ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:சதுர்த²ம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ததே³தத்³ப்³ரஹ்ம க்ஷத்ரம் விட்ஶூத்³ரஸ்தத³க்³நிநைவ தே³வேஷு ப்³ரஹ்மாப⁴வத்³ப்³ராஹ்மணோ மநுஷ்யேஷு க்ஷத்ரியேண க்ஷத்ரியோ வைஶ்யேந வைஶ்ய: ஶூத்³ரேண ஶூத்³ரஸ்தஸ்மாத³க்³நாவேவ தே³வேஷு லோகமிச்ச²ந்தே ப்³ராஹ்மணே மநுஷ்யேஷ்வேதாப்⁴யாம் ஹி ரூபாப்⁴யாம் ப்³ரஹ்மாப⁴வத் । அத² யோ ஹ வா அஸ்மால்லோகாத்ஸ்வம் லோகமத்³ருஷ்ட்வா ப்ரைதி ஸ ஏநமவிதி³தோ ந பு⁴நக்தி யதா² வேதோ³ வாநநூக்தோ(அ)ந்யத்³வா கர்மாக்ருதம் யதி³ஹ வா அப்யநேவம்விந்மஹத்புண்யம் கர்ம கரோதி தத்³தா⁴ஸ்யாந்தத: க்ஷீயத ஏவாத்மாநமேவ லோகமுபாஸீத ஸ ய ஆத்மாநமேவ லோகமுபாஸ்தே ந ஹாஸ்ய கர்ம க்ஷீயதே । அஸ்மாத்³த்⁴யேவாத்மநோ யத்³யத்காமயதே தத்தத்ஸ்ருஜதே ॥ 15 ॥
ததே³தச்சாதுர்வர்ண்யம் ஸ்ருஷ்டம் — ப்³ரஹ்ம க்ஷத்ரம் விட் ஶூத்³ர இதி ; உத்தரார்த² உபஸம்ஹார: । யத்தத் ஸ்ரஷ்ட்ரு ப்³ரஹ்ம, தத³க்³நிநைவ, நாந்யேந ரூபேண, தே³வேஷு ப்³ரஹ்ம ப்³ராஹ்மணஜாதி:, அப⁴வத் ; ப்³ராஹ்மண: ப்³ராஹ்மணஸ்வரூபேண, மநுஷ்யேஷு ப்³ரஹ்மாப⁴வத் ; இதரேஷு வர்ணேஷு விகாராந்தரம் ப்ராப்ய, க்ஷத்ரியேண — க்ஷத்ரியோ(அ)ப⁴வத் இந்த்³ராதி³தே³வதாதி⁴ஷ்டி²த:, வைஶ்யேந வைஶ்ய:, ஶூத்³ரேண ஶூத்³ர: । யஸ்மாத்க்ஷத்ராதி³ஷு விகாராபந்நம் , அக்³நௌ ப்³ராஹ்மண ஏவ சாவிக்ருதம் ஸ்ரஷ்ட்ரு ப்³ரஹ்ம, தஸ்மாத³க்³நாவேவ தே³வேஷு தே³வாநாம் மத்⁴யே லோகம் கர்மப²லம் , இச்ச²ந்தி, அக்³நிஸம்ப³த்³த⁴ம் கர்ம க்ருத்வேத்யர்த²: ; தத³ர்த²மேவ ஹி தத்³ப்³ரஹ்ம கர்மாதி⁴கரணத்வேநாக்³நிரூபேண வ்யவஸ்தி²தம் ; தஸ்மாத்தஸ்மிந்நக்³நௌ கர்ம க்ருத்வா தத்ப²லம் ப்ரார்த²யந்த இத்யேதத் உபபந்நம் । ப்³ராஹ்மணே மநுஷ்யேஷு — மநுஷ்யாணாம் புநர்மத்⁴யே கர்மப²லேச்சா²யாம் நாக்³ந்யாதி³நிமித்தக்ரியாபேக்ஷா, கிம் தர்ஹி ஜாதிமாத்ரஸ்வரூபப்ரதிலம்பே⁴நைவ புருஷார்த²ஸித்³தி⁴: ; யத்ர து தே³வாதீ⁴நா புருஷார்த²ஸித்³தி⁴:, தத்ரைவாக்³ந்யாதி³ஸம்ப³த்³த⁴க்ரியாபேக்ஷா ; ஸ்ம்ருதேஶ்ச — ‘ஜப்யேநைவ து ஸம்ஸித்⁴யேத்³ப்³ராஹ்மணோ நாத்ர ஸம்ஶய: । குர்யாத³ந்யந்ந வா குர்யாந்மைத்ரோ ப்³ராஹ்மண உச்யதே’ (மநு 2 । 87) இதி । பாரிவ்ராஜ்யத³ர்ஶநாச்ச । தஸ்மாத்³ப்³ராஹ்மணத்வ ஏவ மநுஷ்யேஷு லோகம் கர்மப²லமிச்ச²ந்தி । யஸ்மாதே³தாப்⁴யாம் ஹி ப்³ராஹ்மணாக்³நிரூபாப்⁴யாம் கர்மகர்த்ரதி⁴கரணரூபாப்⁴யாம் யத்ஸ்ரஷ்ட்ரு ப்³ரஹ்ம ஸாக்ஷாத³ப⁴வத் ॥

புநருக்திவையர்த்²யமாஶங்க்யோக்தம் —

உத்தரார்த² இதி ।

பூர்வத்ர தே³வேஷு த³ர்ஶிதஸ்ய வர்ணவிபா⁴க³ஸ்ய மநுஷ்யேஷூத்தரக்³ரந்தே²ந யோஜநார்த² இதி யாவத் ।

ஸ்ருஷ்டவர்ணசதுஷ்டயநிவிஷ்டமவாந்தரவிபா⁴க³மபி⁴தா⁴துமாரப⁴தே —

யத்ததி³தி ।

நாந்யேந தே³வாந்தரரூபேண க்ஷத்த்ராதி³விகாரமந்தரேணேதி யாவத் । விகாராந்தரமக்³நிப்³ராஹ்மணலக்ஷணம் ।

க்ஷத்த்ரியேணேத்யத்ர விவக்ஷிதமர்த²மாஹ —

இந்த்³ராதி³தே³வதாதி⁴ஷ்டி²த இதி ।

வைஶ்யேநேதி வஸ்வாத்³யதி⁴ஷ்டி²தத்வமுச்யதே । ஶூத்³ரேணேதி பூஷாதி⁴ஷ்டி²தத்வம் ।

அக்³ந்யாதி³பா⁴வமாபந்நஸ்ய க்ஷத்த்ராதி³பா⁴வோ ந து க்ஷத்த்ராதி³பா⁴வமாபந்நஸ்யாக்³ந்யாதி³பா⁴வ இத்யேதாவந்மாத்ரேண ப்³ரஹ்மணோவிக்ருதத்வாவிக்ருதத்வமக்³நிப்³ராஹ்மணஸ்துத்யர்த²முக்தமித்யபி⁴ப்ரேத்ய தஸ்மாதி³த்யாதி³ வ்யாசஷ்டே —

யஸ்மாதி³தி ।

யதோ²க்தப்ரார்த²நாயா ந்யாய்யத்வம் ஸாத⁴யதி —

தத³ர்த²மேவேதி ।

கர்மப²லதா³நார்த²மிதி யாவத் ।

மநுஷ்யாணாம் மத்⁴யே கமபி மநுஷ்யமவலம்ப்³ய கர்மப²லபோ⁴கா³பேக்ஷாயாமதி⁴கரணஸம்ப்ரதா³நபா⁴வேநாவஸ்தி²தாக்³நீந்த்³ராதி³நிமித்தக்ரியாபேக்ஷா நாஸ்தி கிந்து ப்³ராஹ்மணஜாதிப்ராப்திமாத்ரேண தத்ஸம்ப³த்³த⁴ம் ஜப்யாதி³கர்மாவஶ்யம்பா⁴வீதி । தந்மாத்ரேண புருஷார்த²: ஸித்⁴யதீதி ப்ரதீகக்³ரஹணபூர்வகமாஹ —

மநுஷ்யாணாமிதி ।

குத்ர தர்ஹி யதோ²க்தக்ரியாபேக்ஷேதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

யத்ர த்விதி ।

தே³வாநாம் மத்⁴யே(அ)க்³நிஸம்ப³த்³த⁴மேவ கர்ம க்ருத்வா புருஷார்த²லாபோ⁴ மநுஷ்யாணாம் மத்⁴யே து ப்³ராஹ்மண்யப்ரயுக்தஜப்யாதி³மாத்ரேண தத்ப்ராப்திரித்யத்ர ப்ரமாணமாஹ —

ஸ்ம்ருதேஶ்சேதி ।

ஜப்யக்³ரஹணம் ஜாதிமாத்ரப்ரயுக்தகர்மோபலக்ஷணார்த²ம் । அந்யத³க்³நிஸம்ப³த்³த⁴ம் கர்ம ।

கோ(அ)யம் ப்³ராஹ்மணோ நாம தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

மைத்ர இதி ।

ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷ்வப⁴யப்ரதோ³ விஶிஷ்டஜாதிமாநிதி யாவத் ।

நநு யதோ²க்தஸ்ம்ருதேர்ப்³ராஹ்மண்யப்ரதிலம்ப⁴மாத்ராத³ப்⁴யுத³யலாபே⁴(அ)பி குதஸ்ததோ நி:ஶ்ரேயஸஸித்³தி⁴ஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

பாரிவ்ராஜ்யேதி ।

’ப்³ராஹ்மணா வ்யுத்தா²யாத² பி⁴க்ஷாசர்யஞ்சரந்தீ’தி ப்³ராஹ்மணஸ்ய பாரிவ்ராஜ்யம் ஶ்ரூயதே । தச்ச ‘ஸம்ந்யாஸாத்³ப்³ரஹ்மண: ஸ்தா²ந’மிதி ப்³ரஹ்மலோகஸாத⁴நம் மந்யதே । அதஶ்ச ப்³ராஹ்மணஜாதிநிமித்தம் லோகமிச்ச²ந்தீதி யுக்தமித்யர்த²: ।

ப்³ராஹ்மணே மநுஷ்யேஷ்வித்யஸ்யார்த²முபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ஹேதுவாக்யமாதா³ய வ்யாசஷ்டே —

யஸ்மாதி³தி ।

ஹிஶப்³தா³ர்தோ² யஸ்மாதி³த்யுக்த: யத்ஸ்ரஷ்ட்ரு ப்³ரஹ்ம ததே³தாப்⁴யாம் யஸ்மத்ஸாக்ஷாத³ப⁴வத்தஸ்மாத³க்³நாவேவேத்யாதி³ யுக்தமிதி யோஜநா ।