ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:சதுர்த²ம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ப்³ரஹ்ம வா இத³மக்³ர ஆஸீத்ததா³த்மாநமேவாவேத் । அஹம் ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி । தஸ்மாத்தத்ஸர்வமப⁴வத்தத்³யோ யோ தே³வாநாம் ப்ரத்யபு³த்⁴யத ஸ ஏவ தத³ப⁴வத்தத²ர்ஷீணாம் ததா² மநுஷ்யாணாம் தத்³தை⁴தத்பஶ்யந்ருஷிர்வாமதே³வ: ப்ரதிபேதே³(அ)ஹம் மநுரப⁴வம் ஸூர்யஶ்சேதி । ததி³த³மப்யேதர்ஹி ய ஏவம் வேதா³ஹம் ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி ஸ இத³ம் ஸர்வம் ப⁴வதி தஸ்ய ஹ ந தே³வாஶ்சநாபூ⁴த்யா ஈஶதே । ஆத்மா ஹ்யேஷாம் ஸ ப⁴வதி அத² யோ(அ)ந்யாம் தே³வதாமுபாஸ்தே(அ)ந்யோ(அ)ஸாவந்யோ(அ)ஹமஸ்மீதி ந ஸ வேத³ யதா² பஶுரேவம் ஸ தே³வாநாம் । யதா² ஹ வை ப³ஹவ: பஶவோ மநுஷ்யம் பு⁴ஞ்ஜ்யுரேவமேகைக: புருஷோ தே³வாந்பு⁴நக்த்யேகஸ்மிந்நேவ பஶாவாதீ³யமாநே(அ)ப்ரியம் ப⁴வதி கிமு ப³ஹுஷு தஸ்மாதே³ஷாம் தந்ந ப்ரியம் யதே³தந்மநுஷ்யா வித்³யு: ॥ 10 ॥
யஸ்மாதே³வம் , தஸ்மாத³வித்³யாவந்தம் புருஷம் ப்ரதி தே³வா ஈஶத ஏவ விக்⁴நம் கர்தும் அநுக்³ரஹம் ச இத்யேதத்³த³ர்ஶயதி — யதா² ஹ வை லோகே, ப³ஹவோ கோ³(அ)ஶ்வாத³ய: பஶவ: மநுஷ்யம் ஸ்வாமிநமாத்மந: அதி⁴ஷ்டா²தாரம் பு⁴ஞ்ஜ்யு: பாலயேயு:, ஏவம் ப³ஹுபஶுஸ்தா²நீய: ஏகைக: அவித்³வாந்புருஷ: தே³வாந் — தே³வாநிதி பித்ராத்³யுபலக்ஷணார்த²ம் — பு⁴நக்தி பாலயதீதி — இமே இந்த்³ராத³ய: அந்யே மத்தோ மமேஶிதார: ப்⁴ருத்ய இவாஹமேஷாம் ஸ்துதிநமஸ்காரேஜ்யாதி³நா ஆராத⁴நம் க்ருத்வா அப்⁴யுத³யம் நி:ஶ்ரேயஸம் ச தத்ப்ரத்தம் ப²லம் ப்ராப்ஸ்யாமீத்யேவமபி⁴ஸந்தி⁴: । தத்ர லோகே ப³ஹுபஶுமதோ யதா² ஏகஸ்மிந்நேவ பஶாவாதீ³யமாநே வ்யாக்⁴ராதி³நா அபஹ்ரியமாணே மஹத³ப்ரியம் ப⁴வதி, ததா² ப³ஹுபஶுஸ்தா²நீய ஏகஸ்மிந்புருஷே பஶுபா⁴வாத் வ்யுத்திஷ்ட²தி, அப்ரியம் ப⁴வதீதி — கிம் சித்ரம் — தே³வாநாம் , ப³ஹுபஶ்வபஹரண இவ குடும்பி³ந: । தஸ்மாதே³ஷாம் தந்ந ப்ரியம் ; கிம் தத் ? யதே³தத்³ப்³ரஹ்மாத்மதத்த்வம் கத²ஞ்சந மநுஷ்யா வித்³யு: விஜாநீயு: । ததா² ச ஸ்மரணமநுகீ³தாஸு ப⁴க³வதோ வ்யாஸஸ்ய — ‘க்ரியாவத்³பி⁴ர்ஹி கௌந்தேய தே³வலோக: ஸமாவ்ருத: । ந சைததி³ஷ்டம் தே³வாநாம் மர்த்யைருபரிவர்தநம்’ (அஶ்வ. 19 । 61) இதி । அதோ தே³வா: பஶூநிவ வ்யாக்⁴ராதி³ப்⁴ய:, ப்³ரஹ்மவிஜ்ஞாநாத்³விக்⁴நமாசிகீர்ஷந்தி — அஸ்மது³பபோ⁴க்³யத்வாந்மா வ்யுத்திஷ்டே²யுரிதி । யம் து முமோசயிஷந்தி, தம் ஶ்ரத்³தா⁴தி³பி⁴ர்யோக்ஷ்யந்தி, விபரீதமஶ்ரத்³தா⁴தி³பி⁴: । தஸ்மாந்முமுக்ஷுர்தே³வாராத⁴நபர: ஶ்ரத்³தா⁴ப⁴க்திபர: ப்ரணேயோ(அ)ப்ரமாதீ³ ஸ்யாத் வித்³யாப்ராப்திம் ப்ரதி வித்³யாம் ப்ரதீதி வா காக்வைதத்ப்ரத³ர்ஶிதம் ப⁴வதி தே³வாப்ரியவாக்யேந ॥

மநுஷ்யாணாமவித்³யாவதாம் தே³வபஶுத்வே ஸ்தி²தே ப²லிதமாஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

தத்ர ப்ரமாணத்வேநோத்தரம் வாக்யமுத்தா²பயதி —

ஏததி³தி ।

கிமித³மவித்³யாவதோ தே³வாதி³பாலநமித்யாஶங்க்ய வாக்யதாத்பர்யமாஹ —

இம இந்த்³ராத³ய இதி ।

அபி⁴ஸந்தி⁴ரவித்³யாவத: புருஷஸ்யேதி ஶேஷ: ।

ஏகஸ்மிந்நேவேத்யாதி³வாக்யமாதா³ய வ்யாசஷ்டே —

தத்ரேதி ।

மநுஷ்யாணாம் பஶுபா⁴வாத்³வ்யுத்தா²நமப்ரியம் தே³வாநாமிதி ஸ்தி²தே தது³பாயமபி தத்த்வஜ்ஞாநம் தேஷாம் தே³வா வித்³விஷந்தீத்யாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

தத்த்வவித்³யயா தௌ³லப்⁴யம் கத²ஞ்சநேத்யுக்தம் ।

மநுஷ்யாணாமுத்கர்ஷம் தே³வா ந ம்ருஷ்யந்தீத்யத்ர ப்ரமாணமாஹ —

ததா² சேதி ।

தேஷாம் ப்³ரஹ்மவித்³யயா கைவல்யப்ராப்தி: ஸுதராமநிஷ்டேதி பா⁴வ: ।

தே³வாதீ³நாம் மநுஷ்யேஷு ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநஸ்யாப்ரியத்வே(அ)பி கிம் ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அத இதி ।

தேஷாம் விக்⁴நமாரசயதாமபி⁴ப்ராயமாஹ —

அஸ்மதி³தி ।

தர்ஹி தே³வாதி³பி⁴ருபஹதாநாம் மநுஷ்யாணாம் முமுக்ஷைவ ந ஸம்பத்³யேதேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யம் த்விதி ।

உக்தம் ஹி –
“ந தே³வா த³ண்ட³மாதா³ய ரக்ஷந்தி பஶுபாலவத் ।
யம் ஹி ரக்ஷிதுமிச்ச²ந்தி பு³த்³த்⁴யா ஸம்யோஜயந்தி தம் ॥”(விது³ரநீதி 3-40)
இதி ।

தர்ஹி கிமிதி ஸர்வாநேவ தே³வா நாநுக்³ருஹ்ணந்தீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

விபரீதமிதி ।

தே³வதாபராங்முக²மமுமோசயிஷிதமிதி யாவத் ।

ஸம்ப்ரதி தே³வாப்ரியவாக்யேந த்⁴வநிதமர்த²மாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

அவித்³வத்ஸு மநுஷ்யேஷு தே³வாதீ³நாம் ஸ்வாதந்த்ர்யம் தச்ச²ப்³தா³ர்த²: ஶ்ரத்³தா⁴தி³ப்ரதா⁴நஸ்ததா³ராத⁴நபர: ஸந்தே³வாதீ³நாம் ப்ரிய: ஸ்யாத்தத்³விபக்ஷஸ்ய முமுக்ஷாவைப²ல்யாதி³த்யர்த²: ।

தத்ப்ரீத்விஷயஶ்ச தத்ப்ரஸாதா³ஸாதி³தவைஆக்³ய: ஸர்வாணி கர்மாணி ஸம்ந்யஸ்ய வித்³யாப்ராபகஶ்ரவணாதி³கம் ப்ரத்யேகாக்³ரமநா: ஸ்யாதி³த்யாஹ —

அப்ரமாதீ³தி ।

ஶ்ரவணாதி³கமநுதிஷ்ட²ந்நபி வர்ணாஶ்ரமாசாரபரோ ப⁴வேத³ந்யதா² வித்³யாலக்ஷணே ப²லே ப்ரதிப³ந்த⁴ஸம்ப⁴வாதி³த்யாஶயேநா(அ)(அ)ஹ —

வித்³யாம் ப்ரதீதி ।

ப⁴யாதி³நிமித்தா த்⁴வநேர்விக்ருதி: காகுருச்யதே । யதா²(அ)(அ)ஹ –
’காகு: ஸ்த்ரியாம் விகாரோ ய: ஶோகபீ⁴த்யாதி³பி⁴த்⁴வநே:’ இதி ।

தயா காக்வா காண்வஶ்ருதே: ஸ்வரகம்பேந ப⁴யமுபலக்ஷ்ய தே³வாதி³ப⁴ஜநே கல்ப்யதே தாத்பர்யமித்யாஹ —

காக்வேதி ॥10॥