తత్ర ప్రాణా వై సత్యమిత్యుక్తమ్ । యాః ప్రాణానాముపనిషదః, తాః బ్రహ్మోపనిషత్ప్రసఙ్గేన వ్యాఖ్యాతాః — ఎతే తే ప్రాణా ఇతి చ । తే కిమాత్మకాః కథం వా తేషాం సత్యత్వమితి చ వక్తవ్యమితి పఞ్చభూతానాం సత్యానాం కార్యకరణాత్మకానాం స్వరూపావధారణార్థమ్ ఇదం బ్రాహ్మణమారభ్యతే — యదుపాధివిశేషాపనయద్వారేణ ‘నేతి నేతి’ (బృ. ఉ. ౨ । ౩ । ౬) ఇతి బ్రహ్మణః సతత్త్వం నిర్దిధారయిషితమ్ । తత్ర ద్విరూపం బ్రహ్మ పఞ్చభూతజనితకార్యకరణసమ్బద్ధం మూర్తామూర్తాఖ్యం మర్త్యామృతస్వభావం తజ్జనితవాసనారూపం చ సర్వజ్ఞం సర్వశక్తి సోపాఖ్యం భవతి । క్రియాకారకఫలాత్మకం చ సర్వవ్యవహారాస్పదమ్ । తదేవ బ్రహ్మ విగతసర్వోపాధివిశేషం సమ్యగ్దర్శనవిషయమ్ అజరమ్ అమృతమ్ అభయమ్ , వాఙ్మనసయోరప్యవిషయమ్ అద్వైతత్వాత్ ‘నేతి నేతి’ (బృ. ఉ. ౨ । ౩ । ౬) ఇతి నిర్దిశ్యతే । తత్ర యదపోహద్వారేణ ‘నేతి నేతి’ (బృ. ఉ. ౨ । ౩ । ౬) ఇతి నిర్దిశ్యతే బ్రహ్మ, తే ఎతే ద్వే వావ — వావశబ్దోఽవధారణార్థః — ద్వే ఎవేత్యర్థః — బ్రహ్మణః పరమాత్మనః రూపే — రూప్యతే యాభ్యామ్ అరూపం పరం బ్రహ్మ అవిద్యాధ్యారోప్యమాణాభ్యామ్ । కే తే ద్వే ? మూర్తం చైవ మూర్తమేవ చ ; తథా అమూర్తం చ అమూర్తమేవ చేత్యర్థః । అన్తర్ణీతస్వాత్మవిశేషణే మూర్తామూర్తే ద్వే ఎవేత్యవధార్యేతే ; కాని పునస్తాని విశేషణాని మూర్తామూర్తయోరిత్యుచ్యన్తే — మర్త్యం చ మర్త్యం మరణధర్మి, అమృతం చ తద్విపరీతమ్ , స్థితం చ — పరిచ్ఛిన్నం గతిపూర్వకం యత్స్థాస్ను, యచ్చ — యాతీతి యత్ — వ్యాపి అపరిచ్ఛిన్నం స్థితవిపరీతమ్ , సచ్చ — సదిత్యన్యేభ్యో విశేష్యమాణాసాధారణధర్మవిశేషవత్ , త్యచ్చ — తద్విపరీతమ్ ‘త్యత్’ ఇత్యేవ సర్వదా పరోక్షాభిధానార్హమ్ ॥