బృహదారణ్యకోపనిషద్భాష్యమ్
ప్రథమోఽధ్యాయఃచతుర్థం బ్రాహ్మణమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (బృహదారణ్యక)
 
తద్ధేదం తర్హ్యవ్యాకృతమాసీత్తన్నామరూపాభ్యామేవ వ్యాక్రియతాసౌనామాయమిదంరూప ఇతి తదిదమప్యేతర్హి నామరూపాభ్యామేవ వ్యాక్రియతేఽసౌనామాయమిదంరూప ఇతి స ఎష ఇహ ప్రవిష్టః । ఆ నఖాగ్రేభ్యో యథా క్షురః క్షురధానేఽవహితః స్యాద్విశ్వమ్భరో వా విశ్వమ్భరకులాయే తం న పశ్యన్తి । అకృత్స్నో హి స ప్రాణన్నేవ ప్రాణో నామ భవతి । వదన్వాక్పశ్యంశ్చక్షుః శృణ్వఞ్శ్రోత్రం మన్వానో మనస్తాన్యస్యైతాని కర్మనామాన్యేవ । స యోఽత ఎకైకముపాస్తే న స వేదాకృత్స్నో హ్యేషోఽత ఎకైకేన భవత్యాత్మేత్యేవోపాసీతాత్ర హ్యేతే సర్వ ఎకం భవన్తి । తదేతత్పదనీయమస్య సర్వస్య యదయమాత్మానేన హ్యేతత్సర్వం వేద । యథా హ వై పదేనానువిన్దేదేవం కీర్తిం శ్లోకం విన్దతే య ఎవం వేద ॥ ౭ ॥
అపరే వర్ణయన్తి — ఉపాసనేనాత్మవిషయం విశిష్టం విజ్ఞానాన్తరం భావయేత్ ; తేనాత్మా జ్ఞాయతే ; అవిద్యానివర్తకం చ తదేవ, నాత్మవిషయం వేదవాక్యజనితం విజ్ఞానమితి । ఎతస్మిన్నర్థే వచనాన్యపి — ‘విజ్ఞాయ ప్రజ్ఞాం కుర్వీత’ (బృ. ఉ. ౪ । ౪ । ౨౧) ‘ద్రష్టవ్యః శ్రోతవ్యో మన్తవ్యో నిదిధ్యాసితవ్యః’ (బృ. ఉ. ౨ । ౪ । ౫), (బృ. ఉ. ౪ । ౫ । ౬) ‘సోఽన్వేష్టవ్యః స విజిజ్ఞాసితవ్యః’ (ఛా. ఉ. ౮ । ౭ । ౧) ఇత్యాదీని ॥

ఆత్మోపాసనం విధేయమితి పక్షముక్త్వా పక్షాన్తరమాహ —

అపర ఇతి ।

తస్యానుపయోగమాశఙ్క్యాఽఽహ —

తేనేతి ।

శాబ్దస్య జ్ఞానస్యాసంస్పృష్టాపరోక్షాత్మవిషయత్వాభావమితిశబ్దేన హేతూకరోతి ।

జ్ఞానాన్తరం వేదాన్తేషు విధేయమిత్యత్ర మానమాహ —

ఎతస్మిన్నితి ।