பரஸ்ய ப்ரவேஶே நாநாத்வப்ரஸம்க³ம் ப்ரத்யாக்²யாய தோ³ஷாந்தரம் சோத³யதி —
ப்ரவேஶ இதி ।
தேஷாம் ஸம்ஸாரித்வே(அ)பி பரஸ்ய கிமாயாதம் ததா³ஹ —
தத³நந்யத்வாதி³தி ।
ஶ்ருத்யவஷ்டம்பே⁴ந தூ³ஷயதி —
நேதி ।
அநுப⁴வமநுஸ்ருத்ய ஶங்கதே —
ஸுகி²த்வேதி ।
நாஸம்ஸாரித்வமிதி ஶேஷ: ।
கூ³டா⁴பி⁴ஸந்தி⁴ருத்தரமாஹ —
நேதி ।
ஆக³மோ ஹி பரஸ்யாஸம்ஸாரித்வே மாநம் த்வயோச்யதே ஸ சாத்⁴யக்ஷவிருத்³தோ⁴ ந ஸ்வார்தே² மாநம் ந ச வைபரீத்யம் ஜ்யேஷ்ட²த்வேந ப³லவத்த்வாதி³தி ஶங்கதே —
ப்ரத்யக்ஷாதீ³தி ।
ஶங்கிதே பூர்வவாதி³நி ஸ்வாஶயமாவிஷ்க்ருதவதி ஸித்³தா⁴ந்தீ ஸ்வாபி⁴ஸந்தி⁴மாஹ —
நோபாதீ⁴தி ।
உபாதி⁴ரந்த:கரணம் ததா³ஶ்ரயத்வேந ஜநிதோ விஶேஷஶ்சிதா³பா⁴ஸஸ்தத்³க³தது³:கா²தி³விஷயத்வாத்ப்ரத்யக்ஷாதே³ராபா⁴ஸத்வாத்தேநா(அ)த்மந்யஸம்ஸாரித்வாக³மஸ்ய ந விரோதோ⁴(அ)ஸ்தீத்யர்த²: ।
கிஞ்ச ப்ரத்யக்ஷாதீ³நாமநாத்மவிஷயத்வாதா³த்மவிஷயத்வாச்சா(அ)(அ)க³மஸ்ய பி⁴ந்நவிஷயதயா நாநயோர்மிதோ² விரோதோ⁴(அ)ஸ்தீத்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)த்மநோ(அ)த்⁴யக்ஷாத்³யவிஷயத்வே ஶ்ருதீருதா³ஹரதி —
ந த்³ருஷ்டேரிதி ।
ஸுக்²யஹமித்யாதி³ப்ரதிபா⁴ஸஸ்ய தர்ஹி கா க³திரித்யாஶங்க்ய பூர்வோக்தமேவ ஸ்மாரயதி —
கிம் தர்ஹீதி ।
பு³த்³த்⁴யாதி³ருபாதி⁴ஸ்தத்ரா(அ)(அ)த்மப்ரதிச்சா²யா தத்ப்ரதிபி³ம்ப³ஸ்தத்³விஷயமேவ ஸுக்²யஹமித்யாதி³விஜ்ஞாநமிதி யோஜநா ।
ஆத்மநோ து³:கி²த்வாபா⁴வே ஹேத்வந்தரமாஹ —
அயமிதி ।
அயம் தே³ஹோ(அ)ஹமிதி த்³ருஶ்யேந த்³ரஷ்டுஸ்தாதா³த்ம்யாத்⁴யாஸத³ர்ஶநாத்³த்³ருஶ்யவிஶிஷ்டஸ்யைவ ப்ரத்யக்ஷவிஷயத்வாந்ந கேவலஸ்யா(அ)(அ)த்மநோ து³:கா²தி³ஸம்ஸாரோ(அ)ஸ்தீத்யர்த²: ।
கிஞ்சாஸ்தூ²லாதி³விஶேஷணமக்ஷரம் ப்ரக்ரம்ய தஸ்யைவ ப்ரத்யகா³த்மத்வம் த³ர்ஶயந்தீ ஶ்ருதிராத்மந: ஸம்ஸாரித்வம் வாரயதீத்யாஹ —
நாந்யதி³தி ।
கிஞ்ச பாத³யோர்து³:க²ம் ஶிரஸி து³:க²மிதி தே³ஹாவயவாவச்சி²ந்நத்வேந தத்ப்ரதீதேஸ்தத்³த⁴ர்மத்வநிஶ்சயாந்நா(அ)(அ)த்மநி ஸம்ஸாரித்வம் ப்ராணாணிகமித்யாஹ —
தே³ஹேதி ।
ஶ்ருதிவஶாதா³த்மந: ஸம்ஸாரித்வம் ஶங்கதே —
ஆத்மநஸ்த்விதி ।
ஸுக²ம் தாவதா³த்மாஶ்ரய’மாத்மநஸ்து காமாயே’தி ஸுக²ஸாத⁴நஸ்யா(அ)(அ)த்மார்த²த்வஶ்ருதேரதஸ்தத³விநாபூ⁴தம் து³:க²மபி தத்ரேத்யாத்மந்யஸம்ஸாரித்வமயுக்தமித்யர்த²: ।
ஆவித்³யகஸம்ஸாரித்வாநுவாதே³நா(அ)(அ)த்மநோதிஶயாநந்த³த்வப்ரதிபாத³கமாத்மநஸ்து காமாயேத்யாதி³வாக்யமிதி மத்வா(அ)(அ)ஹ —
நேதி ।
ததா³வித்³யகஸம்ஸாராநுவாதீ³த்யத்ர க³மகமாஹ —
யத்ரேதி ।
அநேந ஹி வாக்யேநாவித்³யாவஸ்தா²யாமேவா(அ)(அ)த்மார்த²த்வம் ஸுகா²தே³ரப்⁴யுபக³ம்யதே । அதோ ந தஸ்யா(அ)(அ)த்மத⁴ர்மத்வமித்யர்த²: ।
ஆத்மநி ஸம்ஸாரித்வஸ்யாப்ரதிபாத்³யத்வே(அ)பி க³மகமாஹ —
தத்கேநேதி ।
ஆத்மநோ(அ)ஸம்ஸாரித்வே வித்³வத³நுப⁴வமநுகூலயிதும் சஶப்³த³: ।
தர்கஶாஸ்த்ரப்ராமாண்யாதா³த்மந: ஸம்ஸாரித்வமிதி ஶங்கதே —
தார்கிகேதி ।
பு³த்³த்⁴யாதி³சதுர்த³ஶகு³ணவாநாத்மேதி தார்கிகஸமயஸ்தேந விரோதா⁴த்தஸ்யாஸம்ஸாரித்வமயுக்தம் தர்காவிருத்³தோ⁴ ஹி ஸித்³தா⁴ந்தோ ப⁴வதீத்யர்த²: ।
ஸர்வதர்காவிரோதீ⁴ வா கதிபயதர்காவிரோதீ⁴ வா ஸித்³தா⁴ந்த: ? நா(அ)(அ)த்³ய: । தார்கிகாதி³ஸித்³தா⁴ந்தஸ்யாபி மிதோ² வைதி³கதர்கைஶ்ச விரோதா⁴த³ஸித்³தி⁴ப்ரஸம்கா³த் । த்³விதீயே து ஶ்ரௌததர்காவிரோதா⁴தா³த்மாஸம்ஸாரித்வஸித்³தா⁴ந்தோ(அ)பி ஸித்³த்⁴யேதி³த்யபி⁴ஸந்தா⁴யா(அ)(அ)ஹ —
ந யுக்த்யா(அ)பீதி ।
கிஞ்ச து³:கா²தி³ராத்மத⁴ர்மோ ந ப⁴வதி வேத்³யத்வாத்³ரூபாதி³வதி³த்யாஹ —
ந ஹீதி ।
ப்ரத்யக்ஷாவிஷயத்வோக்த்யா ப்ரதீசஸ்தத்³விஷயது³:கா²விஶேஷ்யத்வமுக்தமயுக்தம் ப்ரத்யக்ஷாப்ரத்யக்ஷயோ: ஶப்³தா³காஶயோரிவ து³:கா²த்மநோரபி கு³ணகு³ணித்வஸம்ப⁴வாதி³தி ஶங்கதே —
ஆகாஶஸ்யேதி ।
யத்ர த⁴ர்மத⁴ர்மிபா⁴வஸ்தத்ரைகஜ்ஞாநக³ம்யத்வம் த்³ருஷ்டம் யதா² ஶுக்லோ க⁴ட இதி தத்³வ்யாபகம் வ்யாவர்தமாநம் து³:கா²த்மநோர்த⁴ர்மத⁴ர்மித்வம் வ்யாவர்தயதி ஶப்³தா³காஶயோரபி கு³ணகு³ணிபா⁴வோ நாஸ்மாகம் ஸம்மத: ஶப்³த³தந்மாத்ரமாகாஶமிதி ஸ்தி²தேரித்யாஶயேநா(அ)(அ)ஹ —
நைகேதி ।
கத²ம் தத³நுபபத்திஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
ந ஹீதி ।
நித்யாநுமேயஸ்யேதி ஜரத்தார்கிகமதாநுஸாரேண ஸாங்க்²யஸமயாநுஸாரேண சோக்தம் ।
ஆது⁴நிகம் தார்கிகம் ப்ரத்யாஹ —
தஸ்ய சேதி ।
ஸுகா²தி³வதா³த்மநோ(அ)பி ப்ரத்யக்ஷேண விஷயீகரணே ஸத்யேகஸ்மிந்தே³ஹே ததை³க்யஸம்மதேராத்மாந்தரஸ்ய தத்ராயோகா³தே³கத்ர போ⁴க்த்ருத்³வயாநிஷ்டே: புருஷாந்தரஸ்யாந்யம் ப்ரத்யப்ரத்யக்ஷத்வாத்³த்³ரஷ்ட்ரபா⁴வாதா³த்மத்³ருஶ்யத்வாஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।
தீ³பஸ்ய ஸ்வவ்யவஹாரஹேதுத்வேந விஷயவிஷயித்வவதே³கஸ்யைவா(அ)(அ)த்மநோ த்³ரஷ்ட்ருத்³ருஶ்யத்வஸித்³தே⁴ர்த்³ரஷ்ட்ரபா⁴வோ நாஸ்தீதி ஶங்கதே —
ஏகஸ்யைவேதி ।
ஆத்மநோ விஷயவிஷயித்வம் கார்த்ஸ்ந்யேநாம்ஶாப்⁴யாம் வா । ஆத்³யே(அ)பி யுக³பத்க்ரமேண வா । நா(அ)(அ)த்³ய இத்யாஹ —
ந யுக³பதி³தி ।
க்ரியாயாம் கு³ணத்வம் கர்த்ருத்வம் தத்ர ப்ராதா⁴ந்யம் கர்மத்வமதோ யுக³பதே³கக்ரியாம் ப்ரத்யேகஸ்ய ஸாகல்யேந கு³ணப்ரதா⁴நத்வாயோகா³ந்நைவமித்யர்த²: ।
ந த்³விதீய: । ஏகபா⁴வே(அ)ந்யாபா⁴வாதி³தி மத்வா கல்பாந்தரம் ப்ரத்யாஹ —
ஆத்மநீதி ।
ஏதேந ப்ரதீ³பத்³ருஷ்டாந்தோ(அ)பி ப்ரதிநீதஸ்தஸ்யாம்ஶாப்⁴யாம் தத்³பா⁴வே ப்ரக்ருதாநநுகூலத்வாத் ।
நநு விஜ்ஞாநவாதி³நோ யுக³பதே³கஸ்ய விஜ்ஞாநஸ்ய ஸாகல்யேந க்³ராஹ்யக்³ராஹகத்வமுபயந்தி ததா² த்வதா³த்மநோ(அ)பி ஸ்யாத்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
ஏதேநேதி ।
ஏகஸ்யோப⁴யத்வநிராஸேநேத்யர்த²: ।
மா பூ⁴த்ப்ரத்யக்ஷமாக³மிகம் பாரிபா⁴ஷிகம் வா(அ)(அ)த்மந: ஸம்ஸாரித்வம் । ஆநுமாநிகம் து ப⁴விஷ்யதி து³:கா²தி³ க்வசிதா³ஶ்ரிதம் கு³ணத்வாத்³ரூபாதி³வதி³த்யாஶ்ரயே ஸித்³தே⁴ பரிஶேஷாதா³த்மநஸ்ததா³ஶ்ரயத்வாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
ப்ரத்யக்ஷேதி ।
ந ஹி மிதோ² விருத்³த⁴யோர்கு³ணகு³ணித்வமநுமேயம் து³:கா²தே³ஶ்ச ஸாபா⁴ஸபு³த்³தி⁴ஸ்த²த்வாத்பாரிஶேஷ்யாஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।
ஸாபா⁴ஸாந்த:கரணநிஷ்ட²து³:கா²தீ³த்யத்ர ப்ரமாணாபா⁴வாத்கத²ம் ஸித்³த⁴ஸாத⁴நத்வமித்யாஶங்க்ய து³:க்²யஹமித்யாதி³ப்ரத்யக்ஷஸ்ய தத்ர ப்ரமாணத்வாது³க்தாநுமாநஸ்ய ஸித்³த⁴ஸாத்⁴யதயா பரிஶேஷாஸித்³தி⁴ரித்யாஹ —
து³:க²ஸ்யேதி ।
யத்ர ரூபாதி³மதி தே³ஹே தா³ஹச்சே²தா³தி³ த்³ருஷ்டம் தத்ரைவ தத்க்ருதது³:கா²த்³யுபலம்பா⁴ந்நா(அ)(அ)த்மநஸ்தத்³வத்த்வமிதி ஹேத்வந்தரமாஹ —
ரூபாதி³தி ।
யத்த்வாத்மமந:ஸம்யோகா³தா³த்மநி பு³த்³த்⁴யாத³யோ நவ வைஶேஷிகா கு³ணா ப⁴வந்தீதி தத்³தூ³ஷயதி —
மந:ஸம்யோக³ஜத்வே(அ)பீதி ।
து³:க²ஸ்யா(அ)(அ)த்மநி மந:ஸம்யோக³ஜத்வே(அ)ப்⁴யுபக³தே(அ)பி மநோவதா³த்மந: ஸம்யோகி³த்வாத்ஸாவயவத்வாதி³ப்ரஸம்கா³தா³த்மத்வமேவ ந ஸ்யாதி³த்யர்த²: ।
தத்ர ஸம்யோகி³த்வேந ஸக்ரியத்வம் ஸாத⁴யதி —
நஹீதி ।
ஸம்ப்ரதி ஸக்ரியத்வேந ஸாவயவத்வம் ப்ரதிபாத³யதி —
ந சேதி ।
யத்³வா து³:கா²த்³யாத்மநோ விக்ரியேதி கைஶ்சிதி³ஷ்டத்வாத்தஸ்ய ஸக்ரியத்வமவிருத்³த⁴மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
ந சேதி ।
ஆத்மா ந பரிணாமீ நிரவயவத்வாந்நபோ⁴வதி³தி பா⁴வ: ।
கிஞ்சா(அ)(அ)த்மா ந கு³ணீ நித்யத்வாத்ஸாமாந்யவதி³த்யாஹ —
அநித்யேதி ।
நித்யம் பஶ்யாம இதி ஶேஷ: । வாஶப்³தோ³ நஞநுகர்ஷணார்த²: ।
ஆகாஶே வ்யபி⁴சாரமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
ந சேதி ।
ஆகாஶஸ்ய நித்யத்வம் சேத் ‘ஆத்மந ஆகாஶ: ஸம்பூ⁴த:’(தை. உ. 2 । 1। 1) இத்யாதி³ஶ்ருதிவிரோத⁴: ஸ்யாதி³தி ஸூசயிதுமாக³மவாதி³பி⁴ரித்யுக்தம் ।
பரமாண்வாதௌ³ வ்யபி⁴சாரமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
ந சாந்ய இதி ।
ந தாவத³ணவ: ஸந்தி த்ர்யணுகேதரஸத்த்வே மாநாபா⁴வாத்³தி³ஶஶ்சா(அ)(அ)காஶே(அ)ந்தர்ப⁴வந்தி காலஸ்து ‘ஸர்வே நிமேஷா ஜஜ்ஞிர’ இத்யாதி³ஶ்ருதேருத்பத்திமாந்மநோ(அ)ப்யந்நமயம் ஶ்ருதிப்ரஸித்³த⁴மதோ ந க்வசித்³வ்யபி⁴சார இதி பா⁴வ: ।
யஸ்மிந்விக்ரியமாணே ததே³வேத³மிதி பு³த்³தி⁴ர்ந விஹந்யதே தத³பி நித்யமிதி ந்யாயேந பரிணாமவாதீ³ ஶங்கதே —
விக்ரியமாணமிதி ।
தத்ப்ரத்யயஸ்ததே³வேத³மிதி ப்ரத்யய: ।
விக்ரியாம் வத³தா த்³ரவ்யஸ்யாவயவாந்யதா²த்வம் வாச்யம் ததே³வ தஸ்யாநித்யத்வமத்யந்தாபா⁴வஸ்ய ப்ராமாணிகத்வே து³ர்வசத்வாதி³தி பரிஹரதி —
ந த்³ரவ்யஸ்யேதி ।
ஆத்மந: ஸக்ரியத்வம் ஸாவயவத்வம் வா(அ)(அ)ஸ்து ததா²(அ)பி நாநித்யத்வமிதி ஸ்யாத்³வாதீ³ ஶங்கதே —
ஸாவயவத்வே(அ)பீதி ।
யத்ஸாவயத்வம் தத³வயவஸம்யோக³க்ருதம் யதா² படாதி³ ததா² ஸதி ஸம்யோக³ஸ்ய விபா⁴கா³வஸாநத்வாத³வயவவிபா⁴கே³ த்³ரவ்யநாஶோ(அ)வஶ்யம்பா⁴வீதி தூ³ஷயதி —
ந ஸாவயவஸ்யேதி ।
யத்ஸாவயவம் தத³வயவஸம்யோக³பூர்வகமிதி ந வ்யாப்தி: ।
ஸாவயவேஷ்வேவ வஜ்ராதி³ஷ்வவயவஸம்யோக³பூர்வகத்வே ப்ரமாணாபா⁴வாதி³தி ஶங்கதே —
வஜ்ராதி³ஷ்விதி ।
விமதமவயவஸம்யோக³பூர்வகம் ஸாவவயத்வாத்படவதி³த்யநுமாநேந பரிஹரதி —
நாநுமேயத்வாதி³தி ।
ஆத்மநோ மந:ஸம்யோக³ஜந்யது³:கா²தி³கு³ணத்வே ஸாவயவத்வஸக்ரியத்வாநித்யத்வாதி³ப்ரஸம்க³ம் ப்ரதிபாத்³ய ப்ரக்ருதமுபஸம்ஹரதி —
தஸ்மாதி³தி ।
ஆத்மநோ(அ)நர்த²த்⁴வம்ஸார்த²ஶாஸ்த்ராரம்பா⁴ந்யதா²நுபபத்த்யா ஸம்ஸாரிதேத்யர்தா²பத்த்யா ஶங்கதே —
பரஸ்யேதி ।
அவித்³யாவித்³யமாநமாத்மஸ்த²மநர்த²ப்⁴ரமம் நிராகர்தும் ததா³ரம்ப⁴: ஸம்ப⁴வதீத்யந்யதோ²பபத்த்யா ஸமாத⁴த்தே —
நாவித்³யேதி ।
பரஸ்யைவாவித்³யாக்ருதஸம்ஸாரித்வப்⁴ராந்தித்⁴வம்ஸார்த²ம் ஶாஸ்த்ரமித்யேதத்³த்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பஷ்டயதி —
ஆத்மநீதி ।
யத்து பரஸ்யாது³:கி²த்வமந்யஸ்ய ச து³:கி²நோ(அ)ஸத்த்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
கல்பிதேதி ।
ந தாவத்பரஸ்மாத³ந்யோ து³:கீ² ‘நாந்யோ(அ)தோ(அ)ஸ்தி த்³ரஷ்டா’(ப்³ரு. உ. 3 । 7 । 23) இத்யாதி³ஶ்ருதே: । ஸ புநரநாத்³யநிர்வாச்யாஜ்ஞாநஸம்ப³ந்தா⁴த்தஜ்ஜந்யைர்பு³த்³த்⁴யாதி³பி⁴ரைக்யாத்⁴யாஸமாபந்ந: ஸம்ஸரதி । ததா² ச கல்பிதாகாரத்³வாரா து³:கி²ந: பரஸ்யா(அ)(அ)த்மநோங்கீ³காராந்நார்தா²பத்தேருத்தா²நமித்யர்த²: ।