ఉక్తమఙ్గీకృత్య విశేషదృష్ట్యా సంశయానో విచారం ప్రస్తౌతి —

భవత్వితి ।

సన్దిగ్ధం సప్రయోజనం చ విచార్యమితి న్యాయేన సన్దేహముక్త్వా విచారప్రయోజకం ప్రయోజనం పృచ్ఛతి —

కిఞ్చాత ఇతి ।

కస్మిన్పక్షే కిం ఫలతీతి పృష్టే ప్రథమపక్షమనూద్య తస్మిన్ఫలమాహ —

యదీతి ।

యద్విజ్ఞానాన్ముక్తిస్తస్యైవ జ్ఞేయతా న జీవస్యేత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

తద్విజ్ఞానాదితి ।

బ్రహ్మజ్ఞానాదేవ సా న సంసారిజ్ఞానాదిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

స ఎవేతి ।

తద్విద్యా బ్రహ్మవిద్యా తదేవ బ్రహ్మ న సంసారీత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

తద్విద్యైవేతి ।

ఆద్యకల్పీయఫలసమాప్తావితిశబ్దః ।

పక్షాన్తరమనూద్య తస్మిన్ఫలమాహ —

అథేత్యాదినా ।

కిమత్ర నియామకమిత్యాశఙ్క్య బ్రహ్మ వా ఇదమిత్యాది శాస్త్రమిత్యాహ —

సర్వమేతదితి ।

బ్రహ్మోపనిషత్పక్షే శాస్త్రప్రామాణ్యాత్సర్వం సమఞ్జసం చేత్తథైవాస్తు కిం విచారేణేత్యాశఙ్క్య జీవబ్రహ్మణోర్భేదోఽభోదో వేతి వికల్ప్యాఽఽద్యే దోషమాహ —

కిన్త్వితి ।

అభేదపక్షం దూషయతి —

సంసారిణశ్చేతి ।

ఉపేదేశానర్థక్యాదభేదపక్షానుపపత్తిరితి శేషః ।

విశేషానుపలమ్భస్య సంశయహేతుత్వమనువదతి —

యత ఇతి ।

పక్షద్వయే ఫలప్రతీతిం పరామృశతి —

ఎవమితి ।

అన్వయవ్యతిరేకకౌశలం పాణ్డిత్యమ్ । ఎతదిత్యైకాత్మ్యోక్తిః । మహత్త్వం మోహస్య విచారోత్థనిర్ణయం వినాఽనుచ్ఛిన్నత్వమ్ । తస్య స్థానమాలమ్బనం కేనాపి నోక్తం ప్రతివచనం యస్య కిం తదైకాత్మ్యమితి ప్రశ్నస్య తస్య విషయభూతమితి యావత్ । న హి యేన కేనచిదైకాత్మ్యం ప్రష్టుం ప్రతివక్తుం వా శక్యతే । ‘శ్రవణాయాపి బహుభిర్యో న లభ్యః’(క.ఉ. ౧-౨-౭) ఇత్యాదిశ్రుతేరిత్యర్థః ।

విచారప్రయోజకముక్త్వా తత్కార్యం విచారముపసంహరతి —

అత ఇతి ।