ಪಶ್ವನ್ನೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತೇ ಪ್ರಶ್ನರೂಪಂ ಮಂತ್ರಪದಮಾದತ್ತೇ —
ಕಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ನನು ಚತ್ವಾರ್ಯನ್ನಾನಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಾನಿ ತ್ರೀಣಿ ವ್ಯಾಚಿಖ್ಯಾಸಿತಾನಿ ತೇಷ್ವವ್ಯಾಖ್ಯಾತೇಷು ಕಸ್ಮಾದಿತ್ಯಾದಿಪ್ರಶ್ನಃ ಕಸ್ಮಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಸಾಧನೇಷೂಕ್ತೇಷು ಸಾಧ್ಯಾನಾಮಪಿ ತೇಷಾಮರ್ಥಾದುಕ್ತತ್ವಮಸ್ತೀತ್ಯಭಿಪ್ರೇತ್ಯ ಪ್ರಶ್ನಪ್ರವೃತ್ತಿಂ ಮನ್ವಾನೋ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —
ಯದೇತಿ ।
ಸರ್ವದೇತ್ಯಸ್ಯ ವ್ಯಾಖ್ಯಾ ನೈರಂತರ್ಯೇಣೇತಿ ।
ಅನ್ನಾನಾಂ ಸದಾ ಭೋಕ್ತೃಭಿರವಿದ್ಯಮಾನತ್ವೇ ಹೇತುಮಾಹ —
ತನ್ನಿಮಿತ್ತತ್ವಾದಿತಿ ।
ಭೋಕ್ತೄಣಾಂ ಸ್ಥಿತೇರನ್ನನಿಮಿತ್ತತ್ವಾತ್ತೈಃ ಸದಾಽದ್ಯಮಾನಾನಿ ತಾನಿ ಯವಪೂರ್ಣಕುಸೂಲವದ್ಭವಂತಿ ಕ್ಷೀಣಾನೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕಿಂಚ ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಫಲತ್ವಾದನ್ನಾನಾಂ ಯತ್ಕೃತಕಂ ತದನಿತ್ಯಮಿತಿ ನ್ಯಾಯೇನ ಕ್ಷಯಃ ಸಂಭವತೀತ್ಯಾಹ —
ಕೃತೇತಿ ।
ಅಸ್ತು ತರ್ಹಿ ತೇಷಾಂ ಕ್ಷಯೋ ನೇತ್ಯಾಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಭವತು ತರ್ಹಿ ಸ್ವಭಾವಾದೇವ ಸಪ್ತಾನ್ನಾತ್ಮಕಸ್ಯ ಜಗತೋಽಕ್ಷೀಣತ್ವಂ ನೇತ್ಯಾಹ —
ಭವಿತವ್ಯಂಚೇತಿ ।
ಸ್ವಭಾವವಾದಸ್ಯಾತಿಪ್ರಸಂಗಿತ್ವಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಪ್ರಶ್ನಂ ನಿಗಮಯತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಪ್ರತಿವಚನಮಾದಾಯ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —
ತಸ್ಯೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ತೇಷಾಂ ಪಿತೃತ್ವೇ ಹೇತುಮಾಹ —
ಮೇಧಯೇತಿ ।
ಭೋಗಕಾಲೇಽಪಿ ವಿಹಿತಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಜ್ಞಾನಕರ್ಮಸಂಭವಾತ್ಪ್ರವಾಹರೂಪೇಣಾನ್ನಕ್ಷಯಃ ಸಂಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ತತ್ರ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾಭಾಗಮುಪಾದಾಯಾಕ್ಷರಾಣಿ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —
ತದೇತದಿತಿ ।
ಹೇತುಭಾಗಮುತ್ಥಾಪ್ಯ ವಿಭಜತೇ —
ಕಥಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ।
ತಸ್ಮಾತ್ತದಕ್ಷಯಃ ಸಂಭವತಿ ಪ್ರವಾಹಾತ್ಮನೇತಿ ಶೇಷಃ ।
ಉಕ್ತಹೇತುಂ ವ್ಯತಿರೇಕದ್ವಾರೋಪಪಾದಯಿತುಂ ಯದ್ಧೈತದಿತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಂ ತದ್ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —
ಯದಿತಿ ।
ಅನ್ವಯವ್ಯತಿರೇಕಸಿದ್ಧಂ ಹೇತುಂ ನಿಗಮಯತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ತಥಾ ಯಥಾಪ್ರಜ್ಞಮಿತಿ ಪಠಿತವ್ಯಮ್ ।
ಸಾಧ್ಯಂ ನಿಗಮಯತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಅಕ್ಷಯಹೇತೌ ಸಿದ್ಧೇ ಫಲಿತಮಾಹ —
ತಸ್ಮಾದ್ಭುಜ್ಯಮಾನಾನೀತಿ ।
ಧಿಯಾ ಧಿಯೇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತೇಃ ಸ ಹೀದಮಿತ್ಯತ್ರೋಕ್ತಂ ಪರಿಹಾರಂ ಪ್ರಪಂಚಯಂತ್ಯಾಃ ಸಪ್ತವಿಧಾನ್ನಸ್ಯ ಕಾರ್ಯತ್ವಾತ್ಪ್ರತಿಕ್ಷಣಧ್ವಂಸಿತ್ವೇಽಪಿ ಪುನಃ ಪುನಃ ಕ್ರಿಯಮಾಣತ್ವಾತ್ಪ್ರವಾಹಾತ್ಮನಾ ತದಚಲಂ ಮಂದಾಃ ಪಶ್ಯಂತೀತ್ಯಸ್ಮಿನ್ನರ್ಥೇ ತಾತ್ಪರ್ಯಮಾಹ —
ಅತ ಇತಿ ।
ಪ್ರಜ್ಞಾಕ್ರಿಯಾಭ್ಯಾಂ ಹೇತುಭ್ಯಾಂ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ ವ್ಯಾವರ್ತ್ಯತೇ ನಿಷ್ಪಾದ್ಯತೇ ಯಃ ಪ್ರಬಂಧಃ ಸಮುದಾಯಸ್ತದಾರೂಢಸ್ತದಾತ್ಮಕಃ ಸರ್ವೋ ಲೋಕಶ್ಚೇತನಾಚೇತನಾತ್ಮಕೋ ದ್ವೈತಪ್ರಪಂಚಃ ಸಾಧ್ಯತ್ವೇನ ಸಾಧನತ್ವೇನ ಚ ವರ್ತಮಾನೋ ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಫಲಭೂತಃ ಕ್ಷಣಿಕೋಽಪಿ ನಿತ್ಯ ಇವ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ । ತತ್ರ ಹೇತುಃ —
ಸಂಹತೇತಿ ।
ಸಂಹತಾನಾಂ ಮಿಥಃ ಸಹಾಯತ್ವೇನ ಸ್ಥಿತಾನಾಮನೇಕೇಷಾಂ ಪ್ರಾಣಿನಾಮನಂತಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ವಾಸನಾಶ್ಚ ತತ್ಸಂತಾನೇನಾವಷ್ಟಬ್ಧತ್ವಾದ್ದೃಢೀಕೃತತ್ವಾದಿತಿ ಯಾವತ್ ।
ಪ್ರಾತೀತಿಕಮೇವ ಸಂಸಾರಸ್ಯ ಸ್ಥೈರ್ಯಂ ನ ತಾತ್ತ್ವಿಕಮಿತಿ ವಕ್ತುಂ ವಿಶಿನಷ್ಟಿ —
ನದೀತಿ ।
ಅಸಾರೋಽಪಿ ಸಾರವದ್ಭಾತೀತ್ಯತ್ರ ದೃಷ್ಟಾಂತಮಾಹ —
ಕದಲೀತಿ ।
ಅಶುದ್ಧೋಽಪಿ ಶುದ್ಧವದ್ಭಾತೀತ್ಯತ್ರೋದಾಹರಣಮಾಹ —
ಮಾಯೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಅನೇಕೋದಾಹರಣಂ ಸಂಸಾರಸ್ಯಾನೇಕರೂಪತ್ವದ್ಯೋತನಾರ್ಥಮ್ ।
ಕೇಷಾಂ ಪುನರೇಷ ಸಂಸಾರೋಽನ್ಯಥಾ ಭಾತೀತ್ಯಪೇಕ್ಷಾಯಾಂ “ಸಂಸಾರಾಯ ಪರಾಗ್ದೃಶಾಮಿ”ತಿ ನ್ಯಾಯೇನಾಽಽಹ —
ತದಾತ್ಮೇತಿ ।
ಕಿಮಿತಿ ಪ್ರತಿಕ್ಷಣಪ್ರಧ್ವಂಸಿ ಜಗದಿತಿ ಶ್ರುತ್ಯೋಚ್ಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ತದೇತದಿತಿ ।
ವೈರಾಗ್ಯಮಪಿ ಕುತ್ರೋಪಯುಜ್ಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ವಿರಕ್ತಾನಾಂ ಹೀತಿ ।
ಇತಿ ವೈರಾಗ್ಯಮರ್ಥವದಿತಿ ಶೇಷಃ ।
ಪುರುಷೋಽನ್ನಾನಾಮಕ್ಷಯಹೇತುರಿತ್ಯುಪಪಾದ್ಯ ತಜ್ಜ್ಞಾನಮನೂದ್ಯ ತತ್ಫಲಮಾಹ —
ಯೋ ವೈತಾಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಯಥೋಕ್ತಮನುವದತಿ —
ಪುರುಷ ಇತಿ ।
ಫಲವಿಷಯಂ ಮಂತ್ರಪದಮುಪಾದಾಯ ತದೀಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮವತಾರ್ಯ ವ್ಯಾಕರೋತಿ —
ಸೋಽನ್ನಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಯಥೋಕ್ತೋಪಾಸನಾವತೋ ಯಥೋಕ್ತಂ ಫಲಮ್ । ಪ್ರಾಧಾನ್ಯೇನೈವ ಸೋಽನ್ನಮತ್ತೀತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।
ವಿದುಷೋಽನ್ನಂ ಪ್ರತಿ ಗುಣತ್ವಾಭಾವೇ ಹೇತುಮಾಹ —
ಅನ್ನಾನಾಮಿತಿ ।
ಉಕ್ತಮರ್ಥಂ ಸಂಗೃಹ್ಣಾತಿ —
ಭೋಕ್ತೈವೇತಿ ।
ಪ್ರಶಸ್ತಿಸಿದ್ಧಯೇ ಪ್ರಪಂಚಯತಿ —
ಸ ದೇವಾನಿತ್ಯಾದಿನಾ ॥೨॥