అపూర్వవిధివాదీ శఙ్కతే —
తిష్ఠతు తావదితి ।
సర్వేషాం స్వభావతో విషయప్రవణానీన్ద్రియాణి నాఽఽత్మజ్ఞానవార్తామపి మృష్యన్తే తదత్యన్తాప్రాప్తత్వాదాత్మజ్ఞానే భవత్యపూర్వవిధిరితి భావః ।
విశిష్టస్యాధికారిణః శాబ్దజ్ఞానం శబ్దాదేవ సిద్ధమితి కథమప్రాప్తిరిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
జ్ఞానేతి ।
న ఖల్వత్ర శాబ్దజ్ఞానం వివక్షితం కిన్తూపాసనమ్ । ఉపాసనం నామ మానసం కర్మ తదేవ జ్ఞానావృత్తిరూపత్వాజ్జ్ఞానమిత్యేకత్వే సత్యప్రాప్తత్వాద్విధేయమిత్యర్థః ।
తయోరేకత్వం వివృణోతి —
నేత్యాదినా ।
అనేన హీత్యాదౌ వేదశబ్దస్యార్థాన్తరవిషయత్వవన్న స వేదేత్యత్రాపి కిం న స్యాదిత్యాశఙ్క్యఽఽహ —
అనేనేతి ।
ఉక్తశ్రుతిభ్యో యద్విజ్ఞానం శ్రుతం తదుపాసనమేవేతి యోజనా । ‘స యోఽత ఎకైకముపాస్తే’(బృ. ఉ. ౧ । ౪ । ౭) ఇత్యుపక్రమాత్ ‘ఆత్మేత్యేవోపాసీత’ ఇత్యుపసంహారాచ్చ న స వేదేత్యత్ర తావద్వేదశబ్దస్యోపాసనార్థత్వమేష్టవ్యమన్యథోపక్రమోపసంహారవిరోధాత్ । తథా చార్ధవైశసాసంభవాదుపాసనమేవ సర్వత్ర వేదనం న తచ్చ సర్వథైవాప్రాప్తమితి తస్మిన్నపూర్వవిధిః స్యాదితి భావః ।
ఇతశ్చ తస్మిన్నేష్టవ్యో విధిరిత్యాహ —
న చేతి ।
అతః ప్రవర్తకో విధిరుపేయ ఇతి శేషః ।
స చాత్యన్తాప్రాప్తవిషయత్వాన్నియమాదిరూపో న భవతీత్యాహ —
తస్మాదితి ।
ఆత్మోపాస్తిర్విధేయేత్యత్ర హేత్వన్తరమాహ —
కర్మవిధీతి ।
కర్మాత్మజ్ఞానవిధ్యోః శబ్దానుసారేణావిశేషమభిదధాతి —
యథేత్యాదినా ।
సంప్రత్యర్థతోఽప్యవిశేషమాహ —
మానసేతి ।
తదేవ దృష్టాన్తేన స్పష్టయతి —
యథేతి ।
యది క్రియా విధీయతే కథం జ్ఞానాత్మికేతి విశేష్యతే తత్రాఽఽహ —
తథేతి ।
ఇతశ్చాఽత్మోపాసనే విధిరస్తీత్యాహ —
భావనేతి ।
వేదాన్తేషు భావనోపేక్షితాంశత్రయోపపత్తిం విశదయితుం దృష్టాన్తమాహ —
యథేతి ।
భావనాయా విధీయమానత్వే సతీతి శేషః । ప్రేరణాధర్మకః శబ్దవ్యాపారః స్వజ్ఞానకరణకః స్తుత్యాదిజ్ఞానేతికర్తవ్యతాకః పురుషప్రయత్నభావ్యనిష్ఠః శబ్దభావనోచ్యతే ।
స్వర్గం యాగేన ప్రయాజాదిభిరుపకృత్య సాధయేదితి పురుషప్రవృత్తిరర్థభావనేతి విభాగః దృష్టాన్తస్థమర్థం దార్ష్టాన్తికే యోజయతి —
తథేత్యాదినా ।
త్యాగో నిషిద్ధకామ్యవర్జనమ్ । ఉపరమో నిత్యనైమిత్తికత్యాగః । తితిక్షాదీత్యాదిపదం సమాధానాదిసంగ్రహార్థమిత్యంశత్రయమితి సంబన్ధః । శాస్త్రం ‘శాన్తో దాన్త’(బృ. ఉ. ౪ । ౪ । ౨౩) ఇత్యాది । ఉక్తప్రకారమంశత్రయమన్యదపి సులభమితి వక్తుమాదిపదమ్ ।
విధియుక్తానాం వేదాన్తానాం కార్యపరత్వేఽపి తద్ధీనానాం తేషాం వస్తుపరతేత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
యథా చేతి ।
విధ్యుద్దేశత్వేన తచ్ఛేషత్వేనేతి యావత్ ।
అస్థూలాదివాక్యానామారోపితద్వైతనిషేధేనాద్వయం వస్తు సమర్పయతాం కథముపాస్తివిధిశేషత్వమిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
నేత్యాదినా ।
’బ్రహ్మ వేద బ్రహ్మైవ భవతి’ ‘తరతి శోకమాత్మవిత్’(ఛా. ఉ. ౭ । ౧ । ౩) ఇత్యాదీనాం ఫలార్పకత్వేనోపాస్తివిధ్యుపయోగమభిప్రేత్యాఽఽహ —
ఫలఞ్చేతి ।
మోక్షో బ్రహ్మప్రాప్తిః ।