ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾರ್ಥದಾರ್ಢ್ಯಾರ್ಥಂ ಮಂತ್ರಮವತಾರ್ಯ ವ್ಯಾಕರೋತಿ —
ಅಥೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಸೂರ್ಯೋಽಧಿದೈವಮುದಯಕಾಲೇ ವಾಯೋರುದ್ಗಚ್ಛತಿ । ತತ್ರ ಚಾಪರಸಂಧ್ಯಾಸಮಯೇಽಸ್ತಂ ಗಚ್ಛತಿ । ಸ ಏವ ಚಾಧ್ಯಾತ್ಮಂ ಪ್ರಬೋಧಸಮಯೇ ಚಕ್ಷುರಾತ್ಮನಾ ಪ್ರಾಣಾದುದೇತಿ ಪುರುಷಸ್ಯ ಸ್ವಾಪಸಮಯೇ ಚ ತಸ್ಮಿನ್ನೇವಾಸ್ತಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಯತಶ್ಚೇತ್ಯಾದೌ ವಿಭಾಗಃ ।
ಶ್ಲೋಕಸ್ಯೋತ್ತರಾರ್ಧಂ ಪ್ರಾಣಾದಿತ್ಯಾದಿಬ್ರಾಹ್ಮಣವ್ಯವಹಿತಂ ಶ್ಲೋಕೇ ಪೂರ್ಣತಾಜ್ಞಾಪನಾರ್ಥಂ ಪ್ರಥಮಂ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —
ತಂ ದೇವಾ ಇತಿ ।
ಧಾರಣಸ್ಯ ಪ್ರಕೃತತ್ವಾತ್ಸಾಮಾನ್ಯೇನ ಚ ವಿಶೇಷಂ ಲಕ್ಷಯಿತ್ವಾಽಽಹ —
ಧೃತವಂತ ಇತಿ ।
ಸ ಏವೇತಿ ಧರ್ಮಪರಾಮರ್ಶಃ । ತತ್ರೇತಿ ಸಪ್ತಮೀ ಸಂಪೂರ್ಣಮಂತ್ರಮಧಿಕರೋತಿ । ಇಮಂ ಮಂತ್ರಮಿತಿ ಪೂರ್ವಾರ್ಧೋಕ್ತಿಃ ।
ಉತ್ತರಾರ್ಧಸ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಾಕಾಂಕ್ಷಾಪೂರ್ವಕಮುತ್ಥಾಪ್ಯ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —
ತಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ।
ತೈರಭಗ್ನಂ ದೇವೈರಭಗ್ನತ್ವೇನ ಮೀಮಾಂಸಿತಂ ತೇಽನುಗಚ್ಛಂತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ವಿಶೇಷಣಸ್ಯಾರ್ಥವತ್ತ್ವಂ ಸಾಧಯತಿ —
ಯತ್ತ್ವಿತಿ ।
ಉಕ್ತಂ ಹೇತುಮಗ್ನಿರಹಸ್ಯಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ವಿಶದಯತಿ —
ಅಥೇತಿ ।
ಯಥಾಽತ್ರೇತ್ಯುಪಮಾರ್ಥೋಽಥಶಬ್ದಃ । ಅನುಗಚ್ಛತಿ ಶಾಮ್ಯತೀತ್ಯೇತತ್ । ವಾಯುಮನು ತದಧೀನ ಏವ ತಸ್ಮಿನ್ಕಾಲ ಉದ್ವಾತ್ಯಸ್ತಮೇತಿ । ಉದವಾಸೀದಸ್ತಂ ಗತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಇತಿಶಬ್ದೋಽಗ್ನಿರಹಸ್ಯವಾಕ್ಯಸಮಾಪ್ತ್ಯರ್ಥಃ।
ಅಧ್ಯಾತ್ಮಂ ಪ್ರಾಣವ್ರತಮಧಿದೈವಂಚ ವಾಯುವ್ರತಮಿತ್ಯೇಕಮೇವ ವ್ರತಂ ಧಾರ್ಯಮಿತಿ ಮಂತ್ರಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಭ್ಯಾಂ ಪ್ರತಿಪಾದ್ಯ ತಸ್ಮಾದಿತಿ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —
ಯಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ನ ಹಿ ವಾಗಾದಯೋಽಗ್ನ್ಯಾದಯೋ ವಾ ಪರಿಸ್ಪಂದವಿರಹಿಣಃ ಸ್ಥಾತುಮರ್ಹಂತಿ ತೇನ ಪ್ರಾಣಾದಿವ್ರತಂ ತೈರನುವರ್ತ್ಯತ ಏವೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಏಕಮೇವೇತಿ ನಿಯಮೇ ಪ್ರಾಣವ್ಯಾಪಾರಸ್ಯಾಭಗ್ನತ್ವಂ ಹೇತುಮಾಹ —
ನ ಹೀತಿ ।
ತದನುಪರಮೇ ಫಲಿತಮಾಹ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ನನು ಪ್ರಾಣನಾದ್ಯಭಾವೇ ಜೀವನಾಸಂಭವಾತ್ತಸ್ಯಾಽಽರ್ಥಿಕತ್ವಾತ್ತದನುಷ್ಠಾನಮವಿಧೇಯಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯೈವಕಾರಲಭ್ಯಂ ನಿಯಮಂ ದರ್ಶಯತಿ —
ಹಿತ್ವೇತಿ ।
ನೇದಿತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಸ್ಯಾಕ್ಷರಾರ್ಥಮುಕ್ತ್ವಾ ತಾತ್ಪರ್ಯಾರ್ಥಮಾಹ —
ಯದ್ಯಹಮಿತಿ ।
ಪ್ರಾಣವ್ರತಸ್ಯ ಸಕೃದನುಷ್ಠಾನಮಾಶಂಕ್ಯ ಸರ್ವೇಂದ್ರಿಯವ್ಯಾಪಾರನಿವೃತ್ತಿವರೂಪಂ ಸಂನ್ಯಾಸಮಾಮರಣಮನುವರ್ತಯೇದಿತ್ಯಾಹ —
ಯದೀತಿ ।
ವಿಪಕ್ಷೇ ದೋಷಮಾಹ —
ಯದಿ ಹೀತಿ ।
ಪ್ರಾಣಾದಿಪರಿಭವಪರಿಹಾರಾರ್ಥಂ ನಿಯಮಂ ನಿಗಮಯತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ವಿದ್ಯಾಫಲಂ ವಕ್ತುಂ ಭೂಮಿಕಾಂಕರೋತಿ —
ತೇನೇತಿ ।
ವ್ರತಮೇವ ವಿಶಿನಷ್ಟಿ —
ಪ್ರಾಣೇತಿ ।
ಪ್ರತಿಪತ್ತಿಮೇವ ಪ್ರಕಟಯತಿ —
ಸರ್ವಭೂತೇಷ್ವಿತಿ ।
ಸಂಪ್ರತಿ ವಿದ್ಯಾಫಲಂ ಕಥಯತಿ —
ಏವಮಿತಿ ।
ಕಥಮೇಕಸ್ಮಿನ್ನೇವ ವಿಜ್ಞಾನೇ ಫಲವಿಕಲ್ಪಃ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನಪ್ರಕರ್ಷಾಪೇಕ್ಷಂ ಸಾಯುಜ್ಯಂ ತನ್ನಿಕರ್ಷಾಪೇಕ್ಷಂ ಚ ಸಾಲೋಕ್ಯಮಿತ್ಯಾಹ —
ವಿಜ್ಞಾನೇತಿ ॥೨೩॥