ಸ್ವಪಕ್ಷೇ ಸರ್ವವಿರೋಧನಿರಾಸದ್ವಾರಾ ಸ್ವಾರ್ಥೇ ವೇದಾಂತಾನಾಂ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮುಕ್ತಂ ಸಂಪ್ರತಿ ತಾರ್ಕಿಕಪಕ್ಷಮುತ್ಥಾಪಯತಿ —
ತತ್ರೇತಿ ।
ಐಕ್ಯೇ ಶಾಸ್ತ್ರಗಮ್ಯೇ ಸ್ವೀಕೃತೇ ಸತೀತಿ ಯಾವತ್ । ಸರ್ವಂ ಪ್ರಮಾಣಮಿತ್ಯಾಗಮವಾಕ್ಯಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾದಿ ಚೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕಥಮೈಕ್ಯಾವೇದಕಮಾಗಮವಾಕ್ಯಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾದಿನಾ ವಿರುಧ್ಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ತಥೇತಿ ।
ಯಥಾ ಬ್ರಹ್ಮೈಕತ್ವೇ ಪ್ರವೃತ್ತಸ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರಸ್ಯ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾದಿವಿರೋಧಂ ಮನ್ಯಂತೇ ತಥಾ ತಮಸ್ಮಾನ್ಪ್ರತಿ ಚೋದಯಂತ್ಯಪೀತಿ ಯೋಜನಾ ।
ತತ್ರ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಿರೋಧಂ ಪ್ರಕಟಯತಿ —
ಶಬ್ದಾದಯ ಇತಿ ।
ಸಂಪ್ರತ್ಯನುಮಾನವಿರೋಧಮಾಹ —
ತಥೇತಿ ।
ಸ್ವದೇಹಸಮವೇತಚೇಷ್ಟಾತುಲ್ಯಚೇಷ್ಟಾ ದೇಹಾಂತರೇ ದೃಷ್ಟಾ ಸಾ ಚ ಪ್ರಯತ್ನಪೂರ್ವಿಕಾ ವಿಶಿಷ್ಟಚೇಷ್ಟಾತ್ವಾತ್ಸಮ್ಮತವದಿತ್ಯನುಮಾನವಿರುದ್ಧಮದ್ವೈತಶಾಸ್ತ್ರಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ತತ್ರೈವ ಪ್ರಮಾಣಾಂತರವಿರೋಧಮಾಹ —
ತಥಾ ಚೇತಿ ।
ಮಾನತ್ರಯವಿರೋಧಾನ್ನ ಬ್ರಹ್ಮೈಕತ್ವಮಿತಿ ಪ್ರಾಪ್ತೇ ಪ್ರತ್ಯಾಹ —
ತೇ ತು ಕುತರ್ಕೇತಿ ।
ಇತಿ ದೂಷ್ಯತಾ ತೇಷಾಮಿತಿ ಶೇಷಃ ।
ದ್ವೈತಗ್ರಾಹಿಪ್ರಮಾಣವಿರುದ್ಧಮದ್ವೈತಮಿತಿ ವದತಾಂ ಕಥಂ ಶೋಚ್ಯತೇತಿ ಪೃಚ್ಛತಿ —
ಕಥಮಿತಿ ।
ತ್ರ ಬ್ರಹ್ಮೈಕತ್ವೇ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಿರೋಧಂ ಪರಿಹರತಿ —
ಶ್ರೋತ್ರಾದೀತಿ ।
ತಥಾತ್ವೇ ತದೇಕತ್ವಾಭ್ಯುಪಗಮವಿರೋಧಃ ಸ್ಯಾದಿತಿ ಶೇಷಃ ।
ಯಥಾ ಸರ್ವಭೂತಸ್ಥಮೇಕಮಾಕಾಶಮಿತ್ಯತ್ರ ನ ಶಬ್ದಾದಿಭೇದಗ್ರಾಹಿಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಿರೋಧಸ್ತಥೈಕಂ ಬ್ರಹ್ಮೇತ್ಯತ್ರಾಪಿ ನ ತದ್ವಿರೋಧೋಽಸ್ತೀತ್ಯಾಹ —
ಅಥೇತಿ ।
ತಸ್ಯ ಕಲ್ಪಿತಭೇದವಿಷಯತ್ವಾದಿತಿ ಭಾವಃ ।
ಅನುಮಾನವಿರೋಧಂ ಪರೋಕ್ತಮನುವದತಿ —
ಯಚ್ಚೇತಿ ।
ಯಾ ಚೇಷ್ಟಾ ಸಾ ಪ್ರಯತ್ನಪೂರ್ವಿಕೇತ್ಯೇತಾವತಾ ನಾಽಽತ್ಮಭೇದಃ ಸ್ವಪ್ರಯತ್ನಪೂರ್ವಕತ್ವಸ್ಯಾಪಿ ಸಂಭವಾದನುಪಲಬ್ಧಿವಿರೋಧೇ ತ್ವನುಮಾನಸ್ಯೈವಾನುತ್ಥಾನಾತ್ಸ್ವದೇಹಚೇಷ್ಟಾಯಾಃ ಸ್ವಪ್ರಯತ್ನಪೂರ್ವಕತ್ವವತ್ಪರದೇಹಚೇಷ್ಟಾಯಾಸ್ತದ್ಯತ್ನಪೂರ್ವಕತ್ವೇ ಚಾಽಽದಾವೇವ ಸ್ವಪರಭೇದಃ ಸಿಧ್ಯೇತ್ಸ ಚ ನಾಧ್ಯಕ್ಷಾತ್ಪರಸ್ಯಾನಧ್ಯಕ್ಷತ್ವಾನ್ನಾನುಮಾನಾದನ್ಯೋನ್ಯಾಶ್ರಯಾದಿತ್ಯಾಶಯವಾನಾಹ —
ಭಿನ್ನಾ ಇತಿ ।
ದೋಷಾಂತರಾಭಿಧಿತ್ಸಯಾ ಶಂಕಯತಿ —
ಅಥೇತಿ ।
ಅಸ್ಮದರ್ಥಂ ಪೃಚ್ಛತಿ —
ಕೇ ಯೂಯಮಿತಿ ।
ಸ ಹಿ ಸ್ಥೂಲದೇಹೋ ವಾ ಕರಣಜಾತಂ ದೇಹದ್ವಯಾದನ್ಯೋ ವಾ । ನಾಽಽದ್ಯಃ । ತಯೋರಚೇತನತ್ವಾದನುಮಾತೃತ್ವಾಯೋಗಾತ್ । ನ ತೃತೀಯಸ್ತಸ್ಯಾವಿಕಾರಿತ್ವಾದಿತಿ ಭಾವಃ ।
ಕಿಂಶಬ್ದಸ್ಯ ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಥತಾಂ ಮತ್ವಾ ಪೂರ್ವವಾದ್ಯಾಹ —
ಶರೀರೇತಿ ।
ಆತ್ಮಾ ದೇಹಾದಿಬಹುಸಾಧನವಿಶಿಷ್ಟೋಽನುಮಾತಾ ಕ್ರಿಯಾಣಾಮನೇಕಕಾರಕಸಾಧ್ಯತ್ವಾದೇವಂ ವಿಶಿಷ್ಟಾತ್ಮಕರ್ತೃಕಾನುಮಾನಾತ್ಪ್ರತಿದೇಹಮಾತ್ಮಭೇದಧೀರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ವಿಶಿಷ್ಟಸ್ಯಾಽಽತ್ಮನೋಽನುಮಾನಕರ್ತೃಕತ್ವೇ ಕ್ರಿಯಾಣಾಮನೇಕಕಾರಕಸಾಧ್ಯತ್ವಾದಿತಿ ಹೇತುಶ್ಚೇತ್ತದಾ ತವ ದೇಹಾದೇಶ್ಚೈಕೈಕಸ್ಯಾಪ್ಯನೇಕತ್ವಂ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯುತ್ತರಮಾಹ —
ಏವಂ ತರ್ಹೀತಿ ।
ತದೇವ ವಿವೃಣೋತಿ —
ಅನೇಕೇತಿ ।
ಆತ್ಮನೋ ದೇಹಾದೀನಾಂ ಚಾನುಮಾನಕಾರಕಾಣಾಂ ಪ್ರತ್ಯೇಕಮವಾಂತರಕ್ರಿಯಾಽಸ್ತಿ ವಹ್ನ್ಯಾದಿಷು ತಥಾ ದರ್ಶನಾತ್ತಥಾ ಚಾಽಽತ್ಮನೋಽವಾಂತರಕ್ರಿಯಾ ಕಿಮನೇಕಕಾರಕಸಾಧ್ಯಾ ಕಿಂವಾ ನ ? ಆದ್ಯೇಪ್ಯಾತ್ಮಾತಿರಿಕ್ತಾನೇಕಕಾರಕಸಾಧ್ಯಾ ಕಿಂವಾ ತದನತಿರಿಕ್ತತತ್ಸಾಧ್ಯಾ ವಾ ? ನಾಽಽದ್ಯೋಽನವಸ್ಥಾನಾತ್ । ದ್ವಿತೀಯೇ ತ್ವಾತ್ಮನೋಽನೇಕತ್ವಾಪತ್ತೇರ್ನೈರಾತ್ಮ್ಯಂ ಸ್ಯಾನ್ನ ಚಾವಾಂತರಕ್ರಿಯಾ ನಾನೇಕಕಾರಕಸಾಧ್ಯಾ ಪ್ರಧಾನಕ್ರಿಯಾಯಾಮಪಿ ತಥಾತ್ವಪ್ರಸಂಗಾತ್ । ಏತೇನ ದೇಹಾದಿಷ್ವಪಿ ಕಾರಕತ್ವಂ ಪ್ರತ್ಯುಕ್ತಮಿತಿ ಭಾವಃ ।
ಯತ್ತ್ವಾತ್ಮಾಽಽತ್ಮಪ್ರತಿಯೋಗಿಕಭೇದವಾನ್ವಸ್ತು ವಾದ್ಘಟವದಿತಿ, ತತ್ರಾಽಽತ್ಮಾ ಪ್ರತಿಪನ್ನೋಽಪ್ರತಿಪನ್ನೋ ವೇತಿ ವಿಕಲ್ಪ್ಯ ದ್ವಿತೀಯಂ ಪ್ರತ್ಯಾಹ —
ಯೋ ಹೀತಿ ।
ಪ್ರತಿಪನ್ನತ್ವಪಕ್ಷೇಽಪಿ ಭೇದೇನಾಭೇದೇನ ವಾ ತತ್ಪ್ರತಿಪತ್ತಿರುಭಯಥಾಽಪಿ ನಾನುಮಾನಪ್ರವೃತ್ತಿರಿತ್ಯಾಹ —
ತತ್ರೇತಿ ।
ಇತಶ್ಚಾಽಽತ್ಮಭೇದಾನುಮಾನಾನುತ್ಥಾನಮಿತ್ಯಾಹ —
ಕೇನೇತಿ ।
ಕಿಂಶಬ್ದಸ್ಯಾಽಽಕ್ಷೇಪಾರ್ಥತ್ವಂ ಸ್ಫುಟಯತಿ —
ನ ಹೀತಿ ।
ಜನ್ಮಾದೀನಾಂ ಪ್ರತಿನಿಯಮಾದಿಲಿಂಗವಶಾದಾತ್ಮಭೇದಃ ಸೇತ್ಸ್ಯತಿ ಚೇನ್ನೇತ್ಯಾಹ —
ಯಾನೀತಿ ।
ಆತ್ಮನಃ ಸಜಾತೀಯಭೇದೇ ಲಿಂಗಾಭಾವಂ ದೃಷ್ಟಾಂತೇನ ಸಾಧಯತಿ —
ಯದೇತಿ ।
ಕಿಂಚೌಪಾಧಿಕೋ ವಾ ಸ್ವಾಭಾವಿಕೋ ವಾಽತ್ಮಭೇದಃ ಸಾಧ್ಯತೇ ? ನಾಽಽದ್ಯಃ ಸಿದ್ಧಸಾಧ್ಯತ್ವಾದಿತ್ಯಭಿಪ್ರಾತ್ಯಾಹ —
ನಹೀತಿ ।
ನ ದ್ವಿತೀಯ ಇತ್ಯಾಹ —
ಸ್ವತಸ್ತ್ವಿತಿ ।
ಆತ್ಮಾ ದ್ರವ್ಯತ್ವಾತಿರಿಕ್ತಾಪರಜಾತೀಯೋಽಶ್ರಾವಣವಿಶೇಷಗುಣವತ್ತ್ವಾದ್ಘಟವದಿತ್ಯನುಮಾನಾಂತರಮಾಶಂಕ್ಯಾನ್ಯತರಾಸಿದ್ಧಿಂ ದರ್ಶಯತಿ —
ಯದ್ಯದಿತಿ ।
ತಾಭ್ಯಾಮಾತ್ಮನೋಽನ್ಯತ್ವಾಭ್ಯುಪಗಮೇ ಮಾನಮುಪನ್ಯಸ್ಯತಿ —
ಆಕಾಶ ಇತಿ ।
ತತ್ರೈವೋಪಪತ್ತಿಮಾಹ —
ಉತ್ಪತ್ತೀತಿ ।
ಅನುಮಾನಾವಿರೋಧಮುಪಸಂಹರತಿ —
ಅತ ಇತಿ ।
ಆಗಮವಿರೋಧಮುಕ್ತನ್ಯಾಯಾತಿದೇಶೇನ ನಿರಾಕರೋತಿ —
ಏತೇನೇತಿ ।
ಔಪಾಧಿಕಭೇದಾಶ್ರಯತ್ವೇನ ವ್ಯವಹಾರಸ್ಯೋಪಪನ್ನತ್ವೋಪದರ್ಶನೇನೇತಿ ಯಾವತ್ ।
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾನುಮಾನಾಗಮೈರದ್ವೈತಸ್ಯಾವಿರೋಧೇಽಪಿ ಸ್ಯಾದ್ವಿರೋಧೋಽರ್ಥಾಪತ್ತ್ಯೇತಿ ಚೇದತ ಆಹ —
ಯದುಕ್ತಮಿತಿ ।
ಉಪದೇಶೋ ಯಸ್ಮೈ ಕ್ರಿಯತೇ ಯಸ್ಯ ಚೋಪದೇಶಗ್ರಹಣಪ್ರಯುಕ್ತಂ ಫಲಂ ತಯೋರ್ಬ್ರಹ್ಮೈಕತ್ವೇ ಸತ್ಯುಪದೇಶಾನರ್ಥಕ್ಯಮಿತ್ಯನುವಾದಾರ್ಥಃ ।
ಕಿಂ ಕ್ರಿಯಾಣಾಮನೇಕಕಾರಕಸಾಧ್ಯತ್ವಾದೇವಂ ಚೋದ್ಯತೇ ಕಿಂವಾ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ನಿತ್ಯಮುಕ್ತತ್ವಾದಿತಿ ವಿಕಲ್ಪ್ಯಾಽಽದ್ಯಂ ದೂಷಯತಿ —
ತದಪೀತಿ ।
ತಾಸಾಮನೇಕಕಾರಕಸಾಧ್ಯತ್ವಸ್ಯ ಪ್ರತ್ಯು (ಪರ್ಯು)ದಸ್ತತ್ವಾದಿತಿ ಭಾವಃ ।
ಯದಿ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ನಿತ್ಯಮುಕ್ತತ್ವಾಭಿಪ್ರಾಯೇಣೋಪದೇಶಾನರ್ಥಕ್ಯಂ ಚೋದ್ಯತೇ ತತ್ರ ನಿತ್ಯಮುಕ್ತೇ ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ಜ್ಞಾತೇಽಜ್ಞಾತೇ ವಾ ತದಾನರ್ಥಕ್ಯಂ ಚೋದ್ಯತ ಇತಿ ವಿಕಲ್ಪ್ಯಾಽಽದ್ಯಮಂಗೀಕರೋತಿ —
ಏಕಸ್ಮಿನ್ನಿತಿ ।
ದ್ವತೀಯಮುತ್ಥಾಪಯತಿ —
ಅಥೇತಿ ।
ಉಪದೇಶಸ್ತಾವದನೇಕೇಷಾಂ ಕಾರಕಾಣಾಂ ಸಾಧ್ಯತಯಾ ವಿಷಯಸ್ತದಾನರ್ಥಕ್ಯಮಜ್ಞಾತೇ ನಿತ್ಯಮುಕ್ತೇ ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ಚೋದ್ಯತೇ ಚೇದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಸರ್ವೈರಾತ್ಮವಾದಿಭಿರುಪದೇಶಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಾರ್ಥಮಿಷ್ಟತ್ವಾತ್ತದ್ವಿರೋಧಾದಜ್ಞಾತೇ ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ತದಾನರ್ಥಕ್ಯಚೋದ್ಯಮನುಪಪನ್ನಮಿತ್ಯಾಹ —
ನ ಸ್ವತ ಇತಿ ।
ಅದ್ವೈತೇ ವಿರೋಧಾಂತರಾಭಾವೇಽಪಿ ತಾರ್ಕಿಕಸಮಯವಿರೋಧೋಽಸ್ತೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಪ್ರಮಾಣವಿರೋಧಾಭಾವಸ್ತಚ್ಛಬ್ದಾರ್ಥಃ । ಆರ್ಯಮರ್ಯಾದಾಂ ಭಿಂದಾನಾಶ್ಚಾಟಾ ವಿವಕ್ಷ್ಯಂತೇ । ಭಟಾಸ್ತು ಸೇವಕಾ ಮಿಥ್ಯಾಭಾಷಿಣಸ್ತೇಷಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ ರಾಜಾನಸ್ತಾರ್ಕಿಕಾಸ್ತೈರಪ್ರವೇಶ್ಯಮಾನಾಕ್ರಮಣೀಯಮಿದಂ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮೈಕತ್ವಮಿತಿ ಯಾವತ್ ।
ಶಾಸ್ತ್ರಾದಿಪ್ರಸಾದಶೂನ್ಯೈರಾಗಮ್ಯತ್ವೇ ಪ್ರಮಾಣಮಾಹ —
ಕಸ್ತಮಿತಿ ।
ದೇವತಾದೇರ್ವರಪ್ರಸಾದೇನ ಲಭ್ಯಮಿತ್ಯತ್ರ ಶ್ರುತಿಸ್ಮೃತಿವಾದಾಃ ಸಂತಿ ತೇಭ್ಯಶ್ಚ ಶಾಸ್ತ್ರಾದಿಪ್ರಸಾದಹೀನೈರಲಭ್ಯಂ ತತ್ತ್ವಮಿತಿ ನಿಶ್ಚಿತಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಶಾಸ್ತ್ರಾದಿಪ್ರಸಾದವತಾಮೇವ ತತ್ತ್ವಂ ಸುಗಮಮಿತ್ಯತ್ರ ಶ್ರೌತಂ ಸ್ಮಾರ್ತಂಚ ಲಿಂಗಾಂತರಂ ದರ್ಶಯತಿ —
ತದೇಜತೀತಿ ।
ಬ್ರಹ್ಮಣೋಽದ್ವಿತೀಯತ್ವೇ ಸರ್ವಪ್ರಕಾರವಿರೋಧಾಭಾವೇ ಫಲಿತಮಾಹ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಸಂಸಾರಿಣೋ ಬ್ರಹ್ಮಣೋಽರ್ಥಾಂತರತ್ವಾಭಾವೇ ಶ್ರುತೀನಾಮಾನುಕೂಲ್ಯಂ ದರ್ಶಯತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಅದ್ವೈತೇ ಶ್ರುತಿಸಿದ್ಧೇ ವಿಚಾರನಿಷ್ಪನ್ನಮರ್ಥಮುಪಸಂಹರತಿ —
ತಸ್ಮಾತ್ಪರಸ್ಯೇತಿ ॥೨೦॥