ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:சதுர்த²ம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ப்³ரஹ்ம வா இத³மக்³ர ஆஸீத்ததா³த்மாநமேவாவேத் । அஹம் ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி । தஸ்மாத்தத்ஸர்வமப⁴வத்தத்³யோ யோ தே³வாநாம் ப்ரத்யபு³த்⁴யத ஸ ஏவ தத³ப⁴வத்தத²ர்ஷீணாம் ததா² மநுஷ்யாணாம் தத்³தை⁴தத்பஶ்யந்ருஷிர்வாமதே³வ: ப்ரதிபேதே³(அ)ஹம் மநுரப⁴வம் ஸூர்யஶ்சேதி । ததி³த³மப்யேதர்ஹி ய ஏவம் வேதா³ஹம் ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி ஸ இத³ம் ஸர்வம் ப⁴வதி தஸ்ய ஹ ந தே³வாஶ்சநாபூ⁴த்யா ஈஶதே । ஆத்மா ஹ்யேஷாம் ஸ ப⁴வதி அத² யோ(அ)ந்யாம் தே³வதாமுபாஸ்தே(அ)ந்யோ(அ)ஸாவந்யோ(அ)ஹமஸ்மீதி ந ஸ வேத³ யதா² பஶுரேவம் ஸ தே³வாநாம் । யதா² ஹ வை ப³ஹவ: பஶவோ மநுஷ்யம் பு⁴ஞ்ஜ்யுரேவமேகைக: புருஷோ தே³வாந்பு⁴நக்த்யேகஸ்மிந்நேவ பஶாவாதீ³யமாநே(அ)ப்ரியம் ப⁴வதி கிமு ப³ஹுஷு தஸ்மாதே³ஷாம் தந்ந ப்ரியம் யதே³தந்மநுஷ்யா வித்³யு: ॥ 10 ॥
ஏவம் தர்ஹி வித்³யாப்ரத்யயஸந்தத்யபா⁴வாத் விபரீதப்ரத்யயதத்கார்யயோஶ்ச த³ர்ஶநாத் அந்த்ய ஏவ ஆத்மப்ரத்யயோ(அ)வித்³யாநிவர்தக:, ந து பூர்வ இதி । ந, ப்ரத²மேநாநைகாந்திகத்வாத் — யதி³ ஹி ப்ரத²ம ஆத்மவிஷய: ப்ரத்யயோ(அ)வித்³யாம் ந நிவர்தயதி, ததா² அந்த்யோ(அ)பி, துல்யவிஷயத்வாத் । ஏவம் தர்ஹி ஸந்ததோ(அ)வித்³யாநிவர்தக: ந விச்சி²ந்ந இதி । ந, ஜீவநாதௌ³ ஸதி ஸந்தத்யநுபபத்தே: — ந ஹி ஜீவநாதி³ஹேதுகே ப்ரத்யயே ஸதி வித்³யாப்ரத்யயஸந்ததிருபபத்³யதே, விரோதா⁴த் । அத² ஜீவநாதி³ப்ரத்யயதிரஸ்கரணேநைவ ஆ மரணாந்தாத் வித்³யாஸந்ததிரிதி சேத் , ந, ப்ரத்யயேயத்தாஸந்தாநாநவதா⁴ரணாத் ஶாஸ்த்ரார்தா²நவதா⁴ரணதோ³ஷாத் — இயதாம் ப்ரத்யயாநாம் ஸந்ததிரவித்³யாயா நிவர்திகேத்யநவதா⁴ரணாத் ஶாஸ்த்ரார்தோ² நாவத்⁴ரியேத ; தச்சாநிஷ்டம் । ஸந்ததிமாத்ரத்வே(அ)வதா⁴ரித ஏவேதி சேத் , ந, ஆத்³யந்தயோரவிஶேஷாத் — ப்ரத²மா வித்³யாப்ரத்யயஸந்ததி: மரணகாலாந்தா வேதி விஶேஷாபா⁴வாத் , ஆத்³யந்தயோ: ப்ரத்யயயோ: பூர்வோக்தௌ தோ³ஷௌ ப்ரஸஜ்யேயாதாம் । ஏவம் தர்ஹி அநிவர்தக ஏவேதி சேத் , ந ‘தஸ்மாத்தத்ஸர்வமப⁴வத்’ இதி ஶ்ருதே:, ‘பி⁴த்³யதே ஹ்ருத³யக்³ரந்தி²:’ (மு. உ. 2 । 2 । 9) ‘தத்ர கோ மோஹ:’ (ஈ. உ. 7) இத்யாதி³ஶ்ருதிப்⁴யஶ்ச ॥

ஜ்ஞாநஸ்யாநந்தரப²லத்வாத்தத்ப²லே தே³வாதீ³நாம் ந விக்⁴நகர்த்ருதேத்யுக்தமுபேத்ய ஸ்வயூத்²ய: ஶங்கதே —

ஏவம் தர்ஹீதி ।

ஜ்ஞாநஸ்யாந்தரப²லத்வே ந தத³ஜ்ஞாநம் நிவர்தயேத³ஜ்ஞாநமிவ தத்த்வஜ்ஞாநமபி ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி ஜ்ஞாநஸந்தத்யபா⁴வாத் । ந சா(அ)(அ)த்³யமேவ ஜ்ஞாநமஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸி ப்ராகி³வோர்த்⁴வமபி ராகா³தே³ஸ்தத்கார்யஸ்ய ச த்³ருஷ்டத்வாத் । அதோ தே³ஹபாதகாலீநம் ஜ்ஞாநமஜ்ஞாநம் நிவர்தயதீதி குதோ ஜீவந்முக்திரித்யர்த²: ।

அந்த்யஜ்ஞாநஸ்யாஜ்ஞாநநிவர்தகத்வம் தத்ஸந்ததேர்வா ப்ரத²மே தஸ்யாந்த்யத்வாதா³த்மவிஷயத்வாத்³வா தத்³த்⁴வம்ஸிதேதி விகல்ப்யோப⁴யத்ர த்³ருஷ்டாந்தபா⁴வம் மத்வா த்³விதீயே தோ³ஷாந்தரமாஹ —

ந ப்ரத²மேநேதி ।

ததே³வாநுமாநேந ஸ்போ²ரயதி —

யதி³ ஹீதி ।

கல்பாந்தரம் ஶங்கயதி —

ஏவம் தர்ஹீதி ।

அவிச்சி²ந்நா ஜ்ஞாநஸந்ததிரஜ்ஞாநம் நிவர்தயதீத்யேத³த்³தூ³ஷயதி —

நேத்யாதி³நா ।

ஜீவநாதி³ஹேதுக: ப்ரத்யயோ பு³பு⁴க்ஷிதோ(அ)ஹம் போ⁴க்ஷ்யே(அ)ஹமித்யாதி³லக்ஷண: । தஸ்ய பு³பு⁴க்ஷாத்³யுபப்லுதஸ்ய ப்³ரஹ்மாஸ்மீத்யவிச்சி²ந்நப்ரத்யயஸந்ததேஶ்ச விருத்³த⁴தயா யௌக³பத்³யாயோகே³ ஹேதுமாஹ —

விரோதா⁴தி³தி ।

ப்ரத்யயஸந்ததிமுபபாத³யந்நாஶங்கதே —

அதே²தி ।

உக்தரீத்யா ப்ரத்யயஸந்ததிமுபேத்ய தூ³ஷயதி —

நேத்யாதி³நா ।

தமேவ தோ³ஷம் விஶத³யதி —

இயதாமிதி ।

ஶாஸ்த்ரார்தோ² ஜ்ஞாநஸந்ததிரஜ்ஞாநம் நிவர்தயதீத்யேவமாத்மக: ।

ஆத்மேத்யேவோபாஸீதேதி ஶ்ருதேராத்மஜ்ஞாநஸந்ததிமாத்ரஸத்³பா⁴வே ததோ வித்³யாத்³வாரா(அ)வித்³யாத்⁴வஸ்திரிதி ஶாஸ்த்ரார்த²நிஶ்சயஸித்³தி⁴ரித்யாஹ —

ஸந்ததீதி ।

ஆத்மதீ⁴ஸந்ததே: ஸத்த்வே(அ)பி ந ஸா(அ)(அ)த்மவிஷயத்வாத்³வித்³யாத்³வாரா(அ)வித்³யாம் நிவர்தயதி । ஆத்³ய த்³வித்ரிக்ஷணஸ்தா²த்மதீ⁴ஸந்ததௌ வ்யபி⁴சாராதி³தி பரிஹரதி —

நாத்³யந்தயோரிதி ।

பூர்வஸ்மிந்ப்ரத்யயே நாவித்³யாநிவர்தகத்வமந்த்யே து ததே²த்யுக்தே தஸ்யாந்த்யத்வாத்ததா²த்வம் சேத்³த்³ருஷ்டாந்தாபா⁴வ: । ஆத்மவிஷயத்வாத்ததா²த்வே ப்ரத²மப்ரத்யயே வ்யபி⁴சார: ஸ்யாதி³த்யுக்தௌ தோ³ஷௌ । ஆத்³யா ஸந்ததிர்நாவித்³யாத்⁴வம்ஸிநீ । அந்த்யா து ததே²த்யங்கீ³காரே(அ)பி விஶேஷாபா⁴வாத³ந்த்யத்வாத்தஸ்யா நிவர்தகத்வே த்³ருஷ்டாந்தாபா⁴வ: ।

ஆத்மவிஷயத்வாத்தத்³பா⁴வே த்வநைகாந்திகத்வமித்யேதாவேவ தோ³ஷௌ ஸ்யாதாமித்யுக்தம் விவ்ருணோதி —

ப்ரத²மேதி ।

அந்த்யப்ரத்யயஸ்ய தத்ஸந்ததேஶ்சாவித்³யாநிவர்தகத்வா(அ)ஸம்ப⁴வே ப்ரத²மஸ்யாபி ராகா³த்³யநுவ்ருத்த்யா தத³யோகா³ஜ்ஜ்ஞாநமஜ்ஞாநாநிவர்தகமேவேதி சோத³யதி —

ஏவம் தர்ஹீதி ।

ஶ்ருதிவிரோதே⁴ந பரிஹரதி —

ந தஸ்மாதி³தி ।