ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
த்³விதீயோ(அ)த்⁴யாய:ப்ரத²மம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ஸ யதோ²ர்ணநாபி⁴ஸ்தந்துநோச்சரேத்³யதா²க்³நே: க்ஷுத்³ரா விஸ்பு²லிங்கா³ வ்யுச்சரந்த்யேவமேவாஸ்மாதா³த்மந: ஸர்வே ப்ராணா: ஸர்வே லோகா: ஸர்வே தே³வா: ஸர்வாணி பூ⁴தாநி வ்யுச்சரந்தி தஸ்யோபநிஷத்ஸத்யஸ்ய ஸத்யமிதி ப்ராணா வை ஸத்யம் தேஷாமேஷ ஸத்யம் ॥ 20 ॥
அத்ர ச ஸம்ப்ரதா³யவித³ ஆக்²யாயிகாம் ஸம்ப்ரசக்ஷதே — கஶ்சித்கில ராஜபுத்ர: ஜாதமாத்ர ஏவ மாதாபித்ருப்⁴யாமபவித்³த⁴: வ்யாத⁴க்³ருஹே ஸம்வர்தி⁴த: ; ஸ: அமுஷ்ய வம்ஶ்யதாமஜாநந் வ்யாத⁴ஜாதிப்ரத்யய: வ்யாத⁴ஜாதிகர்மாண்யேவாநுவர்ததே, ந ராஜாஸ்மீதி ராஜஜாதிகர்மாண்யநுவர்ததே ; யதா³ புந: கஶ்சித்பரமகாருணிக: ராஜபுத்ரஸ்ய ராஜஶ்ரீப்ராப்தியோக்³யதாம் ஜாநந் அமுஷ்ய புத்ரதாம் போ³த⁴யதி — ‘ந த்வம் வ்யாத⁴:, அமுஷ்ய ராஜ்ஞ: புத்ர: ; கத²ஞ்சித்³வ்யாத⁴க்³ருஹமநுப்ரவிஷ்ட:’ இதி — ஸ ஏவம் போ³தி⁴த: த்யக்த்வா வ்யாத⁴ஜாதிப்ரத்யயகர்மாணி பித்ருபைதாமஹீம் ஆத்மந: பத³வீமநுவர்ததே — ராஜாஹமஸ்மீதி । ததா² கில அயம் பரஸ்மாத் அக்³நிவிஸ்பு²லிங்கா³தி³வத் தஜ்ஜாதிரேவ விப⁴க்த: இஹ தே³ஹேந்த்³ரியாதி³க³ஹநே ப்ரவிஷ்ட: அஸம்ஸாரீ ஸந் தே³ஹேந்த்³ரியாதி³ஸம்ஸாரத⁴ர்மமநுவர்ததே — தே³ஹேந்த்³ரியஸங்கா⁴தோ(அ)ஸ்மி க்ருஶ: ஸ்தூ²ல: ஸுகீ² து³:கீ²தி — பரமாத்மதாமஜாநந்நாத்மந: ; ந த்வம் ஏததா³த்மக: பரமேவ ப்³ரஹ்மாஸி அஸம்ஸாரீ — இதி ப்ரதிபோ³தி⁴த ஆசார்யேண, ஹித்வா ஏஷணாத்ரயாநுவ்ருத்திம் ப்³ரஹ்மைவாஸ்மீதி ப்ரதிபத்³யதே । அத்ர ராஜபுத்ரஸ்ய ராஜப்ரத்யயவத் ப்³ரஹ்மப்ரத்யயோ த்³ருடீ⁴ ப⁴வதி — விஸ்பு²லிங்க³வதே³வ த்வம் பரஸ்மாத்³ப்³ரஹ்மணோ ப்⁴ரஷ்ட இத்யுக்தே, விஸ்பு²லிங்க³ஸ்ய ப்ராக³க்³நேர்ப்⁴ரம்ஶாத் அக்³ந்யேகத்வத³ர்ஶநாத் । தஸ்மாத் ஏகத்வப்ரத்யயதா³ர்ட்⁴யாய ஸுவர்ணமணிலோஹாக்³நிவிஸ்பு²லிங்க³த்³ருஷ்டாந்தா:, ந உத்பத்த்யாதி³பே⁴த³ப்ரதிபாத³நபரா: । ஸைந்த⁴வக⁴நவத் ப்ரஜ்ஞப்த்யேகரஸநைரந்தர்யாவதா⁴ரணாத் ‘ஏகதை⁴வாநுத்³ரஷ்டவ்யம்’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 20) இதி ச — யதி³ ச ப்³ரஹ்மண: சித்ரபடவத் வ்ருக்ஷஸமுத்³ராதி³வச்ச உத்பத்த்யாத்³யநேகத⁴ர்மவிசித்ரதா விஜிக்³ராஹயிஷிதா, ஏகரஸம் ஸைந்த⁴வக⁴நவத³நந்தரமபா³ஹ்யம் — இதி நோபஸமஹரிஷ்யத் , ‘ஏகதை⁴வாநுத்³ரஷ்டவ்யம்’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 20) இதி ச ந ப்ராயோக்ஷ்யத — ‘ய இஹ நாநேவ பஶ்யதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 19) இதி நிந்தா³வசநம் ச । தஸ்மாத் ஏகரூபைகத்வப்ரத்யயதா³ர்ட்⁴யாயைவ ஸர்வவேதா³ந்தேஷு உத்பத்திஸ்தி²திலயாதி³கல்பநா, ந தத்ப்ரத்யயகரணாய ॥

தத்த்வமஸ்யாதி³வாக்யமைக்யபரம் தச்சே²ஷ: ஸ்ருஷ்ட்யாதி³வாக்யமித்யுக்தே(அ)ர்தே² த்³ரவிடா³சார்யஸம்மதிமாஹ —

அத்ர சேதி ।

தத்ர த்³ருஷ்டாந்தரூபாமாக்²யாயிகாம் ப்ரமாணயதி —

கஶ்சிதி³தி ।

ஜாதமாத்ரே ப்ராக³வஸ்தா²யாமேவ ராஜா(அ)ஸீத்யபி⁴மாநாபி⁴வ்யக்தேரித்யர்த²: । தாப்⁴யாம் தத்பரித்யாகே³ நிமித்தவிஶேஷஸ்யாநிஶ்சிதத்வத்³யோதநார்த²ம் கிலேத்யுக்தம் । வ்யாதி⁴ஜாதி ப்ரத்யய: தத்ப்ரயுக்தோ வ்யாதோ⁴(அ)ஸ்மீத்யபி⁴மாநோ யஸ்ய ஸ ததா² வ்யாத⁴ஜாதகர்மாணி தத்ப்ரயுக்தாநி மாம்ஸவிக்ரயணாதீ³நி । ராஜா(அ)ஸ்மீத்யபி⁴மாநபூர்வகம் தஜ்ஜாதிப்ரயுக்தாநி பரிபாலநாதீ³நி கர்மாணி ।

அஜ்ஞாநம் தத்கார்யம் சோக்த்வா ஜ்ஞாநம் தத்ப²லம் ச த³ர்ஶயதி —

யதே³த்யாதி³நா ।

போ³த⁴நப்ரகாரமபி⁴நயதி —

ந த்வமிதி ।

கத²ம் தர்ஹி ஶப³ரவேஶ்மப்ரவேஶஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

கத²ஞ்சிதி³தி ।

ராஜா(அ)ஹமஸ்மீத்யபி⁴மாநபூர்வகமாத்மந: பித்ருபைதாமஹீம் பத³வீமநுவர்தத இதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

தா³ர்ஷ்டாந்திகரூபாமாக்²யாயிகாமாசஷ்டே —

ததே²தி ।

ஜீவஸ்ய பரஸ்மாத்³விபா⁴கே³ நிமித்தமஜ்ஞாநம் தத்கார்யஞ்ச ப்ரஸித்³த⁴மிதி த்³யோதயிதும் கிலேத்யுக்தம் ।

ஸம்ஸாரத⁴ர்மாநுவர்தநே ஹேதுமாஹ —

பரமாத்மதாமிதி ।

உக்தாவித்³யாதத்கார்யவிரோதி⁴நீம் ப்³ரஹ்மாத்மவித்³யாம் லம்ப⁴யதி —

ந த்வமிதி ।

ராஜபுத்ரஸ்ய ராஜா(அ)ஸ்மீதி ப்ரத்யயவத்³வாக்யாதே³வாதி⁴காரிணி ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி ப்ரத்யயஶ்சேத்க்ருதம் விஸ்பு²லிங்கா³தி³த்³ருஷ்டாந்தஶ்ருத்யேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அத்ரேதி ।

ததா²(அ)பி கத²ம் ப்³ரஹ்மப்ரத்யயதா³ர்ட்⁴யம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

விஸ்பு²லிங்க³ஸ்யேதி ।

த்³ருஷ்டாந்தேஷ்வேகத்வத³ர்ஶநம் தஸ்மாதி³தி பராம்ருஷ்டம் ।

உத்பத்த்யாதி³பே⁴தே³ நாஸ்தி ஶாஸ்த்ரதாத்பர்யமித்யத்ர ஹேத்வந்தரமாஹ —

ஸைந்த⁴வேதி ।

சகாரோ(அ)வதா⁴ரணாதி³தி பத³மநுகர்ஷதி ।

ஸம்க்³ருஹீதமர்த²ம் விவ்ருணோதி —

யதி³ சேத்யாதி³நா ।

நிந்தா³வசநம் ச ந ப்ராயோக்ஷ்யதேதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ஏகத்வஸ்யாவதா⁴ரணப²லமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ஏகத்வஸ்ய பே⁴த³ஸஹத்வம் வாரயிதுமேகரூபவிஶேஷணம் । ஆதி³ஶப்³தே³ந ப்ரவேஶநியமநே க்³ருஹ்யேதே । ந தத்ப்ரத்யயகரணாயேத்யத்ர தச்ச²ப்³தே³நோத்பத்த்யாதி³பே⁴தோ³ விவக்ஷித: ।