ —
ఉపాధీతి ।
కిం తర్హి పారమార్థికం తదాహ —
స్వత ఇతి ।
పూర్వేణ సంబన్ధః ।
హిరణ్యగర్భస్య వాస్తవమవాస్తవం చ రూపం నిరూపితముపసంహరతి —
ఎవమితి ।
తస్యాప్యస్మదాదివన్న స్వతో బ్రహ్మత్వం కిన్తు సంసారిత్వమేవ స్వాభావికమిత్యాశఙ్క్య దృష్టాన్తస్య సాధ్యవికలతామాహ —
తథేతి ।
సర్వజీవానామేకత్వం నానాత్వఞ్చేతి పూర్వేణ సంబన్ధః ।
తేషాం స్వతో బ్రహ్మత్వే ప్రమాణమాహ —
తత్త్వమితి ।
కస్తర్హి హిరణ్యగర్భే విశేషో యేనాసావస్మదాదిభిరుపాస్యతే తత్రాఽఽహ —
హిరణ్యగర్భస్త్వితి ।
నను శ్రుతిస్మృతివాదేషు క్వచిత్తస్య సంసారిత్వమపి ప్రదర్శ్యతే సత్యం తత్తు కల్పితమిత్యభిప్రేత్యాఽఽహ —
సంసారిత్వం త్వితి ।
అస్మదాదిషు తుల్యమేతదిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
జీవానాం త్వితి ।
కథం తర్హి ‘తత్త్వమసి’ (ఛా. ఉ. ౬ । ౮ । ౭) ‘క్షేత్రజ్ఞం చాపి మాం విద్ధి’(భ. గీ. ౧౩ । ౨) ఇత్యాదిశ్రుతిస్మృతివాదాః సంగచ్ఛన్తే తత్రాఽఽహ —
వ్యావృత్తేతి ।