अनेनेत्यत्र वेदेति ज्ञानेनोपक्रम्यानुविन्देदिति लाभमुक्त्वा कीर्तिमित्यादिश्रुतौ पुनर्ज्ञानार्थेन विदिनोपसंहारादनुविन्देदिति श्रुतेरुपक्रमोपसंहारविरोधः स्यादिति शङ्कते —

नन्विति ।

शङ्कितं विरोधं निराकरोति —

नेति ।

कथं तयोरैकार्थ्यं ग्रामादौ तदेकत्वाप्रसिद्धेरित्याशङ्क्याऽऽह —

आत्मन इति ।

ग्रामादावप्राप्ते प्राप्तिरेव लाभो न ज्ञानमात्रं तथाऽत्रापि किं न स्यादित्याशङ्क्याऽऽह —

नेत्यादिना ।

ज्ञानलाभशब्दयोरर्थभेदस्तर्हि कुत्रेत्याशङ्क्याऽऽह —

यत्र हीति ।

अनात्मनि लब्धृलब्धव्ययोर्ज्ञातृज्ञेययोश्च भेदे क्रियाभेदात्फलभेदसिद्धिरित्यर्थः ।

नन्वात्मलाभोऽपि ज्ञानाद्भिद्यते लाभत्वादनात्मलाभवदित्याशङ्क्य ज्ञानहेतुमात्रानधीनत्वमुपाधिरित्याह —

स चेति ।

अप्राप्तत्वं व्यक्तीकरोति —

उत्पाद्येति ।

तद्व्यवधानमेव साधयति —

कारकेति ।

किञ्चानात्मलाभोऽविद्याकल्पितः कादाचित्कत्वात्सम्मतवदित्याह —

स त्विति ।

किञ्चासावविद्याकल्पितोऽप्रामाणिकत्वात्संप्रतिपन्नवदित्याह —

मिथ्येति ।

प्रकृते विशेषं दर्शयति —

अयं त्विति ।

वैपरीत्यमेव स्फोरयति —

आत्मत्वादिति ।

आत्मनस्तर्हि नित्यलब्धत्वान्न तत्रालब्धत्वबुद्धिः स्यादित्याशङ्क्याऽऽह —

नित्येति ।

आत्मन्यलाभोऽज्ञानं लाभस्तु ज्ञानमित्येतद्दृष्टान्तेन स्पष्टयति —

यथेत्यादिना ।

शुक्तिकायाः स्वरूपेण गृह्यमाणाया अपीति योजना ।

आत्मलाभोऽविद्यानिवृत्तिरेवेत्यत्रोक्तं वक्ष्यमाणं च गमकं दर्शयति —

तस्मादिति ।

अविरोधमुपसंहरति —

तस्मादित्यादिना ।

तयोरेकार्थत्वेऽपि कथमनुविन्देति मध्ये प्रयुज्यते —

तत्राऽऽह –

विन्दतेरिति ।