నను చాతుర్వర్ణ్యే సృష్టే తావతైవ కర్మానుష్ఠానసిద్ధేరలం ధర్మసృష్ట్యేత్యత ఆహ —

స చతుర ఇతి ।

అనియతాశఙ్క్యా నియామకాభావే తస్యానియతత్వసంభావనయేతి యావత్ । తచ్ఛబ్దః స్రష్టృబ్రహ్మవిషయః ।

కుతో ధర్మస్య సర్వనియన్తృత్వం క్షత్త్రస్యైవ తత్ప్రసిద్ధేరిత్యాహ —

తత్కథమితి ।

అనుభవమనుసృత్య పరిహరతి —

ఉచ్యత ఇత్యాదినా ।

తదేవోదాహరతి —

యథేతి ।

రాజ్ఞా స్పర్ధమాన ఇతి శేషః ।

ధర్మస్యోత్కృష్టత్వేన నియన్తృత్వే సత్యాదభిన్నత్వం హేత్వన్తరమాహ —

యో వా ఇతి ।

కథం ధర్మస్య సత్యత్వం స హి పురుషధర్మో వచనధర్మః సత్యత్వమిత్యవాన్తరభేదాదిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

స ఎవేతి ।

యథోక్తే వివేకే లోకప్రసిద్ధిం ప్రమాణయతి —

యస్మాదితి ।

ఉభయశబ్దో ధర్మసత్యవిషయయోః ధర్మం వదతీత్యేతదేవ విభజతే —

ప్రసిద్ధమితి ।

యథా శాస్త్రానుసారేణ వదన్తం ధర్మం వదతీతి వదన్తి తథా పూర్వోక్తవదనవైపరీత్యేన ధర్మం వదన్తం సత్యం వదతీత్యాహురితి యోజనా ।

ధర్మమేవ వ్యాచష్టే —

లౌకికమితి ।

సత్యం వదతీత్యేతదేవ స్ఫుటయతి —

శాస్త్రాదితి ।

కార్యకారణభావేనానయోరేకత్వముపసమ్హరతి —

ఎతదితి ।

శాస్త్రార్థసంశయే శిష్టవ్యవహారాన్నిశ్చయో యథా యావవరాహాదిశబ్దేషు, ధర్మసంశయే తు శాస్త్రార్థవశాన్నిర్ణయో యథా చైత్యవన్దనాదివ్యుదాసేనాగ్నిహోత్రాదౌ । అతో హేతుహేతుమద్భావాదుభయోరైక్యమితి భావః ।

ధర్మస్య సత్యాదభేదే ఫలితమాహ —

తస్మాదితి ।

తస్య సర్వనియన్తృత్వేఽపి ప్రకృతే కిమాయాతం తదాహ —

తస్మాత్స ఇతి ।

తర్హి యథోక్తధర్మవశాదేవ కర్మానుష్ఠానసిద్ధేర్వర్ణాశ్రమాభిమానస్యాకిఞ్చిత్కరత్వమిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

అత ఇతి ।

ధార్మికత్వాద్యభిమానో బ్రాహ్మణ్యాద్యభిమానం పురోధాయానుష్ఠాపకశ్చేత్తదభిమానోఽపి తథైవాభిమానాన్తరం పురస్కృత్యానుష్ఠాపయేదిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

తాని చేతి ।

న ఖల్వవిదుషో ధార్మికస్య బ్రాహ్మణ్యాదిషు నిమిత్తేషు సత్సు కర్మప్రవృత్తౌ నిమిత్తాన్తరమపేక్ష్యతే ప్రమాణాభావాదిత్యర్థః ॥౧౪॥