ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಪ್ರಥಮೋಽಧ್ಯಾಯಃಚತುರ್ಥಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಸ ನೈವ ವ್ಯಭವತ್ಸ ವಿಶಮಸೃಜತ ಯಾನ್ಯೇತಾನಿ ದೇವಜಾತಾನಿ ಗಣಶ ಆಖ್ಯಾಯಂತೇ ವಸವೋ ರುದ್ರಾ ಆದಿತ್ಯಾ ವಿಶ್ವೇದೇವಾ ಮರುತ ಇತಿ ॥ ೧೨ ॥
ಕ್ಷತ್ರೇ ಸೃಷ್ಟೇಽಪಿ, ಸ ನೈವ ವ್ಯಭವತ್ , ಕರ್ಮಣೇ ಬ್ರಹ್ಮ ತಥಾ ನ ವ್ಯಭವತ್ , ವಿತ್ತೋಪಾರ್ಜಯಿತುರಭಾವಾತ್ ; ಸ ವಿಶಮಸೃಜತ ಕರ್ಮಸಾಧನವಿತ್ತೋಪಾರ್ಜನಾಯ ; ಕಃ ಪುನರಸೌ ವಿಟ್ ? ಯಾನ್ಯೇತಾನಿ ದೇವಜಾತಾನಿ — ಸ್ವಾರ್ಥೇ ನಿಷ್ಠಾ, ಯ ಏತೇ ದೇವಜಾತಿಭೇದಾ ಇತ್ಯರ್ಥಃ — ಗಣಶಃ ಗಣಂ ಗಣಮ್ , ಆಖ್ಯಾಯಂತೇ ಕಥ್ಯಂತೇ — ಗಣಪ್ರಾಯಾ ಹಿ ವಿಶಃ ; ಪ್ರಾಯೇಣ ಸಂಹತಾ ಹಿ ವಿತ್ತೋಪಾರ್ಜನೇ ಸಮರ್ಥಾಃ, ನ ಏಕೈಕಶಃ — ವಸವಃ ಅಷ್ಟಸಂಖ್ಯೋ ಗಣಃ, ತಥೈಕಾದಶ ರುದ್ರಾಃ ; ದ್ವಾದಶ ಆದಿತ್ಯಾಃ, ವಿಶ್ವೇ ದೇವಾಃ ತ್ರಯೋದಶ ವಿಶ್ವಾಯಾ ಅಪತ್ಯಾನಿ — ಸರ್ವೇ ವಾ ದೇವಾಃ, ಮರುತಃ ಸಪ್ತ ಸಪ್ತ ಗಣಾಃ ॥

ಕರ್ತೃಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ನಿಯಂತುಶ್ಚ ಕ್ಷತ್ರಿಯಸ್ಯ ಸೃಷ್ಟತ್ವಾತ್ಕಿಮುತ್ತರೇಣೇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ಕ್ಷತ್ರ ಇತಿ ।

ತದ್ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —

ಕರ್ಮಣ ಇತಿ ।

ಬ್ರಹ್ಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಽಸ್ಮೀತ್ಯಭಿಮಾನೀ ಪುರುಷಃ । ತಥಾ ಕ್ಷತ್ತ್ರಸರ್ಗಾತ್ಪೂರ್ವಮಿವೇತಿ ಯಾವತ್ ।

ಕಥಂ ತರ್ಹಿ ಲೌಕಿಕಸಾಮರ್ಥ್ಯಸಂಪಾದನದ್ವಾರಾ ಕರ್ಮಾನುಷ್ಠಾನಮತ ಆಹ —

ಸ ವಿಶಮಿತಿ ।

ದೇವಜಾತಾನೀತ್ಯತ್ರ ತಕಾರೋ ನಿಷ್ಠಾ ।

ಗಣಂ ಗಣಂ ಕೃತ್ವಾ ಕಿಮಿತ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ ವಿಶಾಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ಗಣೇತಿ ।

ವಿಶಾಂ ಸಮುದಾಯಪ್ರಧಾನತ್ವಮದ್ಯಾಪಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಮಿತ್ಯಾಹ —

ಪ್ರಾಯೇಣೇತಿ ॥೧೨॥