ಬ್ರಹ್ಮಭಾವಿಪುರುಷಕಲ್ಪನಾಂ ನಿರಾಕೃತ್ಯ ಸ್ವಪಕ್ಷೇ ಶಾಸ್ತ್ರಸ್ಯಾರ್ಥವತ್ತ್ವಮುಕ್ತಂ ಸಂಪ್ರತಿ ಪ್ರಕಾರಾಂತರೇಣ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷಯತಿ —
ಪುಣ್ಯ ಇತಿ ।
ಆದಿಶಬ್ದೇನ ‘ಯೋಽಯಂ ವಿಜ್ಞಾನಮಯಃ ಪ್ರಾಣೇಷು’(ಬೃ. ಉ. ೪ । ೩ । ೭) ಇತ್ಯಾದ್ಯಾ ಶ್ರುತಿರ್ಗೃಹ್ಯತೇ । ‘ಕುರು ಕರ್ಮೈವ ತಸ್ಮಾತ್ತ್ವಮ್’ (ಭ. ಗೀ. ೪ । ೧೫) ಇತ್ಯಾದ್ಯಾ ಸ್ಮೃತಿಃ । ನ್ಯಾಯೋ ಮಿಥೋ ವಿರುದ್ಧಯೋರೇಕತ್ವಾಯೋಗಃ । ವಿಲಕ್ಷಣತ್ವಮನ್ಯತ್ವೇ ಹೇತುಃ ।
ಜೀವಸ್ಯ ಪರಸ್ಮಾದನ್ಯತ್ವೇಽಪಿ ನ ತಸ್ಯ ತತೋಽನ್ಯತ್ವಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ತದ್ವಿಲಕ್ಷಣಶ್ಚೇತಿ ।
ಪರಸ್ಯ ತದ್ವಿಲಕ್ಷಣತ್ವಂ ಶ್ರುತಿತೋ ದರ್ಶಯಿತ್ವಾ ತತ್ರೈವೋಪಪತ್ತಿಮಾಹ —
ಕಣಾದೇತಿ ।
ಕ್ಷಿತ್ಯಾದಿಕಮುಪಲದ್ಭಿಮತ್ಕರ್ತೃಕಂ ಕಾರ್ಯತ್ವಾದ್ಘಟವದಿತ್ಯಾದ್ಯೋಪಪತ್ತಿಃ ।
ತಯೋರ್ಮಿಥೋ ಭೇದೇ ಹೇತ್ವಂತರಮಾಹ —
ಸಂಸಾರೇತಿ ।
ಜೀವಸ್ಯ ಸ್ವಗತದುಃಖಧ್ವಂಸೇ ದುಃಖಂ ಮೇ ಮಾ ಭೂದಿತ್ಯರ್ಥಿತ್ವೇನ ಪ್ರವೃತ್ತಿರ್ದೃಷ್ಟಾ ನೇಶಸ್ಯ ಸಾಽಸ್ತಿ ದುಃಖಾಭಾವಾದತೋ ಭೇದಸ್ತಯೋರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಇತಶ್ಚೇಶ್ವರಸ್ಯ ನ ಪ್ರವೃತ್ತಿರ್ಹೇತುಫಲಯೋರಭಾವಾದಿತ್ಯಾಹ —
ಅವಾಕೀತಿ ।
ಮಿಥೋ ಭೇದೇ ಶ್ರೌತಂ ಲಿಂಗಾಂತರಮಾಹ —
ಸೋಽನ್ವೇಷ್ಟವ್ಯ ಇತಿ ।
ತತ್ರೈವ ಲಿಂಗಾಂತರಮಾಹ —
ಮುಮುಕ್ಷೋಶ್ಚೇತಿ ।
ಗತಿರ್ದೇವಯಾನಾಖ್ಯಾ ತಸ್ಯಾ ಮಾರ್ಗವಿಶೇಷೋಽರ್ಚಿರಾದಿರ್ದೇಶೋ ಗಂತವ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮ ತೇಷಾಮುಪದೇಶಾ”ಸ್ತೇಽರ್ಚಿಷಮಭಿಸಂಭವಂತೀ”ತ್ಯಾದಯಸ್ತಥಾಽಪಿ ಕಥಂ ಭೇದಸಿದ್ಧಿಸ್ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಅಸತೀತಿ ।
ಮಾ ಭೂದ್ಗತಿರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ತದಭಾವೇ ಚೇತಿ ।
ಕಥಂ ತರ್ಹಿ ಗತ್ಯಾದಿಕಮುಪಪದ್ಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಭಿನ್ನಸ್ಯೇತಿ ।
ಜೀವೇಶ್ವರಯೋರ್ಮಿಥೋ ಭೇದೇ ಹೇತ್ವಂತರಮಾಹ —
ಕರ್ಮೇತಿ ।
ಭೇದೇ ಸತ್ಯುಪಪನ್ನಾ ಭವಂತೀತಿ ಶೇಷಃ ।
ತದೇವ ಸ್ಫುಟಯತಿ —
ಭಿನ್ನಶ್ಚೇದಿತಿ ।
ತದ್ಭೇದೇ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕೇಽಪಿ ಕಥಂ ಬ್ರಹ್ಮಭಾವಿಪುರುಷಕಲ್ಪನೇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯೋಪಸಂಹರತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಬ್ರಹ್ಮಭಾವಿನೋ ಜೀವಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಶಬ್ದವಾಚ್ಯತ್ವೇ ಬ್ರಹ್ಮೋಪದೇಶ್ಯಾಽನರ್ಥಕ್ಯಪ್ರಸಂಗಾನ್ನೈವಮಿತಿ ದೂಷಯತಿ —
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಪ್ರಸಂಗಮೇವ ಪ್ರಕಟಯತಿ —
ಸಂಸಾರೀ ಚೇದಿತಿ ।
ವಿಧಿಶೇಷತ್ವೇನ ಬ್ರಹ್ಮೋಪದೇಶೋಽರ್ಥವಾನಿತಿ ಚೇತ್ತತ್ರ ಕಿಂ ಕರ್ಮವಿಧಿಶೇಷತ್ವೇನೋಪಾಸ್ತಿವಿಧಿಶೇಷತ್ವೇನ ವಾ ತದರ್ಥವತ್ತ್ವಮಿತಿ ವಿಕಲ್ಯಾಽಽದ್ಯಂ ದೂಷಯತಿ —
ತದ್ವಿಜ್ಞಾನಸ್ಯೇತಿ ।
ಅವಿನಿಯೋಗಾದ್ವಿನಿಯೋಜಕಶ್ರುತ್ಯಾದ್ಯಭಾವಾದಿತಿ ಶೇಷಃ ।
ಕಲ್ಪಾಂತರಮಾದತ್ತೇ —
ಸಂಸಾರಿಣ ಇತಿ ।
ಉಪದೇಶಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಾರ್ಥತ್ವಾತ್ತದನಪೇಕ್ಷತ್ವಾಚ್ಚ ಸಂಪತ್ತೇಸ್ತಸ್ಯ ಕಥಂ ತಾದರ್ಥ್ಯಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಅನಿರ್ಜ್ಞಾತೇ ಹೀತಿ ।
ವ್ಯತಿರೇಕಮುಕ್ತ್ವಾಽನ್ವಯಮಾಚಷ್ಟೇ —
ನಿರ್ಜ್ಞಾತೇತಿ ।
ಪದಯೋಃ ಸಾಮಾನಾಧಿಕರಣ್ಯೇನ ಜೀವಬ್ರಹ್ಮಣೋರಭೇದಾವಗಮಾನ್ನ ಸಂಪತ್ಪಕ್ಷಃ ಸಂಭವತೀತಿ ಸಮಾಧತ್ತೇ —
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಕಥಮೇಕತ್ವೇ ಗಮ್ಯಮಾನೇಽಪಿ ಸಂಪದೋಽನುಪಪತ್ತಿರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಅನ್ಯಸ್ಯ ಹೀತಿ ।
ಏಕತ್ವೇ ಹೇತ್ವಂತರಮಾಹ —
ಇದಮಿತಿ ।
ಏಕತ್ವೇ ಫಲಿತಮಾಹ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಕಿಂಚ ಸಂಪತ್ತಿಪಕ್ಷೇ ತದಾಪತ್ತಿಃ ಫಲಮನ್ಯದ್ವೇತಿ ವಿಕಲ್ಪ್ಯ ದ್ವಿತೀಯಂ ಪ್ರತ್ಯಾಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಆದ್ಯಂ ದೂಷಯತಿ —
ಸಂಪತ್ತಿಶ್ಚೇದಿತಿ ।
’ತಂ ಯಥಾ ಯಥೇ’ತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಶಂಕತೇ —
ವಚನಾದಿತಿ ।
ಸಂಪತ್ತೇರಮಾನತ್ವಾನ್ನ ತದ್ಬಲಾದನ್ಯಸ್ಯಾನ್ಯತ್ವಮಿತ್ಯಾಹ – ಶ್ರುತಿಶ್ಚ ನ ಪೂರ್ವಸಿದ್ಧಸೂತ್ರಾದಿಭಾವಾಭಿಧಾಯಿನೀ ತತ್ಸಾದೃಶ್ಯಾಪ್ತ್ಯಾ ತದ್ಭಾವೋಪಚಾರಾದತೋ ಬ್ರಹ್ಮಭಾವಃ ಸ್ವತಃ ಸಿದ್ಧೋ ನ ಸಾಂಪಾದಿಕ ಇತ್ಯಾಹ —
ವಿಜ್ಞಾನಸ್ಯೇತಿ ।
ಅಥಾನ್ಯಸ್ಯಾನ್ಯಭಾವೇ ಯಥೋಕ್ತಂ ವಚನಮೇವ ಶಕ್ತ್ಯಾಧ್ಯಾಯಕಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಬ್ರಹ್ಮೋಪದೇಶಾನರ್ಥಕ್ಯಪ್ರಸಂಗಾನ್ನ ಬ್ರಹ್ಮಭಾವಿಪುರುಷಕಲ್ಪನೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ತತ್ರೈವ ಹೇತ್ವಂತರಮಾಹ —
ಸ ಏಷ ಇತಿ ।
ಬ್ರಹ್ಮೋಪದೇಶಸ್ಯ ಸಂಪಚ್ಛೇಷತ್ವೇ ದೋಷಾಂತರಮಾಹ —
ಇಷ್ಟಾರ್ಥೇತಿ ।
ತದೇವ ವಿವೃಣ್ವನ್ನಿಷ್ಟಮರ್ಥಮಾಚಷ್ಟೇ —
ಸೈಂಧವೇತಿ ।
ಯಥೋಕ್ತಂ ವಸ್ತು ತಾತ್ಪರ್ಯಗಮ್ಯಮಸ್ಯಾಮುಪನಿಷದೀತ್ಯತ್ರ ಹೇತುಮಾಹ —
ಕಾಂಡದ್ವಯೇಽಪೀತಿ ।
ಮಧುಕಾಂಡಾವಸಾನಗತಮವಧಾರಣಂ ದರ್ಶಯತಿ —
ಇತ್ಯನುಶಾಸನಮಿತಿ ।
ಮುನಿಕಾಂಡಾಂತೇ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಮುದಾಹರತಿ —
ಏತಾವದಿತಿ ।
ನ ಕೇವಲಮುಪದೇಶಸ್ಯ ಸಂಪಚ್ಛೇಷತ್ವೇ ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕವಿರೋಧಃ ಕಿಂತು ಸರ್ವೋಪನಿಷದ್ವಿರೋಧೋಽಸ್ತೀತ್ಯಾಹ —
ತಥೇತಿ ।
ಇಷ್ಟಮರ್ಥಮಿತ್ಥಮುಕ್ತ್ವಾ ತದ್ಬಾಧನಂ ನಿಗಮಯತಿ —
ತತ್ರೇತಿ ।
ನನು ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೇ ಬ್ರಹ್ಮಕಂಡಿಕಾಯಾಂ ಜೀವಪರಯೋರ್ಭೇದೋಽಭಿಪ್ರೇತ ಉಪಸಂಹಾರೇ ತ್ವಭೇದ ಇತಿ ವ್ಯವಸ್ಥಾಯಾಂ ತದ್ವಿರೋಧಃ ಶಕ್ಯಃ ಸಮಾಧಾತುಮಿತ್ಯತ ಆಹ —
ತಥಾ ಚೇತಿ ।
ಬ್ರಹ್ಮಭಾವಿಪುರುಷಕಲ್ಪನಾಯಾಮುಪದೇಶಾನರ್ಥಕ್ಯಮಿಷ್ಟಾರ್ಥಬಾಧಶ್ಚೇತ್ಯುಕ್ತಮಿದಾನೀಂ ಬ್ರಹ್ಮೇತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯೇ ಬ್ರಹ್ಮಶಬ್ದೇನ ಪರಸ್ಯಾಗ್ರಹಣೇ ತದ್ವಿದ್ಯಾಯಾ ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯೇತಿ ಸಂಜ್ಞಾನುಪಪತ್ತಿಂ ದೋಷಾಂತರಮಾಹ —
ವ್ಯಪದೇಶಾನುಪಪತ್ತೇಶ್ಚೇತಿ ।
ಅತ್ರೋಕ್ತಬ್ರಹ್ಮಶಬ್ದಾರ್ಥಾದ್ವೇದಿತುರ್ಜೀವಾದನ್ಯಸ್ತದಾತ್ಮಾನಮಿತ್ಯತ್ರಾಽಽತ್ಮಶಬ್ದೇನ ಪರೋ ಗೃಹ್ಯತೇ ತದ್ವಿದ್ಯಾ ಚ ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯೇತಿ ಸಂಜ್ಞಾಸಿದ್ಧಿರಿತಿ ಶಂಕತೇ —
ಆತ್ಮೇತೀತಿ ।
ವಾಕ್ಯಶೇಷವಿರೋಧಾನ್ನೈವಮಿತ್ಯಾಹ —
ನಾಹಮಿತಿ ।
ತದೇವ ಪ್ರಪಂಚಯತಿ —
ಅನ್ಯಶ್ಚೇತಿ ।
ಯಥೋಕ್ತಾವಗಮೇ ಫಲಿತಮಾಹ —
ತಥಾ ಚ ಸತೀತಿ ।
ಅತ್ಯಂತಭೇದೇ ವ್ಯಪದೇಶಾನುಪಪತ್ತಿಂ ವಿಶದಯತಿ —
ಸಂಸಾರೀತಿ ।
ಜೀವಬ್ರಹ್ಮಣೋರ್ಭೇದಾಭೇದೋಪಗಮಾದಭೇದೇನ ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯೇತಿ ವ್ಯಪದೇಶಃ ಸೇತ್ಸ್ಯತೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಸ್ಯಾತಾಂ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮನೋರ್ಭೇದಾಭೇದೌ ತಥಾಽಪಿ ಭಿನ್ನಾಭಿನ್ನವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯೇತಿ ನಿಯತೋ ವ್ಯಪದೇಶೋ ನ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ನಿಮಿತ್ತಂ ವಿಷಯಃ ।
ಭಿನ್ನಾಭಿನ್ನವಿಷಯಾ ವಿದ್ಯಾ ಬ್ರಹ್ಮವಿಷಯಾಪಿ ಭವತ್ಯೇವೇತಿ ವ್ಯಪದೇಶಸಿದ್ಧಿಮಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ತದೇತಿ ।
ಉಭಯಾತ್ಮಕತ್ವಾದ್ವಸ್ತುನಸ್ತದ್ವಿದ್ಯಾಽಪಿ ತಥೇತಿ ವಿಕಲ್ಪೋಪಪತ್ತಿಮಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಅಸ್ತು ತರ್ಹಿ ವಸ್ತು ಬ್ರಹ್ಮ ವಾಽಬ್ರಹ್ಮ ವಾ ವೈಕಲ್ಪಿಕಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಶ್ರೋತುರಿತಿ ।
ಸಂಶಯಿತಮಪಿ ಜ್ಞಾನಂ ವಾಕ್ಯಾದುತ್ಪದ್ಯತೇ ಚೇತ್ತಾವತೈವ ಪುರುಷಾರ್ಥಃ ಶ್ರೋತುಃ ಸಿದ್ಧ್ಯತೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ನಿಶ್ಚಿತಂಚೇತಿ ।
ಶ್ರೋತುರ್ನಿಶ್ಚಿತಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಫಲವತ್ತ್ವೇಽಪಿ ವಕ್ತುಃ ಸಂಶಯಿತಮರ್ಥಂ ವದತೋ ನ ಕಾಚನ ಹಾನಿರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಅತ ಇತಿ ।
ನಿಶ್ಚಿತಸ್ಯೈವ ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಪುಮರ್ಥಸಾಧನತ್ವಂ ನ ಸಂಶಯಿತಸ್ಯೇತ್ಯತಃಶಬ್ದಾರ್ಥಃ ।