మనుష్యాణామవిద్యావతాం దేవపశుత్వే స్థితే ఫలితమాహ —
యస్మాదితి ।
తత్ర ప్రమాణత్వేనోత్తరం వాక్యముత్థాపయతి —
ఎతదితి ।
కిమిదమవిద్యావతో దేవాదిపాలనమిత్యాశఙ్క్య వాక్యతాత్పర్యమాహ —
ఇమ ఇన్ద్రాదయ ఇతి ।
అభిసన్ధిరవిద్యావతః పురుషస్యేతి శేషః ।
ఎకస్మిన్నేవేత్యాదివాక్యమాదాయ వ్యాచష్టే —
తత్రేతి ।
మనుష్యాణాం పశుభావాద్వ్యుత్థానమప్రియం దేవానామితి స్థితే తదుపాయమపి తత్త్వజ్ఞానం తేషాం దేవా విద్విషన్తీత్యాహ —
తస్మాదితి ।
తత్త్వవిద్యయా దౌలభ్యం కథఞ్చనేత్యుక్తమ్ ।
మనుష్యాణాముత్కర్షం దేవా న మృష్యన్తీత్యత్ర ప్రమాణమాహ —
తథా చేతి ।
తేషాం బ్రహ్మవిద్యయా కైవల్యప్రాప్తిః సుతరామనిష్టేతి భావః ।
దేవాదీనాం మనుష్యేషు బ్రహ్మజ్ఞానస్యాప్రియత్వేఽపి కిం స్యాదిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
అత ఇతి ।
తేషాం విఘ్నమారచయతామభిప్రాయమాహ —
అస్మదితి ।
తర్హి దేవాదిభిరుపహతానాం మనుష్యాణాం ముముక్షైవ న సంపద్యేతేత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
యం త్వితి ।
ఉక్తం హి –
“న దేవా దణ్డమాదాయ రక్షన్తి పశుపాలవత్ ।
యం హి రక్షితుమిచ్ఛన్తి బుద్ధ్యా సంయోజయన్తి తమ్ ॥”(విదురనీతి ౩-౪౦) ఇతి ।
తర్హి కిమితి సర్వానేవ దేవా నానుగృహ్ణన్తీత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
విపరీతమితి ।
దేవతాపరాఙ్ముఖమముమోచయిషితమితి యావత్ ।
సంప్రతి దేవాప్రియవాక్యేన ధ్వనితమర్థమాహ —
తస్మాదితి ।
అవిద్వత్సు మనుష్యేషు దేవాదీనాం స్వాతన్త్ర్యం తచ్ఛబ్దార్థః శ్రద్ధాదిప్రధానస్తదారాధనపరః సన్దేవాదీనాం ప్రియః స్యాత్తద్విపక్షస్య ముముక్షావైఫల్యాదిత్యర్థః ।
తత్ప్రీత్విషయశ్చ తత్ప్రసాదాసాదితవైఆగ్యః సర్వాణి కర్మాణి సంన్యస్య విద్యాప్రాపకశ్రవణాదికం ప్రత్యేకాగ్రమనాః స్యాదిత్యాహ —
అప్రమాదీతి ।
శ్రవణాదికమనుతిష్ఠన్నపి వర్ణాశ్రమాచారపరో భవేదన్యథా విద్యాలక్షణే ఫలే ప్రతిబన్ధసంభవాదిత్యాశయేనాఽఽహ —
విద్యాం ప్రతీతి ।
భయాదినిమిత్తా ధ్వనేర్వికృతిః కాకురుచ్యతే । యథాఽఽహ –
’కాకుః స్త్రియాం వికారో యః శోకభీత్యాదిభిధ్వనేః’ ఇతి ।
తయా కాక్వా కాణ్వశ్రుతేః స్వరకమ్పేన భయముపలక్ష్య దేవాదిభజనే కల్ప్యతే తాత్పర్యమిత్యాహ —
కాక్వేతి ॥౧౦॥