ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ದ್ವಿತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃಪ್ರಥಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಸ ಹೋವಾಚಾಜಾತಶತ್ರುಃ ಪ್ರತಿಲೋಮಂ ಚೈತದ್ಯದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಕ್ಷತ್ರಿಯಮುಪೇಯಾದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಮೇ ವಕ್ಷ್ಯತೀತಿ ವ್ಯೇವ ತ್ವಾ ಜ್ಞಪಯಿಷ್ಯಾಮೀತಿ ತಂ ಪಾಣಾವಾದಾಯೋತ್ತಸ್ಥೌ ತೌ ಹ ಪುರುಷಂ ಸುಪ್ತಮಾಜಗ್ಮತುಸ್ತಮೇತೈರ್ನಾಮಭಿರಾಮಂತ್ರಯಾಂಚಕ್ರೇ ಬೃಹನ್ಪಾಂಡರವಾಸಃ ಸೋಮ ರಾಜನ್ನಿತಿ ಸ ನೋತ್ತಸ್ಥೌ ತಂ ಪಾಣಿನಾಪೇಷಂ ಬೋಧಯಾಂಚಕಾರ ಸ ಹೋತ್ತಸ್ಥೌ ॥ ೧೫ ॥
ಸ ಹೋವಾಚ ಅಜಾತಶತ್ರುಃ — ಪ್ರತಿಲೋಮಂ ವಿಪರೀತಂ ಚೈತತ್ ; ಕಿಂ ತತ್ ? ಯದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಉತ್ತಮವರ್ಣಃ ಆಚಾರ್ಯತ್ವೇಽಧಿಕೃತಃ ಸನ್ ಕ್ಷತ್ರಿಯಮನಾಚಾರ್ಯಸ್ವಭಾವಮ್ ಉಪೇಯಾತ್ ಉಪಗಚ್ಛೇತ್ ಶಿಷ್ಯವೃತ್ತ್ಯಾ — ಬ್ರಹ್ಮ ಮೇ ವಕ್ಷ್ಯತೀತಿ ; ಏತದಾಚಾರವಿಧಿಶಾಸ್ತ್ರೇಷು ನಿಷಿದ್ಧಮ್ ; ತಸ್ಮಾತ್ ತಿಷ್ಠ ತ್ವಮ್ ಆಚಾರ್ಯ ಏವ ಸನ್ ; ವಿಜ್ಞಪಯಿಷ್ಯಾಮ್ಯೇವ ತ್ವಾಮಹಮ್ — ಯಸ್ಮಿನ್ವಿದಿತೇ ಬ್ರಹ್ಮ ವಿದಿತಂ ಭವತಿ, ಯತ್ತನ್ಮುಖ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮ ವೇದ್ಯಮ್ । ತಂ ಗಾರ್ಗ್ಯಂ ಸಲಜ್ಜಮಾಲಕ್ಷ್ಯ ವಿಸ್ರಂಭಜನನಾಯ ಪಾಣೌ ಹಸ್ತೇ ಆದಾಯ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಉತ್ತಸ್ಥೌ ಉತ್ಥಿತವಾನ್ । ತೌ ಹ ಗಾರ್ಗ್ಯಾಜಾತಶತ್ರೂ ಪುರುಷಂ ಸುಪ್ತಂ ರಾಜಗೃಹಪ್ರದೇಶೇ ಕ್ವಚಿತ್ ಆಜಗ್ಮತುಃ ಆಗತೌ । ತಂ ಚ ಪುರುಷಂ ಸುಪ್ತಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಏತೈರ್ನಾಮಭಿಃ — ಬೃಹನ್ ಪಾಂಡರವಾಸಃ ಸೋಮ ರಾಜನ್ನಿತ್ಯೇತೈಃ — ಆಮಂತ್ರಯಾಂಚಕ್ರೇ । ಏವಮಾಮಂತ್ರ್ಯಮಾಣೋಽಪಿ ಸ ಸುಪ್ತಃ ನೋತ್ತಸ್ಥೌ । ತಮ್ ಅಪ್ರತಿಬುದ್ಧ್ಯಮಾನಂ ಪಾಣಿನಾ ಆಪೇಷಮ್ ಆಪಿಷ್ಯ ಆಪಿಷ್ಯ ಬೋಧಯಾಂಚಕಾರ ಪ್ರತಿಬೋಧಿತವಾನ್ । ತೇನ ಸ ಹೋತ್ತಸ್ಥೌ । ತಸ್ಮಾದ್ಯೋ ಗಾರ್ಗ್ಯೇಣಾಭಿಪ್ರೇತಃ, ನಾಸಾವಸ್ಮಿಂಛರೀರೇ ಕರ್ತಾ ಭೋಕ್ತಾ ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ॥

“ಅಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದಧ್ಯಯನಮಾಪತ್ಕಾಲೇ ವಿಧೀಯತೇ । ಅನುವ್ರಜ್ಯಾ ಚ ಶುಶ್ರೂಷಾ ಯಾವದಧ್ಯಯನಂ ಗುರೋಃ ॥ ನಾಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಗುರೌ ಶಿಷ್ಯೋ ವಾಸಮಾತ್ಯಂತಿಕಂ ವಸೇತ್ ॥” ಇತ್ಯಾದೀನ್ಯಾಚಾರವಿಧಿಶಾಸ್ತ್ರಾಣಿ । ಆದಿತ್ಯಾದಿಬ್ರಹ್ಮಭ್ಯೋ ವಿಶೇಷಮಾಹ —

ಯಸ್ಮಿನ್ನಿತಿ ।

ಪ್ರಾಣಸ್ಯ ವ್ಯಾಪ್ರಿಯಮಾಣಸ್ಯೈವ ಸಂಬೋಧನಾರ್ಥಂ ಪ್ರಯುಕ್ತಾನಾಮಾಶ್ರವಣಾದಾಪೇಷಣಾಚ್ಚೋತ್ಥಾನಾತ್ತಸ್ಯಾಭೋಕ್ತೃತ್ವಂ ಸಿಧ್ಯತೀತಿ ಫಲಿತಮಾಹ —

ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।