ಪರಸ್ಯ ಪ್ರವೇಶೇ ನಾನಾತ್ವಪ್ರಸಂಗಂ ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾಯ ದೋಷಾಂತರಂ ಚೋದಯತಿ —
ಪ್ರವೇಶ ಇತಿ ।
ತೇಷಾಂ ಸಂಸಾರಿತ್ವೇಽಪಿ ಪರಸ್ಯ ಕಿಮಾಯಾತಂ ತದಾಹ —
ತದನನ್ಯತ್ವಾದಿತಿ ।
ಶ್ರುತ್ಯವಷ್ಟಂಭೇನ ದೂಷಯತಿ —
ನೇತಿ ।
ಅನುಭವಮನುಸೃತ್ಯ ಶಂಕತೇ —
ಸುಖಿತ್ವೇತಿ ।
ನಾಸಂಸಾರಿತ್ವಮಿತಿ ಶೇಷಃ ।
ಗೂಢಾಭಿಸಂಧಿರುತ್ತರಮಾಹ —
ನೇತಿ ।
ಆಗಮೋ ಹಿ ಪರಸ್ಯಾಸಂಸಾರಿತ್ವೇ ಮಾನಂ ತ್ವಯೋಚ್ಯತೇ ಸ ಚಾಧ್ಯಕ್ಷವಿರುದ್ಧೋ ನ ಸ್ವಾರ್ಥೇ ಮಾನಂ ನ ಚ ವೈಪರೀತ್ಯಂ ಜ್ಯೇಷ್ಠತ್ವೇನ ಬಲವತ್ತ್ವಾದಿತಿ ಶಂಕತೇ —
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾದೀತಿ ।
ಶಂಕಿತೇ ಪೂರ್ವವಾದಿನಿ ಸ್ವಾಶಯಮಾವಿಷ್ಕೃತವತಿ ಸಿದ್ಧಾಂತೀ ಸ್ವಾಭಿಸಂಧಿಮಾಹ —
ನೋಪಾಧೀತಿ ।
ಉಪಾಧಿರಂತಃಕರಣಂ ತದಾಶ್ರಯತ್ವೇನ ಜನಿತೋ ವಿಶೇಷಶ್ಚಿದಾಭಾಸಸ್ತದ್ಗತದುಃಖಾದಿವಿಷಯತ್ವಾತ್ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾದೇರಾಭಾಸತ್ವಾತ್ತೇನಾಽತ್ಮನ್ಯಸಂಸಾರಿತ್ವಾಗಮಸ್ಯ ನ ವಿರೋಧೋಽಸ್ತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕಿಂಚ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾದೀನಾಮನಾತ್ಮವಿಷಯತ್ವಾದಾತ್ಮವಿಷಯತ್ವಾಚ್ಚಾಽಽಗಮಸ್ಯ ಭಿನ್ನವಿಷಯತಯಾ ನಾನಯೋರ್ಮಿಥೋ ವಿರೋಧೋಽಸ್ತೀತ್ಯಭಿಪ್ರೇತ್ಯಾಽಽತ್ಮನೋಽಧ್ಯಕ್ಷಾದ್ಯವಿಷಯತ್ವೇ ಶ್ರುತೀರುದಾಹರತಿ —
ನ ದೃಷ್ಟೇರಿತಿ ।
ಸುಖ್ಯಹಮಿತ್ಯಾದಿಪ್ರತಿಭಾಸಸ್ಯ ತರ್ಹಿ ಕಾ ಗತಿರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಮೇವ ಸ್ಮಾರಯತಿ —
ಕಿಂ ತರ್ಹೀತಿ ।
ಬುದ್ಧ್ಯಾದಿರುಪಾಧಿಸ್ತತ್ರಾಽಽತ್ಮಪ್ರತಿಚ್ಛಾಯಾ ತತ್ಪ್ರತಿಬಿಂಬಸ್ತದ್ವಿಷಯಮೇವ ಸುಖ್ಯಹಮಿತ್ಯಾದಿವಿಜ್ಞಾನಮಿತಿ ಯೋಜನಾ ।
ಆತ್ಮನೋ ದುಃಖಿತ್ವಾಭಾವೇ ಹೇತ್ವಂತರಮಾಹ —
ಅಯಮಿತಿ ।
ಅಯಂ ದೇಹೋಽಹಮಿತಿ ದೃಶ್ಯೇನ ದ್ರಷ್ಟುಸ್ತಾದಾತ್ಮ್ಯಾಧ್ಯಾಸದರ್ಶನಾದ್ದೃಶ್ಯವಿಶಿಷ್ಟಸ್ಯೈವ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಿಷಯತ್ವಾನ್ನ ಕೇವಲಸ್ಯಾಽಽತ್ಮನೋ ದುಃಖಾದಿಸಂಸಾರೋಽಸ್ತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕಿಂಚಾಸ್ಥೂಲಾದಿವಿಶೇಷಣಮಕ್ಷರಂ ಪ್ರಕ್ರಮ್ಯ ತಸ್ಯೈವ ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮತ್ವಂ ದರ್ಶಯಂತೀ ಶ್ರುತಿರಾತ್ಮನಃ ಸಂಸಾರಿತ್ವಂ ವಾರಯತೀತ್ಯಾಹ —
ನಾನ್ಯದಿತಿ ।
ಕಿಂಚ ಪಾದಯೋರ್ದುಃಖಂ ಶಿರಸಿ ದುಃಖಮಿತಿ ದೇಹಾವಯವಾವಚ್ಛಿನ್ನತ್ವೇನ ತತ್ಪ್ರತೀತೇಸ್ತದ್ಧರ್ಮತ್ವನಿಶ್ಚಯಾನ್ನಾಽಽತ್ಮನಿ ಸಂಸಾರಿತ್ವಂ ಪ್ರಾಣಾಣಿಕಮಿತ್ಯಾಹ —
ದೇಹೇತಿ ।
ಶ್ರುತಿವಶಾದಾತ್ಮನಃ ಸಂಸಾರಿತ್ವಂ ಶಂಕತೇ —
ಆತ್ಮನಸ್ತ್ವಿತಿ ।
ಸುಖಂ ತಾವದಾತ್ಮಾಶ್ರಯ’ಮಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯೇ’ತಿ ಸುಖಸಾಧನಸ್ಯಾಽಽತ್ಮಾರ್ಥತ್ವಶ್ರುತೇರತಸ್ತದವಿನಾಭೂತಂ ದುಃಖಮಪಿ ತತ್ರೇತ್ಯಾತ್ಮನ್ಯಸಂಸಾರಿತ್ವಮಯುಕ್ತಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಆವಿದ್ಯಕಸಂಸಾರಿತ್ವಾನುವಾದೇನಾಽಽತ್ಮನೋತಿಶಯಾನಂದತ್ವಪ್ರತಿಪಾದಕಮಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯೇತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಮಿತಿ ಮತ್ವಾಽಽಹ —
ನೇತಿ ।
ತದಾವಿದ್ಯಕಸಂಸಾರಾನುವಾದೀತ್ಯತ್ರ ಗಮಕಮಾಹ —
ಯತ್ರೇತಿ ।
ಅನೇನ ಹಿ ವಾಕ್ಯೇನಾವಿದ್ಯಾವಸ್ಥಾಯಾಮೇವಾಽಽತ್ಮಾರ್ಥತ್ವಂ ಸುಖಾದೇರಭ್ಯುಪಗಮ್ಯತೇ । ಅತೋ ನ ತಸ್ಯಾಽಽತ್ಮಧರ್ಮತ್ವಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಆತ್ಮನಿ ಸಂಸಾರಿತ್ವಸ್ಯಾಪ್ರತಿಪಾದ್ಯತ್ವೇಽಪಿ ಗಮಕಮಾಹ —
ತತ್ಕೇನೇತಿ ।
ಆತ್ಮನೋಽಸಂಸಾರಿತ್ವೇ ವಿದ್ವದನುಭವಮನುಕೂಲಯಿತುಂ ಚಶಬ್ದಃ ।
ತರ್ಕಶಾಸ್ತ್ರಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಾದಾತ್ಮನಃ ಸಂಸಾರಿತ್ವಮಿತಿ ಶಂಕತೇ —
ತಾರ್ಕಿಕೇತಿ ।
ಬುದ್ಧ್ಯಾದಿಚತುರ್ದಶಗುಣವಾನಾತ್ಮೇತಿ ತಾರ್ಕಿಕಸಮಯಸ್ತೇನ ವಿರೋಧಾತ್ತಸ್ಯಾಸಂಸಾರಿತ್ವಮಯುಕ್ತಂ ತರ್ಕಾವಿರುದ್ಧೋ ಹಿ ಸಿದ್ಧಾಂತೋ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಸರ್ವತರ್ಕಾವಿರೋಧೀ ವಾ ಕತಿಪಯತರ್ಕಾವಿರೋಧೀ ವಾ ಸಿದ್ಧಾಂತಃ ? ನಾಽಽದ್ಯಃ । ತಾರ್ಕಿಕಾದಿಸಿದ್ಧಾಂತಸ್ಯಾಪಿ ಮಿಥೋ ವೈದಿಕತರ್ಕೈಶ್ಚ ವಿರೋಧಾದಸಿದ್ಧಿಪ್ರಸಂಗಾತ್ । ದ್ವಿತೀಯೇ ತು ಶ್ರೌತತರ್ಕಾವಿರೋಧಾದಾತ್ಮಾಸಂಸಾರಿತ್ವಸಿದ್ಧಾಂತೋಽಪಿ ಸಿದ್ಧ್ಯೇದಿತ್ಯಭಿಸಂಧಾಯಾಽಽಹ —
ನ ಯುಕ್ತ್ಯಾಽಪೀತಿ ।
ಕಿಂಚ ದುಃಖಾದಿರಾತ್ಮಧರ್ಮೋ ನ ಭವತಿ ವೇದ್ಯತ್ವಾದ್ರೂಪಾದಿವದಿತ್ಯಾಹ —
ನ ಹೀತಿ ।
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾವಿಷಯತ್ವೋಕ್ತ್ಯಾ ಪ್ರತೀಚಸ್ತದ್ವಿಷಯದುಃಖಾವಿಶೇಷ್ಯತ್ವಮುಕ್ತಮಯುಕ್ತಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಯೋಃ ಶಬ್ದಾಕಾಶಯೋರಿವ ದುಃಖಾತ್ಮನೋರಪಿ ಗುಣಗುಣಿತ್ವಸಂಭವಾದಿತಿ ಶಂಕತೇ —
ಆಕಾಶಸ್ಯೇತಿ ।
ಯತ್ರ ಧರ್ಮಧರ್ಮಿಭಾವಸ್ತತ್ರೈಕಜ್ಞಾನಗಮ್ಯತ್ವಂ ದೃಷ್ಟಂ ಯಥಾ ಶುಕ್ಲೋ ಘಟ ಇತಿ ತದ್ವ್ಯಾಪಕಂ ವ್ಯಾವರ್ತಮಾನಂ ದುಃಖಾತ್ಮನೋರ್ಧರ್ಮಧರ್ಮಿತ್ವಂ ವ್ಯಾವರ್ತಯತಿ ಶಬ್ದಾಕಾಶಯೋರಪಿ ಗುಣಗುಣಿಭಾವೋ ನಾಸ್ಮಾಕಂ ಸಮ್ಮತಃ ಶಬ್ದತನ್ಮಾತ್ರಮಾಕಾಶಮಿತಿ ಸ್ಥಿತೇರಿತ್ಯಾಶಯೇನಾಽಽಹ —
ನೈಕೇತಿ ।
ಕಥಂ ತದನುಪಪತ್ತಿಸ್ತತ್ರಾಽಽಹ —
ನ ಹೀತಿ ।
ನಿತ್ಯಾನುಮೇಯಸ್ಯೇತಿ ಜರತ್ತಾರ್ಕಿಕಮತಾನುಸಾರೇಣ ಸಾಂಖ್ಯಸಮಯಾನುಸಾರೇಣ ಚೋಕ್ತಮ್ ।
ಆಧುನಿಕಂ ತಾರ್ಕಿಕಂ ಪ್ರತ್ಯಾಹ —
ತಸ್ಯ ಚೇತಿ ।
ಸುಖಾದಿವದಾತ್ಮನೋಽಪಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷೇಣ ವಿಷಯೀಕರಣೇ ಸತ್ಯೇಕಸ್ಮಿಂದೇಹೇ ತದೈಕ್ಯಸಮ್ಮತೇರಾತ್ಮಾಂತರಸ್ಯ ತತ್ರಾಯೋಗಾದೇಕತ್ರ ಭೋಕ್ತೃದ್ವಯಾನಿಷ್ಟೇಃ ಪುರುಷಾಂತರಸ್ಯಾನ್ಯಂ ಪ್ರತ್ಯಪ್ರತ್ಯಕ್ಷತ್ವಾದ್ದ್ರಷ್ಟ್ರಭಾವಾದಾತ್ಮದೃಶ್ಯತ್ವಾಸಿದ್ಧಿರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ದೀಪಸ್ಯ ಸ್ವವ್ಯವಹಾರಹೇತುತ್ವೇನ ವಿಷಯವಿಷಯಿತ್ವವದೇಕಸ್ಯೈವಾಽಽತ್ಮನೋ ದ್ರಷ್ಟೃದೃಶ್ಯತ್ವಸಿದ್ಧೇರ್ದ್ರಷ್ಟ್ರಭಾವೋ ನಾಸ್ತೀತಿ ಶಂಕತೇ —
ಏಕಸ್ಯೈವೇತಿ ।
ಆತ್ಮನೋ ವಿಷಯವಿಷಯಿತ್ವಂ ಕಾರ್ತ್ಸ್ನ್ಯೇನಾಂಶಾಭ್ಯಾಂ ವಾ । ಆದ್ಯೇಽಪಿ ಯುಗಪತ್ಕ್ರಮೇಣ ವಾ । ನಾಽಽದ್ಯ ಇತ್ಯಾಹ —
ನ ಯುಗಪದಿತಿ ।
ಕ್ರಿಯಾಯಾಂ ಗುಣತ್ವಂ ಕರ್ತೃತ್ವಂ ತತ್ರ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯಂ ಕರ್ಮತ್ವಮತೋ ಯುಗಪದೇಕಕ್ರಿಯಾಂ ಪ್ರತ್ಯೇಕಸ್ಯ ಸಾಕಲ್ಯೇನ ಗುಣಪ್ರಧಾನತ್ವಾಯೋಗಾನ್ನೈವಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ನ ದ್ವಿತೀಯಃ । ಏಕಭಾವೇಽನ್ಯಾಭಾವಾದಿತಿ ಮತ್ವಾ ಕಲ್ಪಾಂತರಂ ಪ್ರತ್ಯಾಹ —
ಆತ್ಮನೀತಿ ।
ಏತೇನ ಪ್ರದೀಪದೃಷ್ಟಾಂತೋಽಪಿ ಪ್ರತಿನೀತಸ್ತಸ್ಯಾಂಶಾಭ್ಯಾಂ ತದ್ಭಾವೇ ಪ್ರಕೃತಾನನುಕೂಲತ್ವಾತ್ ।
ನನು ವಿಜ್ಞಾನವಾದಿನೋ ಯುಗಪದೇಕಸ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಸಾಕಲ್ಯೇನ ಗ್ರಾಹ್ಯಗ್ರಾಹಕತ್ವಮುಪಯಂತಿ ತಥಾ ತ್ವದಾತ್ಮನೋಽಪಿ ಸ್ಯಾತ್ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಏತೇನೇತಿ ।
ಏಕಸ್ಯೋಭಯತ್ವನಿರಾಸೇನೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಮಾ ಭೂತ್ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಮಾಗಮಿಕಂ ಪಾರಿಭಾಷಿಕಂ ವಾಽಽತ್ಮನಃ ಸಂಸಾರಿತ್ವಮ್ । ಆನುಮಾನಿಕಂ ತು ಭವಿಷ್ಯತಿ ದುಃಖಾದಿ ಕ್ವಚಿದಾಶ್ರಿತಂ ಗುಣತ್ವಾದ್ರೂಪಾದಿವದಿತ್ಯಾಶ್ರಯೇ ಸಿದ್ಧೇ ಪರಿಶೇಷಾದಾತ್ಮನಸ್ತದಾಶ್ರಯತ್ವಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷೇತಿ ।
ನ ಹಿ ಮಿಥೋ ವಿರುದ್ಧಯೋರ್ಗುಣಗುಣಿತ್ವಮನುಮೇಯಂ ದುಃಖಾದೇಶ್ಚ ಸಾಭಾಸಬುದ್ಧಿಸ್ಥತ್ವಾತ್ಪಾರಿಶೇಷ್ಯಾಸಿದ್ಧಿರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಸಾಭಾಸಾಂತಃಕರಣನಿಷ್ಠದುಃಖಾದೀತ್ಯತ್ರ ಪ್ರಮಾಣಾಭಾವಾತ್ಕಥಂ ಸಿದ್ಧಸಾಧನತ್ವಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ದುಃಖ್ಯಹಮಿತ್ಯಾದಿಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಸ್ಯ ತತ್ರ ಪ್ರಮಾಣತ್ವಾದುಕ್ತಾನುಮಾನಸ್ಯ ಸಿದ್ಧಸಾಧ್ಯತಯಾ ಪರಿಶೇಷಾಸಿದ್ಧಿರಿತ್ಯಾಹ —
ದುಃಖಸ್ಯೇತಿ ।
ಯತ್ರ ರೂಪಾದಿಮತಿ ದೇಹೇ ದಾಹಚ್ಛೇದಾದಿ ದೃಷ್ಟಂ ತತ್ರೈವ ತತ್ಕೃತದುಃಖಾದ್ಯುಪಲಂಭಾನ್ನಾಽಽತ್ಮನಸ್ತದ್ವತ್ತ್ವಮಿತಿ ಹೇತ್ವಂತರಮಾಹ —
ರೂಪಾದಿತಿ ।
ಯತ್ತ್ವಾತ್ಮಮನಃಸಂಯೋಗಾದಾತ್ಮನಿ ಬುದ್ಧ್ಯಾದಯೋ ನವ ವೈಶೇಷಿಕಾ ಗುಣಾ ಭವಂತೀತಿ ತದ್ದೂಷಯತಿ —
ಮನಃಸಂಯೋಗಜತ್ವೇಽಪೀತಿ ।
ದುಃಖಸ್ಯಾಽಽತ್ಮನಿ ಮನಃಸಂಯೋಗಜತ್ವೇಽಭ್ಯುಪಗತೇಽಪಿ ಮನೋವದಾತ್ಮನಃ ಸಂಯೋಗಿತ್ವಾತ್ಸಾವಯವತ್ವಾದಿಪ್ರಸಂಗಾದಾತ್ಮತ್ವಮೇವ ನ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ತತ್ರ ಸಂಯೋಗಿತ್ವೇನ ಸಕ್ರಿಯತ್ವಂ ಸಾಧಯತಿ —
ನಹೀತಿ ।
ಸಂಪ್ರತಿ ಸಕ್ರಿಯತ್ವೇನ ಸಾವಯವತ್ವಂ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಯದ್ವಾ ದುಃಖಾದ್ಯಾತ್ಮನೋ ವಿಕ್ರಿಯೇತಿ ಕೈಶ್ಚಿದಿಷ್ಟತ್ವಾತ್ತಸ್ಯ ಸಕ್ರಿಯತ್ವಮವಿರುದ್ಧಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಆತ್ಮಾ ನ ಪರಿಣಾಮೀ ನಿರವಯವತ್ವಾನ್ನಭೋವದಿತಿ ಭಾವಃ ।
ಕಿಂಚಾಽಽತ್ಮಾ ನ ಗುಣೀ ನಿತ್ಯತ್ವಾತ್ಸಾಮಾನ್ಯವದಿತ್ಯಾಹ —
ಅನಿತ್ಯೇತಿ ।
ನಿತ್ಯಂ ಪಶ್ಯಾಮ ಇತಿ ಶೇಷಃ । ವಾಶಬ್ದೋ ನಞನುಕರ್ಷಣಾರ್ಥಃ ।
ಆಕಾಶೇ ವ್ಯಭಿಚಾರಮಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಆಕಾಶಸ್ಯ ನಿತ್ಯತ್ವಂ ಚೇತ್ ‘ಆತ್ಮನ ಆಕಾಶಃ ಸಂಭೂತಃ’(ತೈ. ಉ. ೨ । ೧। ೧) ಇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತಿವಿರೋಧಃ ಸ್ಯಾದಿತಿ ಸೂಚಯಿತುಮಾಗಮವಾದಿಭಿರಿತ್ಯುಕ್ತಮ್ ।
ಪರಮಾಣ್ವಾದೌ ವ್ಯಭಿಚಾರಮಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ನ ಚಾನ್ಯ ಇತಿ ।
ನ ತಾವದಣವಃ ಸಂತಿ ತ್ರ್ಯಣುಕೇತರಸತ್ತ್ವೇ ಮಾನಾಭಾವಾದ್ದಿಶಶ್ಚಾಽಽಕಾಶೇಽಂತರ್ಭವಂತಿ ಕಾಲಸ್ತು ‘ಸರ್ವೇ ನಿಮೇಷಾ ಜಜ್ಞಿರ’ ಇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತೇರುತ್ಪತ್ತಿಮಾನ್ಮನೋಽಪ್ಯನ್ನಮಯಂ ಶ್ರುತಿಪ್ರಸಿದ್ಧಮತೋ ನ ಕ್ವಚಿದ್ವ್ಯಭಿಚಾರ ಇತಿ ಭಾವಃ ।
ಯಸ್ಮಿನ್ವಿಕ್ರಿಯಮಾಣೇ ತದೇವೇದಮಿತಿ ಬುದ್ಧಿರ್ನ ವಿಹನ್ಯತೇ ತದಪಿ ನಿತ್ಯಮಿತಿ ನ್ಯಾಯೇನ ಪರಿಣಾಮವಾದೀ ಶಂಕತೇ —
ವಿಕ್ರಿಯಮಾಣಮಿತಿ ।
ತತ್ಪ್ರತ್ಯಯಸ್ತದೇವೇದಮಿತಿ ಪ್ರತ್ಯಯಃ ।
ವಿಕ್ರಿಯಾಂ ವದತಾ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯಾವಯವಾನ್ಯಥಾತ್ವಂ ವಾಚ್ಯಂ ತದೇವ ತಸ್ಯಾನಿತ್ಯತ್ವಮತ್ಯಂತಾಭಾವಸ್ಯ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತ್ವೇ ದುರ್ವಚತ್ವಾದಿತಿ ಪರಿಹರತಿ —
ನ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯೇತಿ ।
ಆತ್ಮನಃ ಸಕ್ರಿಯತ್ವಂ ಸಾವಯವತ್ವಂ ವಾಽಽಸ್ತು ತಥಾಽಪಿ ನಾನಿತ್ಯತ್ವಮಿತಿ ಸ್ಯಾದ್ವಾದೀ ಶಂಕತೇ —
ಸಾವಯವತ್ವೇಽಪೀತಿ ।
ಯತ್ಸಾವಯತ್ವಂ ತದವಯವಸಂಯೋಗಕೃತಂ ಯಥಾ ಪಟಾದಿ ತಥಾ ಸತಿ ಸಂಯೋಗಸ್ಯ ವಿಭಾಗಾವಸಾನತ್ವಾದವಯವವಿಭಾಗೇ ದ್ರವ್ಯನಾಶೋಽವಶ್ಯಂಭಾವೀತಿ ದೂಷಯತಿ —
ನ ಸಾವಯವಸ್ಯೇತಿ ।
ಯತ್ಸಾವಯವಂ ತದವಯವಸಂಯೋಗಪೂರ್ವಕಮಿತಿ ನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಃ ।
ಸಾವಯವೇಷ್ವೇವ ವಜ್ರಾದಿಷ್ವವಯವಸಂಯೋಗಪೂರ್ವಕತ್ವೇ ಪ್ರಮಾಣಾಭಾವಾದಿತಿ ಶಂಕತೇ —
ವಜ್ರಾದಿಷ್ವಿತಿ ।
ವಿಮತಮವಯವಸಂಯೋಗಪೂರ್ವಕಂ ಸಾವವಯತ್ವಾತ್ಪಟವದಿತ್ಯನುಮಾನೇನ ಪರಿಹರತಿ —
ನಾನುಮೇಯತ್ವಾದಿತಿ ।
ಆತ್ಮನೋ ಮನಃಸಂಯೋಗಜನ್ಯದುಃಖಾದಿಗುಣತ್ವೇ ಸಾವಯವತ್ವಸಕ್ರಿಯತ್ವಾನಿತ್ಯತ್ವಾದಿಪ್ರಸಂಗಂ ಪ್ರತಿಪಾದ್ಯ ಪ್ರಕೃತಮುಪಸಂಹರತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಆತ್ಮನೋಽನರ್ಥಧ್ವಂಸಾರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಾರಂಭಾನ್ಯಥಾನುಪಪತ್ತ್ಯಾ ಸಂಸಾರಿತೇತ್ಯರ್ಥಾಪತ್ತ್ಯಾ ಶಂಕತೇ —
ಪರಸ್ಯೇತಿ ।
ಅವಿದ್ಯಾವಿದ್ಯಮಾನಮಾತ್ಮಸ್ಥಮನರ್ಥಭ್ರಮಂ ನಿರಾಕರ್ತುಂ ತದಾರಂಭಃ ಸಂಭವತೀತ್ಯನ್ಯಥೋಪಪತ್ತ್ಯಾ ಸಮಾಧತ್ತೇ —
ನಾವಿದ್ಯೇತಿ ।
ಪರಸ್ಯೈವಾವಿದ್ಯಾಕೃತಸಂಸಾರಿತ್ವಭ್ರಾಂತಿಧ್ವಂಸಾರ್ಥಂ ಶಾಸ್ತ್ರಮಿತ್ಯೇತದ್ದೃಷ್ಟಾಂತೇನ ಸ್ಪಷ್ಟಯತಿ —
ಆತ್ಮನೀತಿ ।
ಯತ್ತು ಪರಸ್ಯಾದುಃಖಿತ್ವಮನ್ಯಸ್ಯ ಚ ದುಃಖಿನೋಽಸತ್ತ್ವಂ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಕಲ್ಪಿತೇತಿ ।
ನ ತಾವತ್ಪರಸ್ಮಾದನ್ಯೋ ದುಃಖೀ ‘ನಾನ್ಯೋಽತೋಽಸ್ತಿ ದ್ರಷ್ಟಾ’(ಬೃ. ಉ. ೩ । ೭ । ೨೩) ಇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತೇಃ । ಸ ಪುನರನಾದ್ಯನಿರ್ವಾಚ್ಯಾಜ್ಞಾನಸಂಬಂಧಾತ್ತಜ್ಜನ್ಯೈರ್ಬುದ್ಧ್ಯಾದಿಭಿರೈಕ್ಯಾಧ್ಯಾಸಮಾಪನ್ನಃ ಸಂಸರತಿ । ತಥಾ ಚ ಕಲ್ಪಿತಾಕಾರದ್ವಾರಾ ದುಃಖಿನಃ ಪರಸ್ಯಾಽಽತ್ಮನೋಂಗೀಕಾರಾನ್ನಾರ್ಥಾಪತ್ತೇರುತ್ಥಾನಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।