ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಪ್ರಥಮೋಽಧ್ಯಾಯಃಪಂಚಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಅಥಾಧಿದೈವತಂ ಜ್ವಲಿಷ್ಯಾಮ್ಯೇವಾಹಮಿತ್ಯಗ್ನಿರ್ದಧ್ರೇ ತಪ್ಸ್ಯಾಮ್ಯಹಮಿತ್ಯಾದಿತ್ಯೋ ಭಾಸ್ಯಾಮ್ಯಹಮಿತಿ ಚಂದ್ರಮಾ ಏವಮನ್ಯಾ ದೇವತಾ ಯಥಾದೈವತಂ ಸ ಯಥೈಷಾಂ ಪ್ರಾಣಾನಾಂ ಮಧ್ಯಮಃ ಪ್ರಾಣ ಏವಮೇತಾಸಾಂ ದೇವತಾನಾಂ ವಾಯುರ್ಮ್ಲೋಚಂತಿ ಹ್ಯನ್ಯಾ ದೇವತಾ ನ ವಾಯುಃ ಸೈಷಾನಸ್ತಮಿತಾ ದೇವತಾ ಯದ್ವಾಯುಃ ॥ ೨೨ ॥
ಅಥ ಅನಂತರಮ್ ಅಧಿದೈವತಂ ದೇವತಾವಿಷಯಂ ದರ್ಶನಮುಚ್ಯತೇ । ಕಸ್ಯ ದೇವತಾವಿಶೇಷಸ್ಯ ವ್ರತಧಾರಣಂ ಶ್ರೇಯ ಇತಿ ಮೀಮಾಂಸ್ಯತೇ । ಅಧ್ಯಾತ್ಮವತ್ಸರ್ವಮ್ । ಜ್ವಲಿಷ್ಯಾಮ್ಯೇವಾಹಮಿತ್ಯಗ್ನಿರ್ದಧ್ರೇ ; ತಪ್ಸ್ಯಾಮ್ಯಹಮಿತ್ಯಾದಿತ್ಯಃ ; ಭಾಸ್ಯಾಮ್ಯಹಮಿತಿ ಚಂದ್ರಮಾಃ ; ಏವಮನ್ಯಾ ದೇವತಾ ಯಥಾದೈವತಮ್ । ಸಃ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಂ ವಾಗಾದೀನಾಮೇಷಾಂ ಪ್ರಾಣಾನಾಂ ಮಧ್ಯೇ ಮಧ್ಯಮಃ ಪ್ರಾಣೋ ಮೃತ್ಯುನಾ ಅನಾಪ್ತಃ ಸ್ವಕರ್ಮಣೋ ನ ಪ್ರಚ್ಯಾವಿತಃ ಸ್ವೇನ ಪ್ರಾಣವ್ರತೇನಾಭಗ್ನವ್ರತೋ ಯಥಾ, ಏವಮ್ ಏತಾಸಾಮಗ್ನ್ಯಾದೀನಾಂ ದೇವತಾನಾಂ ವಾಯುರಪಿ । ಮ್ಲೋಚಂತಿ ಅಸ್ತಂ ಯಂತಿ ಸ್ವಕರ್ಮಭ್ಯ ಉಪರಮಂತೇ — ಯಥಾ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಂ ವಾಗಾದಯೋಽನ್ಯಾ ದೇವತಾ ಅಗ್ನ್ಯಾದ್ಯಾಃ ; ನ ವಾಯುರಸ್ತಂ ಯಾತಿ — ಯಥಾ ಮಧ್ಯಮಃ ಪ್ರಾಣಃ ; ಅತಃ ಸೈಷಾ ಅನಸ್ತಮಿತಾ ದೇವತಾ ಯದ್ವಾಯುಃ ಯೋಽಯಂ ವಾಯುಃ । ಏವಮಧ್ಯಾತ್ಮಮಧಿದೈವಂ ಚ ಮೀಮಾಂಸಿತ್ವಾ ನಿರ್ಧಾರಿತಮ್ — ಪ್ರಾಣವಾಯ್ವಾತ್ಮನೋರ್ವ್ರತಮಭಗ್ನಮಿತಿ ॥

ಅಧ್ಯಾತ್ಮದರ್ಶನಮುಕ್ತ್ವಾಽಧಿದೈವತದರ್ಶನಂ ವಕ್ತುಮನಂತರವಾಕ್ಯಮವತಾರಯತಿ —

ಅಥೇತಿ ।

ತರ್ಹಿ ಜ್ವಲಿಷ್ಯಾಮಿತ್ಯಾದಿ ಕಿಮರ್ಥಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ಕಸ್ಯೇತಿ ।

ವದಿಷ್ಯಾಮೀತ್ಯಾದಾವುಕ್ತಂ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮಿಹಾಪಿ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಮಿತ್ಯಾಹ —

ಅಧ್ಯಾತ್ಮವದಿತಿ ।

ಯಥಾದೈವತಂ ಸ್ವಂ ಸ್ವಂ ದೇವತಾವ್ಯಾಪಾರಮನತಿಕ್ರಮ್ಯಾನ್ಯಾ ದೈವತಾ ವಿದ್ಯುದಾದ್ಯಾ ದಧ್ರಿರೇ ವ್ರತಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಸ ಯಥೇತ್ಯಾದಿ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —

ಸೋಽಧ್ಯಾತ್ಮಮಿತಿ ।

ವಾಯುರಪಿ ಮೃತ್ಯುನಾಽನಾಪ್ತಃ ಸ್ವಕರ್ಮಣೋ ನ ಪ್ರಚ್ಯಾವಿತಃ ಸ್ವೇನ ವಾಯುವ್ರತೇನಾಭಗ್ನವ್ರತ ಇತಿ ಶೇಷಃ ।

ತದೇವ ಸಾಧಯತಿ —

ಮ್ಲೋಚಂತೀತಿ ।

ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಕ್ತಮರ್ಥಮುಪಸಂಹರತಿ —

ಏವಮಿತಿ ॥೨೨॥