జీవపరయోరత్యన్తభేదస్య భేదాభేదయోశ్చాయోగాత్పరమేవ బ్రహ్మ బ్రహ్మశబ్దవాచ్యం న జీవస్తద్భావీత్యుక్తం సంప్రత్యత్యన్తాభేదపక్షే దోషమాశఙ్కతే —
బ్రహ్మణీతి ।
తదాత్మానమేవావేదితి జ్ఞాతృత్వం బ్రహ్మణ్యుచ్యతే తదయుక్తం తస్య జ్ఞానమూర్తిత్వాదత ఎవ న తత్కర్మత్వమపి । న చ స్వకర్తృకర్మజ్ఞానాన్ముక్తిః పరస్య క్రియాకారకఫలవిలక్షణత్వాదతో న పరం బ్రహ్మ బ్రహ్మశబ్దితమిత్యర్థః ।
శాస్త్రం బ్రహ్మణి సాధకత్వాది దర్శయతి తచ్చాపౌరుషేయమదోషాన్నోపాలమ్భార్హం తథా చ తస్మిన్నవిద్యం సాధకత్వాద్యవిరుద్ధమితి సమాధత్తే —
న శాస్త్రేతి ।
స చాయుక్తస్తస్యాపౌరుషేయత్వేనాసంభావితదోషత్వాదితి శేషః ।
నను బ్రహ్మణో నిత్యముక్తత్వపరిరక్షణార్థం శాస్త్రమప్యుపాలభ్యతే । నేత్యాహ —
న చేతి ।
శాస్త్రాద్ధి బ్రహ్మణో నిత్యముక్తత్వం గమ్యతే సాధకత్వాదితి చ తస్య తేనైవోచ్యతే న చార్ధజరతీయముచితం తథా చ వాస్తవం నిత్యముక్తత్వం కల్పితమితరదిత్యాస్థేయమ్ । యది తస్య నిత్యముక్తత్వార్థం సర్వథైవ సాధకత్వాది నేష్యతే తదా స్వార్థపరిత్యాగః స్యాత్సాధకత్వాదినా వినాఽభ్యుదయనిఃశ్రేయసయోరసంభవాత్ । న చ బ్రహ్మణోఽన్యశ్చేతనోఽచేతనో వాఽస్తి ‘నాన్యోఽతోఽస్తి ద్రష్టా’(బృ. ఉ. ౩ । ౭ । ౨౩) ‘బ్రహ్మైవేదం సర్వమ్’ ఇత్యాదిశ్రుతేస్తస్మాద్యథోకా వ్యవస్థాఽఽస్థేయేత్యర్థః ।
కిఞ్చ సర్వస్యాపి సంసారస్య బ్రహ్మణ్యవిద్యయాఽధ్యాసాత్తదన్తర్భూతం సాధకత్వాద్యపి తత్రాధ్యస్తమిత్యభ్యుపగమే కాఽనుపపత్తిరిత్యాహ —
న చేతి ।
తస్య తస్మిన్కల్పితత్వం కుతోఽవగతమిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
ఎకధేతి ।
ఉక్తశ్రుతితాత్పర్యం సంకలయతి —
సర్వో హీతి ।
సర్వస్య ద్వైతవ్యవహారస్య బ్రహ్మణి కల్పితత్వే ప్రకృతచోద్యస్యాఽఽభాసత్వం ఫలతీత్యాహ —
అత్యల్పమితి ।